394 emaitza ge bilaketarentzat - [1 - 100] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
"g" letraren izena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2007-12-11 |
Gedrosia / gedrosiar.
-tar osaerakoak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ge(e)li (eta geli-okela, g. trontzo) 14 aldiz ageri da, B-G: B 10 (Zav Fab 2, adib.: "Geli egosia"; Añ 2, adib.: "Geli-okela ondo ifiniak eperra dirudi"; Mg PAb 5, adib.: "Geeli gazitu bagia"; AB AmaE: "Geli trontzuak surtan erretan"); G 4 (Mb IArg I: "Geli edo ariki zati bat jaten den bezala"; VMg: "gero estaltzen dute kontuz lapikoa, arrapa ez dezadan geli egosia"; Ag G: "Ogi puska edo geeli zatia"; Ibiñ Virgil: "Txuringatik ixurtzen dute gelia bezalako ixurkai likits bat" - eta OEHko oh.: "parece errata por gerli"); gelimoni G 1: Zait Plat ("Ahariaren sabelki ta barrukiak armoni deritzate, beiarenak gelimoni") // Ik. OEH argitaratuan gainera geheliki testu-lekukotasunik gabea.
geli-moni G 1: Zait (EG 1955, OEHk jasotako testuinguru berean).
geheli : HiztEn, LurE; geli : HiztEn (ik. geheli), LurE (ik. geheli) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.
geeli : DRA (1 carne fresca...; 2 bacalao), PMuj DVC (1 carne fresca de ganado vacuno; 2 bacalao); geheli : EuskHizt (*XVI b., ~1802), HiruMila (1 carne fresca de vaca o buey; 2 bacalao), ElhHizt (carne de vaca), Lh DBF, DRA (carne fresca de buey o vaca); geli : EuskHizt (*1562, ~1760; ik. geheli), EskolaHE (ik. geheli), DRA (1 carne de vaca; 2 carne fresca; 3 carne magra), PMuj DVC (1 carne de vaca; 2 carne fresca; 3 carne magra; 4 bacalao, abadejo; 5 geli erre = bistec, rosbif); geli-moni : PMuj DVC (menudillos de vaca); geli-salsa : DRA, PMuj DVC; geliki : DRA, PMuj DVC; gelki : DRA (parte magra de la carne), PMuj DVC (lo magro de la carne) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
zalantzazkoa da -he- silaba; baina horrela ematen dute hiztegi-entziklopediek, eta kontra egiteko arrazoi handirik ez dagoenez, bere horretan utzi da.
iz.
g.g.er.
behikia.
- [E409]: geheli iz. -> geli. Ez dut geheli idazteko funts sendorik ikusten. Mogelek ee bituaz darabil batzuetan, baina ez beti. Gainerako idazleetan geli ageri da.
- [E210]: Azpisarrerak (berriak): geheli(-)okela, geheli(-)saltsa.
- [E126]: Urdiainen geliki da (giliki, SHD). Iruñerrian, Bonaparteren materialen arabera, boeuf zen geli, hots, idi haragia, idikia.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere horretan utziko da lantaldeak proposatua, -he- eta guzti, baina forma berririk erantsi gabe.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-03-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
'eragiketa sinboloaren deitura'.
- [E124]: "hau ez da "hitz" bat, ezin deklinatuzkoa baita, ikastola giroan inperatibo batetik sortua izanik. Zeinu baten izena bada, nola esan, adibidez erdarazko "quita de la ecuación ese más y pon un menos"? Ken ezazu ekuaziotik *gehi hori eta ipini *ken bat? Zer da *gehia, *kena, *biderra eta *zatia ? Eta ez gaitezen engaina, azken hau ez da zati-a, *zati (ezazu)-a baizik. / Nik aspaldi proposatu nituen plus, minus, inter eta per aseptikoak, deklinatzeko inolako problemarik ez dakartenak, ez zenbaki negatiboekin ez eta gradu, musikarekin edo neurriekin ere: minus bost, minus zazpi gradu, 5 per 4 konpasak, oholaren neurria hiru per lau per zazpi da (3x4x7). Eta zenbaki negatiboekin behintzat horrela esaten da: -8 = minus zortzi" (1995-06-16)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:01 |
AS: are gehiago, ezin gehiagoan, gehiagoko(rik) gabe, gehiagorik, gehiagotan.
AS gisa gehituz: gehiago dena , gehiago gabe , gehiago izan .
are gehiago, gehiagorik, ezin gehiagoan; gehiagotan; ik. erabilia den gehiagoko gabe
- [E210]: Azpisarrera (berria): gehiago ere (batez ere, gehienbat, esaterako: elizaz ezkonduko gara, gurasoengatik gehiago ere).
- [E409]: Gehitxoago azpisarrera sartu.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Lantaldeak proposatu dituen azpisarrerak onartu dira, baina bestelako formarik ez da orain erantsiko (gehitxoago, berriz, arauak jasoa du sarrera gisa).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ik. OEH: AS
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
gehiago sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH:AS | 2018-05-15 | Adibide gisa onartzekoa |
OEH: GEHIAGO EZIN a) Supremo, mayor imposible. Jaunaren amoriyo / geiago eziña. Echag 65. Biotz barrengo poza / geiago eziña. Ib. 129. Jendetasunean geiago-eziña, oparotasunean neurri-gabea. Berron Kijote 150. b) (Uso sust.). Imposibilidad de hacer más. Geiago eziñaren amorruz, ontzi-lagunak doi-doi biurtu zirala. Anab Poli 66. Geiago-ezin baten esian urratu gaitezan arte. Gand Elorri 148. c) (Uso adv.). En grado sumo. v. EZIN GEHIAGO (s.v. 1 ezin). Harma lanjerosa da geiago ezina. Xa Odol 136
gehiago ezin 1, Karmel (Erretiratu egin zen; gaixotasunak edo gehiago ezinak erretirora eraman zuen).
gehiago ezin 1, Aingeru Epaltza (Nik nahi baino gutiagotan, bistan da; horien maiztasuna areagotzeko komenigarritasunaz lotzen nintzaionean, "egun inspiratuak" zirelakoan zuritzen zuen gehiago ezina).
Aski liteke azpiadiera gisa jasotzea gehiago 2 adieran.
Azpiadiera gisa jasotzekoa gehiago sarreran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH:AS | 2018-05-15 | Adibide gisa onartzekoa |
OEH: GEHIAGO EZINEAN En grado sumo, más imposible. Alperrik da esatea osoro ta geiago eziñean maitetuten dituela euren umeak. Ag Kr 107. Len bere maite, oin bere maite / Zaitu geiau eziñian. Enb 151 Con todas sus fuerzas, al límite de sus fuerzas. Kolpe aiek guztiak jasan bear geiago eziñean. Anab Aprika 62. Geiago eziñean ari zala [igitzen]. Ib. 31
gehiago ezinean 1, Karmel (lana ezustean galtzen bat-batean, gehiago ezinean etsi beharrean ).
gehiago ezinean 3: Berria (Beste batzuk bidean galdu ziren: gehiago ezinean hil ziren, edo etsaiak hil zituen, edo nork bere buruaz beste egin zuen), Josu Zabaleta (Iheslaria, gehiago ezinean eta beldurrak herbaldurik, erortzear zen ia; horretan ahuntzak zaintzen ari zen haur bat etorri zen, zigor batekin, eta giza piztia nardagarri hari joka eraso zion), Ramon Saizarbitoria (Beti zetorkion gogora egun hura, gerra amaitu eta askoz geroago - hamar urte bai, berrogeita hamarrean edo -, berak jada hogeita hamalau edo hogeita hamabost urte inguru zituela, gehiago ezinean, eta baita besterik ezinean ere, Etxe Maitera inguratu zen eguna, jakin beharra baitzuen emakume batek onar ote zezakeen gabezia hura).
