Euskaltzaindiaren Arauak

AS: deabruak eraman, deabruak hartu.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: deabruz egin .

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

deabruak hartu, deabruak eraman

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

DEABRUAREN, DEABRUEN, DEBRIEN, BRIEN. Del diablo. "Diabólica cosa, deabruan gauzea" Lcc. "Debruien bisaia! ¡por la cara del diablo! (Arch ms.)" DRA. "Debruen den, Diable (du Diable) soit" H. "Quelques jurons en S: [...] Debriaren arima!, -bizkarra!, -bisaia! Par l'âme, --le dos, --le visage du diable!" Lh. "Deabruaren asmoak, intenciones diabólicas" PMuj (que da tbn. con el mismo significado, deabruen asmoak). "(Jurons) [...] debrüen urde handia!" Casve. Cf. Deen II 151: "Debruen, diòfull, Teufel, diablo, debru". Las formas debrien, brien, parecen deberse a eufemismo. Cf. debrima. v. deabruzko, debrientxo. * Debruen bisaia!... --Zertako? --Nahiagoko bainuen bertze bat izan bazina! Barb Sup 182. Zer den? ...brien bisaia! Ez duzu ikusten gure Murtuts urean urtu zaikula. Murtuts 23.

LB: 0; EPG: “Segur aski Peter amerikar osabarengandik harrapaturiko burua erakusteko jaidura txarra zuen; egunak joan egunak etorri, amak ez zion besterik errepikatzen, deabruen bisaia!” (Itxaro Borda); ETC: “Deabruaren bisaia!” (Antton Luku), “Segur aski Peter amerikar osabarengandik harrapaturiko burua erakusteko jaidura txarra zuen; egunak joan egunak etorri, amak ez zion besterik errepikatzen, deabruen bisaia!” (Itxaro Borda).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: deabruaren bisaia (harridura edo haserrea adierazteko) ¡diablo(s)!, ¡demonio(s)!, ¡por la faz del diablo!; Adorez: deabruaren bisaia!: ¡por cara del diablo!; Labayru: bisaia 2 interj. ¡rayos!, ¡demontre!. Harridura-perpausetan. Deabruaren bisaia!

bisaia 2 iz. (Harridura edo haserrea adierazteko esapideetan). Deabruen bisaia! Apo bisaia!

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapidea da eta azpisarrera gisa jasotzekoa, Interj. markarekin. Ezabatu bisaia 2 adiera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa bisaia eta deabru sarreretan.

Mailak

Interj.

Corpus eta hiztegietako datuak

Cf. debrientxo.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

deabrutxo 1, Or Eus ("Galtza-gorriak [deabrutxoak] dira Aldazkoak"); debrütto 1, Casve SGrazi ("Segür ederregi lükek / debrütto Xahakotarrek / Edireiten balie orai / lanbide hun zunbait berek").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

deabrutto (eta debrütto 1) 4: Casve SGrazi (OEHko testuinguru berean), J.E. Urrutia 3 ("eskuetan liburu mardula zuelarik, deabrutto bat Satanen ondora lasterraz zohala ohartu zen Markesa, halaber harritu ere, zeren deabrua Biarnoko akzentarekin mintzatua baitzen", "Bere nagusiaren keinu batera, deabrutto idazkaria zen aldetik, Txarrafer irakurtzen hasi zen", "Deabruttoak De Saderen erranetatik irakurtzen segitu zuen"); deabrutxo (eta debruentxo 1) 8: Larz ("[Maider eta Kattalin ihesi doatzi irri karkailaka]. Etxahun [Xutiturik].- Debruentxuak... Galtzak ere abantxu galdu ditiat... - Te... Ikhusten ditutzue Gaztelondoko neskak"), Altzate ("Au, berriz, Zuburu'ko Kaxi. Deabrutxoa, gona ta guzi. Artu-emanetan asi"), L. Iriondo 5 ("Arratsalde batez ikasten ari zenean, mahai gainean lotan gelditu zen, eta ixil ixilik deabrutxo bat sartu zen", eta besteak pertsonaia baten izen gisa adib., "Mateotxo: Nora? Deabrutxo: Inpernura. Mateotxo: Inpernura? Deabrutxo: Deabru Jaun Galtxagorrik zurekin hitzegitea nahi du"), Xirrixta 1996 ("Musika entzuten du... ba ote?... bai! zirkoa hor da! Aitak autoa aparkatzen du eta erraten: - Beraz, deabrutxo, bakea egiten dugu?").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

debrutxo : PMuj DVC (diablejo, diablillo) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tto / -txo / -xka.

Euskaltzaindiaren Arauak

deabrutu, deabru(tu), deabrutzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

deabrutu, deabru(tu), deabrutzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tzar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-xka.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Esapideei dagokien sistematika

egin: -z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

deabru sarrerari dagokion azpisarrera.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Gerla ikaragarria, deabruz egina!

Euskaltzaindiaren Arauak

izlag.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

deabruzta, deabruztatzen.

Aditz-erregimena

da/du ad.

Maiztasuna

g.er.