OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan behatz sarrera; horko datuak, formaka: a) 'eri' adierakoak: beatz : OA, Iraz, CatBurg, Cb Eg, ETZ, Añ CatAN, AA, CatB, It Dial, Izt C, Lard, Echn Mt, Ur, Arr GB, Aran SIgn, Legaz, AB AmaE, Xe, Arr May, Urruz Urz, Apaol, Goñi, Ag G, Urruz Zer, A Ardi, ArgiDL, ZA, Jaukol Biozk, FIr, Or Mi, Ol Io, Ldi BB, Ir YKBiz, Ldi UO, JMB ELG, Or Eus, TAg Uzt, Munita, Anab Poli, NEtx Antz, Zait Plat, And AUzta, Anab Aprika, Izeta DirG, Vill Jaink, MAtx Gazt, Lab SuEm, Berron Kijote, Inza NaEsZarr, El, CatAc, CatSal, CatR, Izt C, A Ardi, Munita, Añ EL, Akes Ipiña; beatz-ukaldika : Vill Jaink; esku beatz : Or Eus; begi-beatz : Mok; beatz-txikar : Or Eus; beatxikar: Eston Iz, JMB Mund; beatxingar: Or Eus; beatz andi : Ber Doc, OA; beatzaundi: ZA; beatz-azkal : Urruz Zer; beatz lodi : CatBurg, Añ CatAN, Legaz, Ag AL, Ag G, Ldi IL; beatz-mutur : Mok, Ir YKBiz, Or QA, Anab Poli; beaz-mutur: Or Eus; beatz-pun(t)ta : Lard, Txill Let; behatz : Mb IArg, Mde HaurB, MEIG, ChantP, Lrq; erhi behatz : CatLuz; behatz haundi : HErot; behatz mutur : Mde Pr, MEIG; behatz-punta : Mde HaurB; biatz : CatUt, Aran SIgn, Sor, CatUlz, Ag Kr, Iraola, Ag G, Etxde JJ, CatR, EgutTo, fB Ic II; biatz a(u)ndi : CatUt, CatUlz, KIkG; biatz-aundi: Etxba Eib; biatz koskor : Iraola; biatz-mutur : Anab EEs; biatz txiki : Etxba Eib; b) 'oineko hatza' adierakoak: beatz : Añ EL, Erkiag Arran, Erkiag BatB, Osk Kurl, Etxba; beatz-punta : Bilbao IpuiB; beatz-puntako : Erkiag Arran; biatz : Ag AL, Ag Kr, Etxba; Otx; c) 'hatzaparra, azkazala' adierakoak: behatz : EZ Man, SP Phil, He, Gy, Hb Esk, Hb Egia, Dv Lab, Elzb PAd, Zerb Azk; behatz-arte : Arti MaldanB.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'eskuetako hatza, eria' adierakoak 120 dira: beatz G 30 (A. Anabitarte, Orixe, Azkue, D. Agirre, A. Arozena, Arbelaitz, A. Arzelus, I. Zaitegi, A. Sorarrain, J.A. Loidi, S. Salaberria, A. Ibiñagabeitia, B. Iraola, A.M. Labayen, M. Manzisidor, A. Zavala, J. Garmendia, A. Arrinda, B. Latiegi, R. Murua, P.M. Urruzuno, M.M. Apalategi); EgAs 1 (Zer); beatz aundi G 2 (A. Zavala, J.A. Irazusta); beatz txiki G 1 (B. Latiegi); beatz gizen G 1 (B. Latiegi); eskoi-beatz B 2 (J.K. Ibargutxi); behatz IE 1 (Eskualduna); EB 66 (X. Intxausti, Elhuyar, M. Aurrekoetxea, J. Arrizabalaga, Zipristin, I. Azkune, E.J., Erdiko zikloko euskararen programakuntza, J.I. Hartsuaga, M. Mendizabal, L. Fernandez, UZEI, M. Lorda, J. Landa, F. Pelaez Arregi, R. Saizarbitoria, M. Solbes, J.A. Agirre, I. Mendiguren, Ipuinak, J.M. Sarasola, A. Lertxundi, F. Juaristi, L. Dorronsoro, J. Etxaide, K. Navarro, R. Etxezarreta, X. Olarra, P. Zabaleta, J.I. Lasa, Ipuin harrigarriak, Oihanaren deia, A. Sarriegi, I. Tapia, D. Urbistondo, A. Cazabon); behatz erakusle EB 1 (Elhuyar); behatz lodi EB 1 (A. Urretavizcaya); behatz txiki EB 1 (UZEI); eraztun behatz EB 1 (P. Zabaleta); behatz kosko EB 1 (X. Mendiguren Elizegi); behatz marka EB 1 (R. Etxezarreta); behatz mutur G 1 (J. Garmendia); EB 1 (P. Altuna); behatz punta EB 2 (R. Saizarbitoria, X. Olarra); behatz-kliskada EB 1 (X. Olarra); behatz-mami EB 1 (M. Aurrekoetxea); behatz-mutur G 1 (A. Anabitarte); biatz G 2 (J. Artola); biatz mutur G 1 (A. Arozena); b) 'hanketako hatza' adierakoak 9: beatz B 2 (B. Otazua, B. Larrakoetxea); EB 6 (Natur Zientziak, Saioka, M. Aldasoro, T. Peillen, A. Lasa Alegria, J.M. Irigoien); behatzandi EB 1 (F. Mendizabal); c) adiera erabakigaitzekoak dira beste 7: beatz B 1 (B. Larrakoetxea); EgAs 1 (Azkue); behatz EB 2 (UZEI); bietz B 1 (A. Zubikarai); bihetz EB 1 (Egin); burdin behatz EB 1 (J. Casenave).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