Aski liteke azpiadiera gisa jasotzea ezinean azpisarreran.
Azpiadiera gisa jasotzekoa ezinean azpisarreran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
gehiago sarrerari dagokion azpisarrera.
gehiagoko gabe (arautua izateaz gain, erabiliagoa dela adierazi nahi da, definitzaile gisa aipatzean).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ik. OEH: AS
HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -
gehiago sarrerari dagokion azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:20 | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
gehiagoko iz.ak jaso ditugu hemen, ez izlag. eta izond.ak.
ge(h)iagoko 18: G 1 (Munita: "Guzti-guztia eta gehiago piñuak eman zuan, eta geiagoko orrekin [...] erloju jator bat ipintzeko asmoa artu zan"); IE 17 (Harb 3: "Gehiagokoez orai ez minzatzea gatik", "Susana falso testimoniotik [libratu zuen] berze gehiagokoekin", "Baina hauk eta gehiagokoak liburua ez sobera handitzea gatik utzten ditut"; Ax 2: "Emaiten deraue aberatsei beretzat behar duten baiño gehiago, gehiagoko hura probetara parti dezaten amoreakgatik", "Behar du [...] hala beztitu eta ez gehiago. Zeren gehiagokoaz desohoratzenago du bere burua, ohoratzen baiño"; Lg II: "Ez da egia ez darotzudala gehiagokorik agindu?"; HU 2, adib.: "Bertzek baino goraxago eta bizixago behar-bada, bainan gehiagokorik ez"; JE Ber 2, adib.: "Donostian, holetan, bertzela dabiltza gauzak eta gehiagokoak dira"; Barb 3, adib.: "Horren ordaintzekoa balinbadugu ere, ez dugu, zorigaitzez, gehiagokorik"; Ox: "Dritxolariak behar duen ozarkeria doi hura; gehiagokorik ez"; Zerb IxtS 2, adib.: "Gehiagokorik pairatu gabe"; StPierre: "Etzuketela hortan gehiagokorik atera"); Ik. OEH argitaratuan gainera Zby Pel: "Zer egin ziniro gehiagokorik orai enetzat?"; gehiagoko(rik) gabe (eta aldaerak) 51: B 42 (fB Ic II 7, adib.: "Zure aragizko pekatu-guriak, geijagoko bagarik, ez deutsa inori kastidadia galdu eragiten"; Ur MarIl: "Geijagoko baga neskatillatxu onek baxerritar ezer ez egijan bat"; Ag 8, adib.: "Geiagoko barik io buruan"; A BeinB: "Kaltzerpetik oratuaz geiagoko baga, garraisika ta alarauka asi zan"; Itz Azal: "Irazean edo geiagoko bagarik"; Otx 3, adib.: "geiagoko barik zaldi ganera igon"; Eguzk GizAuz 3, adib.: "Gizartekeri, baltsakeri ta abar, gaberik goizera, geiagoko barik etorri ete dira?"; Erkiag 7, adib.: "Baiña zerbaiten truke, ez geiagoko barik"; Bilbao IpuiB 8, adib.: "emen itxiten nozue geiagoko barik"; SM Zirik 2, adib.: "ixil-ixillik danak entzun zitxuan ta geiagoko barik juan zan bere errekaura"; Alzola Atalak: "Eta geiagoko barik, emen amaitzen dogu gaurkoan"); G 5 (Zab Gabon: "Eta geiagoko bage artu zuan [...] solomo ederra"; Ag G: "geiagoko gabe, sartu zan sukaldera patxada osoan"; Urruz Zer: "Eta geiagoko gabe preso?"; Berron Kijote: "Geiagokorik gabe, bere lantzoia tinkaturik ekin zion"), IE 4 (Hb Egia: "Badu minik aski, gehiagokorik gabe"; Barb Sup 2, adib.: "Eta hantxet, gehiagokorik gabe, makilka berehala hasi ziren"; Xa Odol: "Jainkoari eskerrak hortan gelditurik: / geiagokorik gabe bi erhi mozturik"); Ik. OEH argitaratuan gainera Prop 1897: "Benedikatu nuen, eta gehiagokorik gabe jarraiki nintzaion ene urhats bideari", eta aipatuak: A Ezale, Enb; geiagoko izan G 1: Izt C ("Eta oraindik ere geiagokoa dana, egunik euritsuenetan ere gordetzen dau bere neurri din diñakoa").
ge(h)iagoko 3, IE-EB (Lander: "ez diozkala gehiagoko dituzken euskal-hitzak atheratuko"; Jnn Bihotz-2: "gehiagokorik zer egin zezaken?"; XArb: "Nahiago dut gehiagokorik erran gabe gelditu"); ge(h)iagoko(rik) gabe (eta barik) 9: B 3 (Ag Kr: "Baña zelan geiagoko barik?"; Bilbao IpuiB OEHko testuinguru berean; J. Garitaonaindia: "paparrean eskegita eroateak bakarrik, geiagoko barik, salbauko ez gaituana"); G 1 (Alt LB: "geiagoko gabe, iritxi ziran"), IE 4 (Barb OEHko testuinguru bera; B. Mendisco: "gehiagokorik gabe, agurtzen zaituztet"; Xa Odol OEHko testuinguru bera; Herr 1989: "bururatzen da partida gehiagokorik gabe"); EB 1 (E. Larre: "gehiagokorik gabe barrika baten gainerat igan").
gehiagoko : DFrec 9 (guztiak izlag.), AB38 3 (hauetan g. abiadura 'máxima velocidad'; gero eta g. 'progresivo'), AB50 3 (2 'adicional', 1 'subasta'), Euskalterm 9 (guztiak izlag.) // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE.
gehiagoko : DRA ('superior'); gehiagoko gabe , barik : PMuj DVC (sin más ni más) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.
HLEH: - / EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-ko: -ago-ko (cf. aurreragoko).
izlag.
gehiagoko xehetasunetan sartu gabe.
- [E126]: Hau ez al da librea? Cf., adibidez, bera baino handiagoko bizikleta erosi zuen edo mendia bezain azkarreko fede baten etsenplua eman daukute.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere horretan jasoko da lantaldearen proposamena (libre samarra izan liteke, baina ez da ohargileak aipatzen dituenen pare-parekoa, horien parekoa "Salomon baino gehiagoko bat" perpausekoa baita).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 |
AS
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:04 | 1994-09-22 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
AS
-an
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
gehiagotu, gehiago(tu), gehiagotzen. du ad.
gehiagotu, gehiago(tu), gehiagotzen
-tu/-agotu
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-tze.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 |
AS: gehiegitan, gehiegizko.
