OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ZERNAHI DEN (L, BN ap. A; Urt, Gèze 347, Dv). (Agrupado o no a un sust.). a) Cualquier, todo tipo de; cualquier cosa. "Imajinazioneak asma, [...] molda dezake zer nahi den gauza, zernahiden gauzaren iduria" Urt II 259. "Angaria, borxázko, baietezpadako zerbitzua, bortxazko zerbitzu zer nahi déna" Ib. 85. "Toute sorte de choses; n'importe quoi" Dv. Fiñean zuek gaitzesten zaituztet handi herraz / nork ukitu bainauzue zer nahi den maneraz. EZ Man I 101. Zuregatik zer nahi den nathorren pairatzera. EZ Man II 48. Pena borthitz zer nahiden, / ordenatzen duzunaz, / nadin zeha noiz nahi den, / gabaz eta egunaz. Arg DevB 7. Zer nahi den marthirio / hemen sekulakotzat. Ib. 19. Obraz bertze zer nahiden / daiteke lurrarenzat, / nahiz bizi nahiz hil den, / obrak gizonarenzat. Ib. 162. Zer nahi den gauzetan kausitu behar da bat lehena; hala nola filosofian baita Aristoteles. ES 143. Beraz eztut zer miretsi zer-nahi den gauza nitaz erran dezaten [...] sainduez errankizunak zituztenaz geroztikan. Ib.199. Etzazula utz ene bihotza thira dezan bereganat zer nahi den gauza txar edo baliosen gutiziak. Ch III 27, 4. Ogia, ura edo bertze zer nahi den Elizaz benedikatua denik. Brtc 55. Bizitzeko behar diren / Gauza lehen lehenak, / Bihi, fruitu, zer-nahi den. Zby RIEV 1909, 108. Gure bihotzen altxagarri, zer nahi den gertakarietan. Lap 22 (V 13). Nor nahi hiltzeko, asasinatzeko, zer nahi den gaixtakeria etiteko. Elsb Fram 68. Lerrak balio du zernai den etse edo fabrika egiteko. Mdg 130. (zer nahi zen). Gozatzeko hill artean, / zer nahi zen plazerez, / izan arren podorean, / trufatzen zen guziez [Helena saindua]. Arg DevB 149. b) (En oraciones concesivas). (Agrupado o no a un sust.). (Ocurra, sea, etc.) lo que (ocurra, sea, etc.). Zer nahi den gertha dakiola, eztezake deusek ere iustua trista. Ax 442 (V 288). Ene agintzak borthitz bezaitza eta konsola zer nahi den gertha dadiñ. Ch III 47, 1. Zer nahi den denboraz, edo zer nahi den maneraz gertha dakion atsekabe hura hartzen du bethiere esker onez. Ib. 19, 3. Etzaitzatela beraz altara zure spiriturat heldu diren imajina banoek, zernahi den gisetakoak ahal ditezen. Ib. 6, 3. Zer nahi den gertha dakioen bake handi batean dago haren arima. Ch I 25, 10 (SP orduan kontentik dago gertatzen zaion guziaz). Zaude fermu: eta zer nahi den paira dezazun, bortxa egiozu zure buruari. He Gudu 101. Fiñean zer nahi den sofrikari, zer nahi den dolore yasan dezazun [...] ez direla eredura deus zure Salbatzailleak [...] pairatu dituen tormenten aldean. Ib. 136. Bitorreki arten dud, zernaiden gaiza oil daztadan, uskaraz eskribitan dionetarik. Mdg 120. (Con ere). Baiña zer antzia dut nik zer nahi den pairaturik ere, ardiesten badut salbamenduko porturat. Ch III 57, 4. Ordea [Jesusek] zer nahi den eginik ere bere botherea seinalatzekotzat, gehienek mundu huntako bere ona bilhatzen zuten hari yarraikitzean. Lg II 164. c) (Ht VocGr, Gèze, Dv). Como quiera que sea, sea como fuere, en cualquier caso. "Quoiqu'il en soit" Ht VocGr 282 (cf. Ib. 412: "Quoi qu'il en soit, zernahi"). v. ZER NAHI (IZAN) DADIN. Zer nahi den klarki / krainta gabe minzadi, / zer nahi den egias / Bethi minzadi. 'Quoiqui'il en soit, parle clairement'. Xarlem 1269. Zernahi den behar dü haziendak xahütarzün handi bat. Ip Dial 46 (It batezere, Dv guzien gainetik). Baditeke! Bainan zer nahi den, zuek ikhusi bethi, norat ginoazin. Barb Sup 82 (v. tbn. 179). Bainan nik ez nakien harrizko sainduak hain hotzbera izaiten ahal zirela [...]. Zer nahi den, [...] zanpez aldi-txartu da gaixoa. Lf Murtuts 11 (v. tbn. 4). --Ipuin bat txit ez bezalakoa haur gazte batzuei kondatzeko! [...]. --Zer nahi den [...] hamar minutaz geldirik atxiki ditut. Mde Pr 94 (v. tbn. 226). Zernahi den, erran nakon medikura joan behar zuela. Etchebarne 61.

def: [s.u. gertatu] gerta ahala gerta Gertatzen dena gertatzen dela, zernahi den gerta. Plazan iraungo du euskarak, gerta ahala gerta, asmoz eta jakitez jokatzen badugu.

zernahi den 13: Elkar 2 (“Nire kasua ez zela hori erantzuten nion, bata ez zelako bestearen ihesbide, nik biak berdin maite bainituen edo, izatekotan ere, egunaren arabera hobesten bainuen bata edo bestea, edo lekuaren edo kanpoko zernahi den eragileren arabera”), Gomylex 10 (“Zernahi den ere, Kodeak ez du deusik ere esaten kalteak kalkulatzeko erabili behar den prozesuaren inguruan”), Zuzenbidearen Euskal Akademia (“Zernahi den ere, Holandako irakasleek garatu zuten nazio zuzenbidea beste inork baino gehiago, ikusi dugun moduan”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

zernahi(-)den 8: Joan Mari Irigoien 3 (“Zer egin beharko nuke, baldin anaia okerreko bidetik ikusiko banu, eta hari zernahi-den erran arren kasurik eginen ez balit? - galdetu nion, neure buruaren jabe jadanik.”), Isabel Arrigain 2 (“Baina zernahi den aldaketa horien jatorria, aldaketak beti, forma analogikoak agertzen direlako nabarmendu ohi dira”), Migel Angel Mintegi 2 (“Ez dakit zer nahi duzun, baina zernahi den ere, niri bost axola - esan zuen azkenean, beltzuri jarrita, baina zertxobait adeitsuago mintzatuz”), Joxean Agirre (“Desgogora onartu zuen baina bidean, nirea zegoen lekura ninderamalarik, eskuak bolantean eta begirada aurreko autoen atezuan, irribarre egiten zuela iruditu zitzaidan, nire aztoramendua, pentsamenduak edo barruko zernahi den gogo irakurtzen ari balitzait bezala”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke nornahi den, nonahi den formekin egin den bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa zernahi sarreran.