(gral.; SP, Deen I 250, VP, Lar, Arch VocGr, VocBN , Hb, Lcq 125, Dv, H),
tako (V-gip),
tabak (Gèze),
tabakuRef.:
A;
IzArOñ;
EtxbaEib(takua);
ElexpBerg
. Tabaco."
Tabakoa artu, tomar tabaco"VP 89v (seguramente en forma de rapé; cf. en la misma pág. "tabako-orria artu, fumar").
"
Gure amandra zarrak takua (takorri autsa) artzen eben zurretik gora
"Etxba Eib. .
Tr. Documentado desde el s. XVIII; es algo más frecuente al Sur. La forma general es tabako; hay tabak en Etchahun y Bordari, y tabaku en D. Agirre (Ioan 175) y Erkiaga. En DFrec hay 14 ejs. de tabako. Eztaixala premitidu justiziak artzia da usatzea tabakua esaten deutsena rape Franziakua.
OrdEib
733.
Ona tabako ederra piparako.BorrB 34.
Ekhar nazan Baionatik libera bat tabako. (San Juan de Luz, 1765). RIEV 1923, 155.
Tabakua artuteko oben edo inklinazinoerik ez dogu. MgCO 106.
Depütatü lagüner, bil hundun senbladai / tabak eta arduak, ditzagüien libra. Etch 592.
Bialdu zeitezala Madridera alkar aditutera tabakuen ganian. (1864). BBatzarN 201.
Zuen erlisioneak ez du balio pipa bat tabako. HUZez 191 (v. tbn. la misma expresión en StPierre 28).
An artzen da azukrea / ta ugari kakaoa / eta saltzeko dago / bertan tabakoa. AzcPB 209.
Pakete bat tabako pikatua. Iraola 136.
Orra tabakoa merke artzeko ta kafe ona edateko aukerea. AgG 252.
Tabakoak horitu erhi batzu erakusten zituela. BarbSup 63.
Hemengo bananek ez dute hangoen aldean pipa bat tabako balio. ZerbMetsiko 326.
Biartandik, batak tabakoari, besteak loteriari eta abar utzi bear diozute. LdiIL 156.
Tabaketik goberniak, urthekal, biltzen dü 200 millard.Herr 19-12-1957, 3.
Erosi zituan aitonarentzat libra bat tabako eta pipea. AndAUzta 73.
Joan zan sukaldera tabako erretara. OskKurl 21.
Tabaku erreten dakusaz an bertan. ErkiagBatB 192.
Tabako gozo bilo-oria ta haren urrutietako usai liluragarria! LasaPoem 83.
Tabakoa opatu dio mintzolagunak berari. ZarateELit 120.
Baginakien tabako horren egitea debeku zela. Etchebarne 43.
[Osto intsusarenak] txikitu tabako antzera. Ostolaiz 65.
Tabakoaren kalteak. MEIG IX 107.
v. tbn. AA II 183. Alz STFer 121. Moc Damu 28. A Ardi 133. Tx B II 130. Lf Murtuts 40. SM Zirik 102. Anab Aprika 53. BAyerbe 151. Larre ArtzainE 21. Tabak: Bordari Auspoa 156, 54.
azpiadiera-1.1
(Como primer miembro de comp.). Imiñirik serbizijo guzti oneek orain tabako etxia danian. (1866). BBatzarN 221.
Arrotzak ofritzen dio tabako prisa bat.EskLAlm 1892, 12.
Zortzi egunez tabako-tizana nik edan! BarbSup 66.
Tabako-saria: berrehun bat libera doi-doia! LfMurtuts 42.
Piztu dek nere tabako-zotza. NEtxAntz 103.
Lorauntzi polit bat mai ganean eta tabako-autzontzi bat. AlzolaAtalak 95.
azpiadiera-1.2
Planta de tabaco.v. TABAKO-LANDARE. Tabako kaxkar aiek ipurditik atera ta leizean bera bota itzik. AtañoTxanKan 47.
azpisarrera-1
TABAKO-HARTZAILE.
Consumidor de tabaco en polvo. "Tabaquista, tabako artzallea" Añ. Aljeriakoak eta Tunisiakoak iguzkiaren azpian daitezken zikhinenak dire, partikularzki tabako harzaleak badira, pekada sudurretik dariotela! ElsbFram 166s.