AS gisa gehituz: gehiegiko .
gehiegitan, gehiegizko
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH:AS | 2018-05-15 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
OEH: GEHIEGIAN En exceso. Ardaoa geiegian eztala ona. Ag AL 57. Geiegian eta larregian sariturik. Itz Azald 6. Neurriz dala su-garra, / geiegian da txarra. JanEd II 26. Olakoek geiegian izandakoa, berak deus ez izatea. Berron Kijote 107. Gure etxeko frutuak, bere garaikoak, emen geiegian dagoenetik. Ataño MLanak 16
gehiegian 7: Consumer (Oso lagungarria izaten da data idaztea, elikagai bakoitzari jarraipena egin eta denbora gehiegian ez edukitzeko gordeta), Berria (Zer ote dio filosofoak?, ezer ez gehiegian, erdiko neurrian dago bertutea), EiTB (Hemendik aurrera ez ditut denbora gehiegian erabiliko aurikularrak, kalte egiten dute, abusatuz gero!), Jakin (Eskaintzaren gehiegian eta merkatuaren saturazioan bilatzen dute errua zenbaitek), Argia (Gatza ere atsegin omen dute, baina gehiegian urgabetu eta hilko ditu), Laneki 2 (Horren adibide dugu immunoeskasia-egoeretan gertatzen dena (hiesa, diabetesa, linfoma ), edo antibiotikoak denbora gehiegian hartzean).
gehiegian 6: Karlos Zabala 2 (Florentek neskatxa nagi baten gisa hezi zuen gehiegian), Koro Navarro 2 (Baina hainbesteraino zegoen aldatua ezaugarri horien nolakotasun nagusiaren gehiegian, eta komunikatzen zuten adierazpenean, non zalantza ere egiten bainuen norekin ari ote nintzen hizketan), Bat-bateko bertsolaritza (Eskola-sistemak oroimena gehiegian landu eta erabili zuen garai baten ondoren, badirudi oraingo joera oroimena eskolatik kanpo uztea dela), Juan Garzia (Bizi baita maitasuna den kandela izekiaren erdian / argi-muki moduko bat, hura moteldu nahi duena; / eta deusek ez baitirau ontasun berdin-berdinean; / ezen ontasuna, handituz handituz, azkenean / bere gehiegian berean da hiltzen).
Adierazle egokia, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa bi adieratan.
Azpisarrera gisa jasotzekoa gehiegi sarreran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:08 | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-ko/-zko.
gehiegi sarrerari dagokion azpisarrera.
izlag.
gehiegizkoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
AS
-an
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:38 | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
gehiegi(tu), gehiegitzen.
-tu: -egi-tu.
da ad.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
-txo
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
-xko
- [E124]: "forma hau ez da "neutroa", mendebaldeko euskaldunen belarrietarako behintzat; -sko eta -xko, bi-biak onetsi behar dira" (1995-06-16)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH:AS | 2018-05-15 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
OEH: GEHIEGIZ (Dv (G)). Por exceso. "Ez geiegiz ez gutxiegiz, ni por exceso ni por defecto (Zav ms)" DRA. Ardi-errapeak / ez dek perill ler ditzan / geiegiz esneak. It Fab 185s. En exceso. Guztia neurriz, ezer ez geiegiz. EgutAr 1934, 34 (ap. DRA). Illeroko dirutza baño geiago illen batean jasotzea gertatuko balitzaio [...], utzi beza geiegiz eskuetaratu zaiona. EAEg 1-2-1937, 953. Nere esan-egiñak geiegiz itz eragiten dizute. Zait Sof 27
gehiegiz 1, Argia (CTCak eten bai... baina ordura arte konpainiei gehiegiz pagatu zitzaiena itzultzeko eskatzea ahaztu zuen administrazioak).
gehiegiz , Joxe Azurmendi ("Kredo" tradizional zaharrak krisiak eraitsi zituenez gero, jende pila bat hemen horrelaxe ibili baita denbora askoan, exker pinpirin, kristautasun progre baten eta estetizismo amoralaren artean dilindan, bietatik pixka batez, ezertatik ez gehiegiz, razionalitatea asko aipatu eta gutxi definituz, baina arrazoiaren jabe seguru eta lasai, problemarik gabe).
Hedatu gabea adiera horretan.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:06 | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
AS
-zko
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EHL | 2022-07-19 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
gainpisu forma aztertzean proposatua.
Azpisarrera gisa jasotzekoa gehiegi eta pisu sarreretan.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:01 | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
a) 'dagokion aditzak adierazten duenaren mailarik handienean' adieran, gehien hedatua da (136 ager.: B 59, G 49, IE 18, EB 10) eta gehiena Gkoa (66 ager., eta 1 Bko Ag AL); gehienik ere aski hedatua da, eta nagusia IEan (204 ager.: B 6; G 24; IE-ZuAm 166; EB 8); beste bi adieretan #mdash#b) 'gehienetan' eta c) 'gehienez'#mdash# gehien (9 ager.) eta gehienik (4 ager.) erabili dira.
a) adieran: gehien : 201 ager. (B 19, G 24, IE 2, EB 112, EgAs 44); gehiena : 23 ager. (G 4, EB 16, EgAs 3); gehienik : 48 ager. (B 1, G 5, IE 13, EB 19, EgAs 10); b) adieran gehienik (9 ager.) eta c) adieran gehien (4 ager.) eta gehienik (6 ager.) jaso dira.
1 izond. 'nagusia': etxeko gehiena; seme gehiena. 2 adlag. / AS: gehiene(t)an, gehienez (ere), gehienik.
osatzeko eskatuz: izond. eta adlag. ez ezik, zenb. ere bada (ik. ap. EuskHizt A 2 a eta b atalak), eta AS gisa gehituz: gehienera (ere) .
gehiene(t)an, gehienez (ere), gehienik
-en(a)/-enik adlag.ei txosten sistematikoa dagokie: cf. ahalik eta gehien(a), gutxien(a)/gutxienik (atsegin zaiena), ongien(a)/ongienik (ezagutzen duguna), etab.
izond. 'nagusi' / adlag.
- [E409]: AS: gehien jota. Gehien baten. Gehienetan. Gehienean. Kategoriak: a) gehien (znb), b) adj: jende gehiena, ume gehienak, c) det: indarrik gehien.
- [E210]: Azpisarrera (berria): gehien ere (gehienez).
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Forma berririk ez da orain erantsiko, eta kontuan izango dira lantaldearen eskabideak («... 2 adlag. 3 zenbtz.»), azalpenak-eta H1.1 lantaldearen esku utziz; gehienera (ere) azpisarreraz gain, jasotzekoa da beherago aipatzen den gehienik ere azpisarrera.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:28 | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
gehiena adlag. eta ahalik (eta) gehiena bakarrik jaso ditugu. Ikus ondoan testuinguruak.
ge(h)iena 72: B 1 (Ag AL); G 69 (Mb IArg I 6, Cb 3, Ub, Gco 5, AA 12, It Fab 2, Izt C 2, Lard 4, Aran SIgn 3, Sor Bar, Bv AsL 2, AzpPr, Iraola, Inza Azalp 2, Tx 3, Azl Ram, Ir YKBiz 2, ABar Goi, Lab EEguna, SMitx Aranz, JAIraz Bizia, Anab 8, Uzt Sas, Vill Jaink 2, MAtx Gazt, Berron Kijote 2); IE 2 (EZ Noel, Hb Esk); ahalik gehiena (eta aldaerak) 7: G 1 (Mb IArg I); IE 6 (Lç, EZ Man I, INav, He Gudu, FIr) // Ik. OEH argitaratuan, gainera, den gehiena Zby RIEV 1909: "Mihia da gauzarik / Baliosena / Edo tzarrena, / Ongi edo kalterik / Den gehiena / Egin duena".