atz : DFrec 5, AB38 1; hatz : DFrec 7, AB38 26, HiztEn ('gizakiaren eskua edo oina bukatzen den bost zatietako bakoitza'), LurE ('eskuetako behatza, eria'), Euskalterm 21; beatz : DFrec 5, AB50 3; behatz : DFrec 29, AB38 32, AB50 7, HiztEn ('eskuko zein oineko hatza'), LurE ('eskua edo oina bukatzen den zatietako bakoitza'), Euskalterm 11; hatz-behatz : HiztEn; Euskalterm-ekoak dira erpuru 4 eta hatz erakusle , hatz luze , hatz nagi eta hatz txiki bana.

Sektore jakin bateko informazioa

hatz, eri bakoitza izendatzeko erabili diren izenak (Ik. gainera Atlas Etnográfico de Vasconia. Juegos infantiles en Vasconia, 72. or. eta GAMINDE, Iñaki: "Umeentzako ehun kantu Bizkaiko", Litterae Vasconicae 6, 76-77 or.): a) anular: atz-nagi (PMuj DCV), beatz nagi (PMuj DCV), erastun-atz (PMuj DCV), hatz nagi (ElhHizt), hatz-eraztun (ElhHizt), eraztun-eri (ElhHizt), nagia (HiruMila, I. Gaminde), sendoa (I. Gaminde), biskorra (I. Gaminde); b) índice: zuku-atz (PMuj DCV), atz erakusle (PMuj DCV), hatz erakusle (ElhHizt, HiruMila), bizkorra (HiruMila), erkina (HiruMila), sendoa (I. Gaminde); c) medio: erdiko (PMuj DCV, HiruMila, I. Gaminde), eri andi (PMuj DCV), biotzeko (PMuj DCV), hatz luze (ElhHizt, HiruMila), asia (I. Gaminde), lusia (I. Gaminde); d) meñique: atxiki (PMuj DCV, HiruMila), beatxikar (PMuj DCV), eri-txiki (PMuj DCV), txikin (PMuj DCV), hatz txiki (ElhHizt, HiruMila), txikia (HiruMila, I. Gaminde), txirkanda (HiruMila), txikerra (I. Gaminde), ederra (I. Gaminde); e) pulgar: beatz lodi (PMuj DCV), atz aundi (PMuj DCV), atz-lodi (PMuj DCV), hatz lodi (ElhHizt, HiruMila), erpuru (ElhHizt, HiruMila), eri potots (ElhHizt), eri handi (ElhHizt), erkoroa (HiruMila), lodi (I. Gaminde).

Gipuzkera / Besteak banaketa

G eta GN bakarrik da 'eri, atzamar' adieran

Lexemak daude lehian

atzamar, eri, hatz formak ditu lehiakide.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'beheko hatza'. 2 Gip. eta Naf. 'hatza'. 3 Lap. 'azazkala'.

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Zein dagokio EBri irizpideen arabera? Hatz proposatu izan da, baina ez da inon esaten, eta arkaismo bat izan al daiteke EBrako proposatzeko irtenbidea? Etimologiaz arduratzen ez denak zein arazo du behatz onartzeko? Irizpideak gorabehera, hau proposa liteke: hatz eskaini forma nagusitzat, eta sarrera eman beste hiru formei, honetarako bidalketak eginez, hots: "eri (Ipar.): ik. hatz"; "atzamar (B): ik. hatz"; "behatz (G-GN): ik. hatz"

Ikusteko dago beste zein forma onartuko den

nola izendatzen da horietako bakoitza? Zerk korritzen du, ikastolan eta?

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BEHATZ-PUNTA. Yema o punta del dedo. v. BEHATZ-MUTUR. Oñ eta eskuetako beatz-punta guziak ebaki zitzaiozkan. Lard 121. [Mantangorriak] igotzerik ez badu beatz-punttara iristeagatik, egan egin bear. Txill Let 66. Haren idun-ezurtxoak senditzen zituen behatz-puntaren pean, eta jokatzen zituen, piano baten teklak bailiren. Mde HaurB 16. Ez zion behatz-puntarekin laztan batxo egin. Ib. 55. Azkenerako, beatz-puntaren moduko koxkorra egin zitzaion [betazalean]. JAzpiroz 42. Baiña bazitun maixu aretxek / zintzo saiatzen zan otsak, / biurri xamarrari kenduaz / beatz-puntetako otzak. Insausti 74.

behatz(-)punta 17: Berria 12, Argia 3, Laneki, Erlea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

behatz(-)punta 42: Berria 6, Lopez de Arana 9, Matias Mugica 4, Itziar Otegi, Oskar Arana, Itxaro Borda, Joseba Sarrionandia, Eider Rodriguez, Karlos Zabala, Xabier Olarra, Alberto Barandiaran, Monika Etxebarria…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa behatz sarreran.