Persian aldiz eta Turkian, tabako hartzaleeri edo erratzaleeri, sudurra edo ezpainak motz.GH 1923, 445.
azpisarrera-2
TABAKO-HAUTS(Lar, Añ; tabako-uts Hb). "Tabaco en polvo" Lar. Gutxi gutxi dira tabako autsa artzen duteenak, bizio edo palta gabe. MgCC 229.
azpisarrerakoSense-2.1
Orren penan gosaria, edo txokolatea, edo tabako belarra, edo autsa, egun batean largatzea. Cb Eg III 392.
azpisarrera-3
TABAKO-BELAR.
(R-uzt ap. A; Lar, Añ (G), Lcq 125; -belhar Hb; -bedar V-ger ap. A; Añ (V); -berar Izt C 47). a) "Tabaco de hoja" Lar y Añ. Cf. VocNav: "Belarra, [...]. Tabako belarra, tabaco en hojas. Así aparece en el proceso contra los bandidos de Lanz del año 1817". v. tabakorri. Aguardienta eta tabako belarra geiegi artutzeagatik. Aran-Bago ManMed 260. Tabako bedar garratz merkiena erreaz. Ag Kr 19. Etxean zuen tabako-belhar guzia erre zuen. Barb Sup 35. Dirua euki ezkero eskuratu leiteke tabaku-bedarra. Erkiag BatB 192. b) "Nicociana, hierba del tabaco" Lar.
azpisarrera-4
TABAKO-BULEGO.
Estanco, expendeduría de tabaco. Kazeta-magasin bat erosi tabako-bulego batekin.Herr 8-9-1966, 1.
azpisarrera-5
TABAKO-EGILE.
Tabaquero. Tabako-egileak ere oihuka hasiak.Herr 4-1-1962, 1.
azpisarrera-6
TABAKO-ERRETZAILE.
Fumador. Persian aldiz eta Turkian, tabako hartzaleeri edo erratzaleeri, sudurra edo ezpainak motz.GH 1923, 445.
azpisarrera-7
TABAKO GORRI.
Tabaco rubio. Edari fiñak, tabaku gorria, emakume liraiñak izan ditu aukeran. ErkiagBatB 171.
azpisarrera-8
TABAKO-LANDARE.
Planta de tabaco. Arkaitz-utsune batean amabi tabako-landare aldatuak zeuden ondo-ondotik. AtañoTxanKan 46.
--Zer tuk landare horiek? --Horiek tabako landareak.Etchebarne 41.
azpisarrera-9
TABAKO-ONDO.
Planta del tabaco. Tabako ondo larriaren ostoak irakinarazten zituzten ur garbian. JEBur 8n.
azpisarrera-10
TABAKO-ORRI.
v. tabakorri.
azpisarrera-11
TABAKO-HOSTO.
Hoja de tabaco. v. tabakorri. Aski zen hogoi egunez tabako ostoen ur hotzean gozatzen uztea. JEBur 8n.
Adixkide batek ekartzen dio, eta ixilka saltzen, 25 liberetan, tabako hosto bat gaitza. BarbSup 64.
Eta horra nun tabako hosto andana bat ederra jiten zautan. Etchebarne 41.
azpisarrera-12
TABAKO RUBIO.
Tabaco rubio. v. TABAKO GORRI. Tabakoa opatu dio mintzolagunak berari, tabako rubioa gainera. ZarateELit 120.
azpisarrera-13
TABAKO-SALTZAILE(Hb; -alle Lar). "Tabaquero" Lar. Ari zen beraz Leon, ari bethi, eta tabako saltzaileak erostun hobeagorik ez zuen. BarbSup 63.
azpisarrera-14
TABAKO-TOKI.
"Tabaquera" Deen I 107.
azpisarrera-15
TABAKO-ZORRO.
Consumidor de tabaco. "Tabaquista" Lar.
azpisarrera-16
TABAKO-ZORROTXO.
Paquete de tabaco. Tabaku zorrotxuak, mistu-kajak dozenaka. ErkiagBatB 42.