ge(h)iena 31: G 10 (El Día 1934, J.M. Azkue, M. Oñatibia, MItziar, ErlijOEO/3, J. Agirre 2, Ataño Zigor, L. Dorronsoro, Basarri); IE 2 (Eskual 1919, Lf); EB 19 (K. Mendibehere, J.M. Torrealdai 3, Azurm, UZEI, Lasa, Industri kontuak 1985, M. Aramendi, LanIntel, E. Osa, F. Mendizabal, Lurgintza 2, Plangintza 1985 2, E. Berazubi, A. Uranga, I. Azkune, J.M. Barandiaran, GaztEntz/7); ahalik (eta) gehiena EB 6: A. Sagarna, R. Saizarbitoria, X. Galarreta, J.R. Etxebarria.
gehiena : DFrec 63 (hauetan 5 adlag., adib: "Puntuak batuz gehiena duena geratu ohi da txapeldun", "Marmolez egindako egiaztapenetan gehiena erabiltzen diren margotzaileak aipatu"), AB38 4 ('la mayoría' eta 'mayor cantidad'), HiztEn (adibideen artean), LurE (adibideen artean) // Ez dugu aurkitu ap. AB50, Euskalterm.
geiena : DRA (izond. 'primogénito'; adibideen artean), PMuj DVC (1 lo más; geienak = los más, la mayoría; 2 postura, cantidad ofrecida, puja); gehiena : EuskHizt (adibideen artean), HiruMila (izond. 'primogénito'; adibideen artean) // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.
HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: adib. / EskolaHE: adib.
adlag.aren formen banaketa honela da nagusiki: Bizk. gehien, Gip. gehiena, Ipar. gehienik.
adlag.
Batez ere Gip.
- [E126]: Nafarroan ere bada gehienik (iagoenik, iago_ gehiago-tik abiaturik). Hau onartuz gero bestelako superlatiboak ez genituzke sartu behar? Nik ez dut argi ikusten.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere hartan jasoko da lantaldearen proposamena, formen banaketari dagokion oharra isilduz (gehien sarreran aipatuak daude beste bi formak).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
gehien(du), gehientzen.
da ad.
g.er.
heldu; nagusitu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-03-25 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. OEH
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
adiera soiltzean (superlativo/superlatif), bitxi geratuko litzateke
iz.
g.er.
bada gehieneko eta gutxieneko bat.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:11 | 1999-07-13 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10:LBeh225 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Lematizazio-saio bat egin dugu gehiene(z)ko, gehiegi(z)ko, gutxiene(z)ko formak jasotzeko. Ik. ondoan testuinguruak.
geiegiko G 16 (Izt C 2, Lard 3, EusJok, Inza Azalp, Or Aitork 3, Vill Jaink 2, Gazt MusIx 3, Berron Kijote); ge(h)iegizko 100 (B 3, G 42, EB 55 / Ag 8, Cb Eg III 2, Gco I 4, Arr May, Bv AsL 3, Inza Azalp 4, Alz Ram, TAg Uzt 2, EA OlBe, Zait Sof 5, Etxde AlosT 2, NEtx LBB, Zait Plat, Anab Aprika 2, Vill Jaink, MAtx Gazt 2, Ibiñ Virgil 2, Lab SuEm 2, A. Irigaray in MEIG; MEIG 55); ge(h)ieneko (eta -iy-) 8: B-G 6 (Izt C 2, Itz Azald, Ag Kr, Etxde JJ, JAIraz Bizia), IE 2 (SP Phil, HU Aurp); eta OEH argitaratuan, gainera: Gte Erd ("Bada geieneko eta gutxieneko bat"); gutxieneko (eta gut(t)ieneko, gutxinekoz, gitxijeneko) 64: G 16 (A G, EusJok 2, JanEd II, Or 3, Tx B I 2, Etxde JJ 2, Uzt Sas 4, Salav); IE 40 (Dv Dial, Laph, Arb Igand 8, HU 12, JE 4, StPierre, Barb 3, Zub, Zerb 5, Lf Murtuts 2, Larz Iru, Ardoy SFran); EB 8 (MEIG); eta OEH argitaratuan, gainera: Lap ("Den gutieneko adimendua duten guziek konprenitzen dute"); gutxienezko EB 1 (MEIG).
geiegiko 2, B-G (J.A. Ugarte, Ker Didaje); ge(h)iegizko 129: B 4 (Osk Atorra, L. Baraiazarra, Larrak, Amoroto); G 17 (Comunio santua 1906, Inza Azalp 2, Muj, K. Agirre, L. Mitxelena, P. Iztueta, Jaukol, Lab, Garm, J. Lekuona, JKort Erl II, I. Begiriztain, L. Dorronsoro, BerTxapel 1982, Agur 1973, BoletinObSS 1971); EB 108 (A. Azkargorta, A. Cazabon 2, A. Loizate, A. Sarriegi 2, A. Urretavizcaya, AdminLan, Agenda 1990, Argia 1989, D. Urbistondo 2, Egin 1977 eta 1992, Egoeraren definizioa, Eguna 1989 eta 1990, EHAA 1988, Elhuyar 3, G. Ansola 3, G. Nazabal, GAO 1989, Gasteiz, Habe 1990, Hemen 1988, HezkSaila 1982 eta 1985, I. Iñurrieta, I. Sarasola, I. Segurola, I. Urbieta 2, I. Uria 2, J. Agirre, J. Amenabar, J. Landa, J. Urrujulegi, J.A. Berriotxoa 2, J.K. Igerabide, J.M. Goñi, J.M. Lasagabaster, J.M. Lekuona, K. Bizkarra, Kimika 1990, Kuxkux/5, Lécluse-ren Hiztegia, M.A. Unanua, M.E. Ituarte, M.E. Laboa 3, Natura/OHO, Osabide Hezkuntza 1989, P. Sastre, Saioka/8, T. Sarasola, Txill 2, UZEI 4, Vill 3, X. Gartzia, X. Kintana, X. Mendiguren B., X. Olarra, A. Alonso, Bitez, E. Gil Bera, Egunk 1993 eta 1994, Elgoibarren 1993, Emakunde 1993, Fisika/3, GIE, I. Aldatz, I. Mendiguren, I. Ugarteburu, Ikastola 1992, Intelektuala, J. Muguruza, J.A. Arrieta, J.A. Lema 2, J.M. Arzalluz, J.M. Irigoien, M.J. Garcia, MAtx 2, P. Ituarte, R. Manjon, UnescoAlb 1992, X. Letona, Zehar 1993); ge(h)ieneko 29: B 1 (L. Uruburu); G 1 (Etxde 16 Seme); EB 27 (Etxde 2, EHAA 1985-1994 artekoak 16, Kezkak 1987-88, M. Arrue, Koperatiben Legea 1993, GAO 1993 2, NPAO 1994 4); gehienezko 65, EB (Biztanleria 1987, KLLegea 1984, ArauErab 1988, XedBilduma 1989, J. Olazabal, M. Gartzia, Elhuyar, EHAA 1982-1993 artekoak 29, GAO 1989-1991 21, BEO 1990, BideSein, HezkSaila Txostena 1994, BAO 1991-1993 8); gut(x)ieneko 60: G 3 (NekArd, Elizdo Atzertokia, Ataño Nora); EB 57 (A. Arejita 3, A. Sarriegi, ArauErab 1988, E. Etxebarren, Amatiño 2, J.J. Zabaleta, KultUrtekaria 1985 2, P. Saez, AdminEusk 1994 2, ArrPress 1993, B. Urkizu, EHAA 1994, GAO 1991-1993 13, HezkSaila Batx 1994, HezkSaila Txostena 1994 2, Hizkuntza/6, J.J. Agirre, J.M. Zalakain, Koperatiben Legea 1993 5, M. Arrue, M. Garikano, NPAO 1994 8, P. Aristi, X. Arana); gutxienezko 69, EB (A. Urrutia, AAO 1989 2, BEO 1990, E. Jimenez, Egin 1989 eta 1992, EHAA 1985-1993 15, Enseiucarrean 1986, EtxegintzaOztopoak 1984, GAO 1989-1991 26, Hemen 1988, P. Salaburu, Programazioa 1983, V. Huici, BAO 1993, Beleko, Eutsi/2, F.J. San Martin, G. Piedra, HezkSaila Barnet 1993 3, HezkSaila Txostena 1994 3, HizkLiter 2, LanSaila 1993, X. Arana).
gehiegiko : DFrec 1, Euskalterm 1; gehiegizko : DFrec 17 (eta geiegizko 3), HiztEn, Euskalterm 35; gehieneko : AB50 2, Euskalterm 5; gehienezko : DFrec 1, AB50 19, HiztEn, Euskalterm 28; gutxieneko : DFrec 2 (gutieneko, guttieneko), AB50 7, LurE (AS), Euskalterm 30; gutxienezko : DFrec 1 (eta gutienezko 5), AB50 27 (eta gutienezko 2), HiztEn, Euskalterm 31 // Ez dugu aurkitu ap. AB38.
gehiegiko : EuskHizt (AS), PMuj DVC; gehiegizko : EuskHizt (AS), HiruMila (excesivo), ElhHizt (excesivo, -a; exagerado, -a; extremado, -a; desmedido, -a), EskolaHE (AS), Lur EG/CE (exagerado, excesivo, desmedido, desmesurado) eta EF/FE (exagéré, démesuré, excessif), DRA (geiegizko: exagerado, excesivo); geieneko : PMuj DVC (superlativo); gehienezko : HiruMila (máximo), ElhHizt (máximo), Casve EF (maximun), PMuj DVC (geienezko: máximo); gutxieneko : EuskHizt, ElhHizt (mínimo), EskolaHE (AS), PMuj DVC (al menos, a lo menos, por lo menos, siquiera, cuando menos, por de pronto, en todo caso); gutxienezko : HiruMila (mínimo), Casve EF (minimum), PMuj DVC (mínimo) // Ez dugu aurkitu ap. HaizeG BF, Lh DBF.
gehienezko 950.
gehienezko 95.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
HezkAdmin: máximo; gehienezko epe: plazo máximo; gehienezko estalpen-indize: índice de cobertura máxima; gehienezko kalifikazio: calificación máxima; gehienezko zenbateko: importe máximo.
def: [s.u. gastu] gastu muga, gastu-muga Aurrekontu bat edo aurreikuspen ekonomiko bat egiterakoan ezartzen den gehienezko gastua. Datorren urteko aurrekontuen gastu muga 122.256 milioi eurokoa izango da. adib: balaztatu du ad. Balaztari eraginez, ibilgailu edo tresna bat geldiarazi edo haren abiadura moteldu. Ik. galgatu; frenatu. Gidariak, oinezkoa ez harrapatzeagatik, bat-batean balaztatu zuen. Sistema hori gai da trenaren jarduna kontrolatzeko eta, tarte bakoitzeko gehienezko abiadura gainditzen badu, trena automatikoki balaztatzeko. // emakida iz. Admin., Zuz. Administrazioak pertsona edo enpresa bati zerbitzu edo ondasun publikoren bat ustiatzeko ematen dion baimena. Ik. kontzesio 2. Emakidaren gehienezko iraupen epea berrogeita hamar urtekoa izango da eta behin betiko esleipenaren erabakia jakinarazten den egunaren biharamunean hasiko da. // [s.u. seme] seme-alabaorde Semeordea edo alabaordea. Seme-alabaordea 9 hilabetetik beherakoa bada, gurasoen atsedenaldiaren gehienezko iraupena 8 astekoa izango da, seme-alabaordea etxera iristen denetik hasita.
berria da, baina oso hedatua; lehian ari da, hala ere, gehieneko formarekin. Kontuak argiagoak izan litezke gehiegizko / gehiegiko eta gutxieneko / gutxienezko bikoteetan, baina denak batera ikustea komeniko ote den aipatu da.
- [E409]: Ez aipatu.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Oraingoz ez da aipatuko, eta ikusiko da lehiak zer ematen duen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:06 | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
-go
- [E210]: On izango litzateke gehiengo mota desberdinei buruzko azpisarrerak gehitzea, Zuz. marka jarri eta adibideak emanez: - erabateko gehiengo Zuz.: Senatuak jarritako betoa erabateko gehiengoz onetsi beharko da (EKren 90. Art.) - gehiengo soil Zuz.: Gobernuaren lehendakariak konfiantza-arazoa ager dezake Diputatuen Kongresuan, eta konfiantza lortu dela ulertuko da, diputatuen gehiengo soilak haren aldeko botoa emanez gero (EKren 112. art).
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Forma berririk ez da orain erantsiko, eta ikusiko da zer proposatzen duen Zuz. arloko forma bereziak landuko dituen lantaldeak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | UF (IZE+ADI) | 2022-06-07 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:06 | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
AS
-en(a)/-enik
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2009-11-16 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:32 | 1999-07-13 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Ez dugu gehienik ere modukorik aurkitu.
gehienik ere (eta be) 8 aldiz: L. Unzueta ("gehienik be olatuek itxasatxaren aurka egindako hausketaren hotsa heldu jaken"), Azurm ("gehienik ere laukoa [orain ere korrientea] erabiltzen zuela"), Baga-bigaMat ("tartekatzea da gehienik ere lor daitekeena"), EHAA 1985 ("Unibertsitate-ikasketak, gehienik ere, hiru ziklotan egituratuko dira"), J.A. Lakarra ("izen eta urtekako sailkapen hutsa dela, gehienik ere eskema balioa izan dezakeena"), A. Alonso ("Gehienik ere bi tantoko diferentzia soilez galtzea lortu zuten"), X. Kintana ("Gehienik ere, euskara batuaren osaeran euskalki ezberdinek izan behar duten partaidetasunaz edo batasunerako aukeratzen diren hitzen egokitasunaz egin daiteke eztabaida"), X. Amuriza ("Gehienik be gau ilunetan argitasun bat bialtzen eben zerura, batez be Bilbo aldeko gorritasun ha, Laba Garaiena ei zena").
X. Amuriza SemafG (1996-06-12: "laketu egingo zaizu, gehienik ere "ez duk hainbesterako izango" esanez"; 1996-08-17: "Gehienik ere hitz diplomatikoen joanetorri garatuko da"; 1996-09-29: "Gehienik ere higuinaz beste inplikaziorik eskatzen ez dizun irakurketak minutu batzutan ondo distraitu zaitzake"; 1996-10-17: "Horrek, gehienik ere, estatuaren batasun bortxatuaren askatzea ekarriko luke"; 1996-10-22: "Sanzena, gehienik ere, inprudentzia semantiko bat izan da", etab.)
Ez dugu aurkitu, ez ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC (ezta Labayrurenean ere).
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
berria da lantaldearen informazioen arabera; ezin esan liteke "gaizki eratua" denik, baina behar al da gehienez ere, gehienera ere hedatuagoak hor egonik?
- [E123]: Google-k 2.360 agerraldi inguru ematen ditu oso modu diferenteko dokumentuetatik hartuak. Baina egia da Ereduzko prosa gaur corpusean, esaterako, gehienik ere-k 8 agerraldi / 502 agerraldi gehienez ere-k. Ez dakit merezi duen sartzea; bestalde, kalterik ere ez du egiten.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Onartu egin da, eta gehien sarrerako azpisarrera gisa aipatuko da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:07 | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
adlag.
-tsu
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. OEH
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
gehientsuenetan.
-en superl.
izond.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:006 | 2003-03-12 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
EIH: adib. gisa / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-n: -etan.
gehientsuen sarrerari dagokion azpisarrera.
adlag.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:006 | 2003-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-txo/-tsu: ez da argia atzizki bion banaketa, baina izan dezake zerikusirik Ekialde / Mendebalde banaketarekin; cf. -xe(ago) / -txo(ago) banaketa.
adlag.
gehientsu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-03-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:08 |
AS gisa eskainiz: gehigarrizko izlag.
-i(tu)+g-
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:005 | 2003-03-12 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-zko: -garri-zko.
gehigarri sarrerari dagokion azpisarrera.
izlag.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:09 | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 |
gehitu, gehi, gehitzen. da/du ad.
gehitu, gehi, gehitzen
Heg.
- [E115]: "bakarrik hegoaldean, eta Zuberoan ere egia aitor adiera bereizi batekin 'pertsona bat heldu, heldutasunera iritxi'" (1993-02)
- [E115]: Gehitu (Zub.) jende gehitü: jende heldu.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere horretan utziko da oraingoz lehen itzulikoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. OEH
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
EEgunk: "† gehitxo e. gehiegitxo, gehiegixko".
Beh.
gehiegitxo.
- [E409]: Beh. kendu
- [E126]: Honen arabera gehio-ren modukoak ere onartu behar genituzke? Ez dakusat batere garbi kontu hau.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere horretan jasoko da lantaldeak proposatua.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 |
- [E409]: Gehitxoago azpisarrera sartu.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Lantaldeak proposatu dituen azpisarrerak onartu dira, baina bestelako formarik ez da orain erantsiko (gehitxoago, berriz, arauak jasoa du sarrera gisa).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:17 | 1999-07-13 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
HezkAdmin: aumento.
-tze.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:10 | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
-ago, -xe-ago
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:003 | 2003-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Beh.
gehiegixko.
- [E126]: Arestian errandakoak honako ere balio du.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere horretan jasoko da lantaldeak proposatua.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:13 | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
geide (eta g.-maitale, g.-maitezko, gide) 45, B-G: Ag 5, adib.: "Nire geide (prójimo)", "Lagun geideari"; KIkV 21, adib.: "Jaungoikoagaitik geidea edo projimoa geure burua lez maite izateko eginbearra dogu"; Altuna 2, adib.: "Ardura larregi artzen dozu geidiagattik"; Enb 9, adib.: "Maite dau geidia"; BEnb NereA 3, adib.: "geidia zelan bizi ete dan enok arduratzen bat be"; Cb 5, adib.: "Nola Geide edo Projimoaren amorio au dan", "Inbidia edo ezin geideen ona ikusiaz"; KIkG 2, adib.: "Jaungoikoagaitik geidea edo projimoa geure burua lez maite izateko eginbearra dogu" // Ik. OEH argitaratuan, gainera, RS 339 ("On erexteko Iainkoari egiok urgazi geideari"), Gco I ("Zure projimoa edo gidea golpatzen"), JBDei 1919 ("Jainkoaren eta geidearen, urkoaren, maitasunean"), eta aipatuak: GMant LEItz, Euzk I ap. DRA.
geide (eta g.-maitasun 3, geida 1) 26 ager. 6 obratan, B-G (KristiñauIkasbidea 1921, OEHko testuinguruetako batean; Urteko Domeka 1903 2, adib.: "lagun urko edo geidiaren izen-ona ezin loitu leitelako bultzagei zuzenbarik"; Ibarg 10, adib.: "Badogu orratiño geidea maite izateko agindu berezia be"; J.M. Azkue: "Baldin zure anima gaizkatzen saiatzen ezpazera nola geidearena gaizkatzen saiatuko zera?"; J.A. Goiria 12, adib.: "Bildurgarria orobat geideari on egiten alegindu ez danari esango dautsona").
Ez dugu aurkitu, ez ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
iz.
g.g.er.
lagun hurkoa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
IE-Zu dira eheinatu 1 (O Po: "Hark, erian nol' eheinatzen, / sendoan er', ene geinhatzen / zakien, bait' are pausu emaiten, bihotzak zautan-kal ehaiten"); geinhatu 2 (O Pr: "Idia geinha dezanak uztar diro"; Etch: "Kunplitü nütianin, berregeta zazpi haurren zerbait geinhatzen izan ninzan hasi geinhazale lagüna zortiak attaki musde maitiak hura"); geñhatu 3 (ChantP: "Ogi eta ardu geñhatzen auherren asetzekua: halere haiñ haie maite nula artzaiñek otsua"; Bp II: "Jinkoaren honkiak onsa geñhatü behar dütügüla, eta biziki adelatü Eukaristian Jesvs-Kristen hartzera"; Etch: "Oi laborari gaxua, Hihaurek jaten arthua; Ogi eta ardu geñhatzen auherren asetzekua, Halere hañ haie maite nula artzañak otsua"); gañatü 2 (Etch: "Ordian behar die hanitx gañatü / hanitx gañatü").
geñhatu 1 jaso da, Zu (Etxahun Iruriko: "Beste horik aldiz zide / Ariko ene lürretan / Hazkürriaren geñhatzen / Zien egin ahal orotan"); ez dugu geinatu, eheinatu gisako formarik aurkitu.
eheinatu : HiztEn; geinatu : HiztEn-LurE; geinatze : LurE.
Beste hiztegietakoak: eheinatu : HiruMila, ElhHizt, Casve EF (-tü), LMuj HOT, DRA, Lh DBF; ehenatu : Lh DBF; einatu : PMuj DVC; geinatu : HiruMila, ElhHizt, Casve EF (-tü), PMuj DVC; geinatze : HiruMila; geinhatu : LMuj HOT, DRA, Lh DBF.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
J-L. Davant-en ustez, -in- grafia dagokio, ez -ñ-, euskara batuaren bidesaria dela eta; zalantzak ditu, hala ere, -nh- hobestekoa ez ote den.
geina, geinatzen.
da ad.
Zub.
- [E115]: abereak geiñhatzen dira, baina txerriak eta oiloak bazkatzen.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Forma soila utziko da oraingoz; eta H1.1 lantaldeak aztertuko ditu adierari dagozkionak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2008-07-08 |
Ez dugu aurkitu.
geiser EB 2: K. Navarro: "Lurra iragazkorra bada, oso maila sakonetara heldu liteke ura, lur azpiko korronteak osatuz: korronte horiek kanporatu egingo dira gero, iturri, ibai, geiser eta abar bihurturik"; J.M. Azurmendi: "Zerurainoko geiser itzel bat altxatzen".
geiser : AB38 1, LurE; geyser : HiztEn, Euskalterm 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.
geiser : EskolaHE, Casve EF; geyser : HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Erdal géiser / geyser formen ordainak: geiser : Casve FE; geyser : HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.
fr (DLLF): geyser; it (S. Carbonell): geyser; ca (DCC): Ø; en (Collins): geyser; de (Langenscheidts): Geiser, Geysir.
OfQuLF: source deau chaude qui jaillit par intermittence || Geysir || nom dune source deau chaude dIslande.
EEgunk: "geiser".
-y-/-i-.
Izen propiotikoak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan.
geisha : HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.
EEgunk: "geisha".
geisha : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
EEgunk: "geisha" [kurts.]
-sh-.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. Izendegia: geko; dragoitxo: Gekkonidae.
HitzIrud: "gekoa = salamanquesa".
iz.
Gekkonidae.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
EEgunk: "gel (xaboi mota bat), gelatina".
g/j.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-06-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:Merkat | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:01 |
ardandegi, taberna, ardangela; langela, bulego
- [E204]: "ganbera ere, biak maileguak izanik ere" (1993-02-20)
- [E210]: Azpisarrerak (berriak): gela(-)lagun, gela nagusi.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Forma berririk ez da orain erantsiko.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-03-25 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
gelatxo (eta -u) 24 aldiz ageri da: a) 'aberaskako gela bakoitza' adierako 5: Ur Dial 2 ("Abaua agiñik daguanian, betetan ditube eztiz euren gelatxuak. - Zuluari gelatxua al deritza? - Abauarenari bai"), Ibiñ Virgil 3 (adib.: "Ezti garbi-garbia batzen dute ta nektar gardenez gelatxoak gantzutzen dituzte"); b) 'gela txikia' adierako 20: Ag 5 (adib.: "Riktrudis, bere gelatxoan, [...] iarri zan belauniko kurutze andi baten oiñetan", "Tresna zarrak gordeteko gelatxu bat"), Or Tormes 2 (adib.: "Eta an egoan gelatxu baten sartuta") Erkiag BatB 4 (adib.: "Gero, gelatxu batean sartu ziran, kontuak zurituteko, nunbait"), Aran SIgn ("juanik bizitzera hospital-Antezanako gelatxo batera"), TAg Uzt 2 (adib.: "ezkerraldeko ibilbide estutik gelatxo ezkutu batera sartu ziran gure gizonak"), Etxde JJ ("Gaixorik zetzatenak [espetxeratuak], banako gelatxotan bereiztuak zeuden"), JAIraz Bizia 2 ("Ustu bear ba, ta ortarako gelatxora, patioan beste aldera, euritan joan zan", "Busti nai zula ta ortarako gelatxoa eskatu zun"), NEtx LBB ("neretzat gelatxo bat eska dezakezu... Santa Agedan"), Anab Aprika ("Pasa nituan iru gau nere gelatxo artan"), Mde Po ("Gelatxo zuri garbian neska dago ilhe gorriak orrazten") // Ik. OEH argitaratuan, gainera, JFlor (S. Sebastián 1879: "Goiko eta beeko gelatxoak, bost, lau ta iruna sarbideekin").
gelatxo 24: a) 'aberaskako gela bakoitza' adierako 1, X. Mendiguren B. ("Erleek eztia bertan gordetzeko erlauntzaren barnean prestatzen duten gelatxo hexagonalen multzoa"); b) (eta jate-g.) 'gela txikia' adierako 22: Euzkadi 1930 ("gelatxu bat aldanik lekurik onenian"), Y. Elorriaga ("gelatxo zuria"), B. Otazua ("berogallua egoan gelatxua abegi-oneko ta atsegingarria agertzen zan"), J.M. Azkue ("pago-ondoko gelatxora biurtu zan"), Garit ("gelatxua nai genduke puxka bat txukundu"), B. Latiegi 3 (adib.: "gelatxo txiki batean itxi ninduten"), Y. Oñatibia 2 (adib.: "Yon dagon gelatxoa txikia, baña apaña da"), M. Olaizola ap. EGLU IV ("Gure gelatxon andre orretxek dantzan egin du egoki"), UZEI ("Etxe bateko gelatxo txikia"), K. Santisteban ("Ordu luzeak iragan behar ditut gelatxo ziztrin honetan"), X. Kintana ("Gero gelatxo batetara gidatu ninduten"), X. Monasterio ("gelatxora joan nintzen botilaren bila"), X. Mendiguren B. ("Gelatxo ilunean lan eta lan ari zen"), I. Mendiguren ("gelatxo eroso-erosoa zelarik"), K. Navarro ("Gelatxoaren zoko batean utzi zituen"), P. Zabaleta ("Zure gelatxoa prest daukazu"), I. Urbieta ("gelatxoan munduko andre apainena eta maitagarriena agertu zitzaion"), L. Azkune ("Gelatxo hartan deskantsatu egin zuten"), EHAA 1984 ("erabili beharreko boto-atabakak, gelatxoak, boto-txartelak, eskutitz-azalak eta gainontzeko agiripaperak"); c) 'zelula' adierako 1, J.A. Berriotxoa ("Odonatoaren hegalak eta bena eta gelatxo garrantzitsuenak"); gelaska 'ordenadoreetako memoria nagusian helbidera daitekeen unitateetako bakoitza' adierako 1, Elhuyar ("Programaren Kontagailuan dago beti exekutatu behar den aginduaren helbidea, Memoriako zein gelaskatan dagoen alegia").
gelatxo : DFrec 2, AB38 3 (etxeko g. 'cuartito de casa'; 'casilla'; 'celdilla'); gelaska : AB38 1 ('celdilla'), HiztEn (1 gela txikia; 2 aberaska osatzen duten gelatxo bakoitza; 3 ordenadoreetako memoria nagusian helbidera daitekeen unitateetako bakoitza; 4 paralelepipedo elementala); gelaxka : Euskalterm 3 (hauetan g. magnetiko 'célula magnética'; memori g. 'célula de memoria') // Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE.
gelatxo : EuskHizt (1872; gelatxu 1857; Gela txikia; ik. gelaxka), HiruMila ('pequeña habitación, celdilla'), Casve EF (gelatto 'chambrette'), Lh DBF (eta gelatto 'chambrette'), DRA (gelatxu 'celdilla'), PMuj DVC (1 celdilla, alcoba; 2 camarín; 3 aposento secundario; 4 cuartucho; 5 célula, cavidad; 6 palco de teatro; 7 alvéolo de colmena); gelaska : ElhHizt: (1 habitación o celda pequeña, aposento reducido; 2 alveolo, celdilla, celda), PMuj DVC ('celda pequeña'); gelaxka : EuskHizt (1977; Gela txikia; ik. gelatxo), HiruMila ('celda, celdilla'), PMuj DVC ('tugurio') // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
gelaska/gelaxka erabiliagoak dirateke 'alvéolo (de colmena) / alvéole' adiera honetan: ikus
-ska/-xka/-txo, -txo/-xka.
-txo
iz.
gela txikia.
- Erabakia: EBB (1997-04): kendu egin da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
-tzar
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 |
(erleena).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-zain.
iz.
gelaria.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. Izendegia: gelba: Galeorhinus galeus.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
iz.
Galeorhinus galeus.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-10-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ik. OEH argitaratuan interpretazio zaileko gelbo : EEs 1912 ("Zirkilluak gelboaz arindu").
gilba EB 1: Elhuyar ("Hostoak ere lehenik dikotomikoak zirenak, murriztuz, orratz edo gilba bilakatu ziren").
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.
gelbo : DRA (1 hombre de poca sustancia; 2 var. de gilbo), PMuj DVC (1 G insubstancia; 2 G desaborido, soso; 3 G tímido, encogido, corto, apocado, pusilánime; 4 B inepto, chancleta, tonto, necio); gelbotu : PMuj DVC (G encogerse, acoquinarse, desanimarse, descorazonarse); gilbo : DRA (hilacha, pelusa), PMuj DVC (G pelusa, hilacha, tamo, tundizno, borra, lanilla); gilboka : PMuj DVC (G cayendo copos de nieve); gilbotsu : PMuj DVC (hilachoso, sa) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.
ahozkoan ezaguna da, idatziz ageri ez den arren; Gip. bakarrik ote den aipatu da.
iz.
hauts-mataza.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-06-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 |
AS: geldi egon, geldi-geldi.
AS gisa gehituz: geldi-geldia .
geldi egon, geldi-geldi
- [E409]: AS: geldian Geldi-geldi.
- [E210]: Azpisarrera (berria): Geldian.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Lantaldeak proposatu duen azpisarrera jasoko da, oharra soilduz; baina beste forma berririk ez da orain erantsiko.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH:AS | 2018-05-15 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
OEH: GELDI EDUKI Tener quieto. Zelan euki geldi oratute ta tokamentu loijetara ekandu dirian eskubak? Mg CO 107. Gorputza geldi daukala, dabil pensamentubagaz mundu guztian. fB Ic I 14. Ta obeto liteke mingaña euki geldi. AB AmaE 331. Ontzixka geldi zedukaten aztikeriz bezala. Or Mi 130. Isats lepoak geldi daduzka. Or Eus 80. Aren alegiñak eta purrustadak geldi dauke Nikanor, begira. Erkiag BatB 120 v. tbn. VMg 44. Echta Jos 244. Or Aitork 129. Bilbao IpuiB 99. Alzola Atalak 93
geldi eduki 8: Aizu (Harria jasotzean geldi zaude, hankak geldi dauzkazu, ez duzu bat-bateko mugimendurik egiten), Elhuyar (Arazoa desagertu egiten da, burua geldi edukitzen dela onar daitekeelako), Berria 2 (Gure galera gaur ez ekoiztea izan da: produkzioa geldi daukagu, garbitzen eta arratsalde-gauerako prestatzen ari garelako), EiTB 3 (bihotza geldi eduki du minuttu batzuetan), Argia (Horrek ez du esan nahi presioa egin behar duenik gizarte eragileak geldi edukitzeko edo ordezkatzeko).
geldi eduki 8: Xabier Olarra 2 (Etengabe erretzen zuen hitz egiten zuen bitartean; hatzetan nikotinak uzten duen arrastoa nabari, une batez ere ez zuen geldi edukitzen eskua), Irene Aldasoro 2 (Efektu hori ez da erraza frogatzen, ia ezinezkoa baita begia era-bat geldi edukitzea segundo zatiki bat baino gehiagoan.), Joxerra Garzia (Txapapotez pintatua dirudien bibotetxo bat ere badu, eta ezpainen alde bat, ezkerra izango da noski, geldi dauka beti, baita hitzen esanahia behartzen duenean ere), Oskar Arana (Inguruan eme bat agertu orduko, berotu egiten zen eta ez zegoen hura geldi edukiko zuenik, eta hori gertatzen zen bakoitzean jabeek jo egiten zuten, hutsik egin gabe, Pavlov-ek berak egingo lukeen bezala), Anton Garikano (Eskuak geldi eduki itzak, bestela ezin duk eta), Migel Angel Mintegi (Hala ere... - zalantzaz beterik zegoen, begiak ezin geldi eduki, eskuak urduri igurtziz).
Adierazle egokia, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.
Azpisarrera gisa jasotzekoa geldi sarreran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
AS
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
AS
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Ik. OEH: AS
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-a adlag. bikoiztuetakoa (cf. HitzElk/4, 50): osaera honetako banaka batzuk jaso dira hiztegi batuan; aski automatikoak izan litezke, baina kasu batzuen bitartez adierazi nahi izan dira Ekialde / Mendebalde banaketako erabide biak.
geldi sarrerari dagokion azpisarrera.
adlag.
Ipar.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
geldika sarrerari dagokion azpisarrera.
Bizk.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 |
AS
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
geldiago(tu), geldiagotzen.
-tu: -ago-tu.
da/du ad.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-03-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
-i(tu)+a-
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:07 | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
geldiarazi, geldiaraz, geldiarazten. du ad.
geldiarazi, geldiaraz, geldiarazten
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
HezkAdmin: paralización.
-tze.
- [E210]: Arlo juridikoan usu erabiltzen den aditza dugu hori, epeei lotuta, batik bat. Horregatik, adibideren bat edo beste sar daiteke: Preskripzioa geldiarazi egingo da, betearazpen-prozedura hasi eta interesdunak hori jakin badaki (Izaera Pertsonaleko Datuak Babesteari buruzko Legearen 47.6. art.); akzioen preskripzioa geldiarazi egiten da, akzio horiek auzitegietan egikaritzearen ondorioz (KZren 1973. art.)
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere hartan utziko da oraingoz lehen itzulikoa, eta H1.1 lantaldeak eskainiko dituen azalpenen ondoan jaso ahal izango dira arlo mugatuago(eta)koak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-arte.
iz.
g.er.
geldiunea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:28 | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
-ezin/-gaitz.
izond.
- [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-gaitz/-ezin.
izond.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
izond.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ahozko erabileraren testigantza fidagarria du (Kandido Izagirre), idatzizkoarena urria izan arren (eremua, dirudienez, "Gipuzkoako partean egiten den Bizk." da, baina ez da horrelako markarik erabili izan hiztegi honetan, OEHn ohikoa bada ere).
izond.
haur geldigorra.
- [E208]: Ongi ulertu badut, Kandido Izagirreren lekukotasun erabat fidagarriaren arabera, Oñati inguruko geldigor hitz horrek behin ere geldirik geratzen ez dena adierazten du. Geldikor berriago baina, halaber, askoz ere hedatuagoak, aldiz, geldi egoteko joera duena esan nahi du. Antzekoak dira bai, baina ez dirudi elkarren aurka ezer daukatenik, azaleko itxura salbu, eta baditugu geure hizkuntza horrelakorik (entzungor, adibidez). Batetik, Izagirregek bilduriko hitza, jator osoa, dudarik gabe, eremu eta erabilera aski urrikoa da gaur egun. Bestetik, berrikiago asmatuak zabalera eta hedadura nabarmenagoa dauka. Nik neuk bakoitzari berea emanen nioke, ez baitugu eskubiderik biotako bat baztertzeko, ez zaharragoa berriarengatik, ez eta berri erabat zabaldua gaur oso jende gutxiki dakien eta erabiltzen duen berba bategatik ere. Datu horiek, ordea, argi utzi behar dira hiztegian, jendeak bereizten ikas ditzan.
- [E409]: Sartu.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Adibidea osatuz jasoko da: «geldigor izond.: haur geldigor honek ez gaitu bakean uzten».
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1994-09-22 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
'apurka, pittinka'.
kategoria gehituz ("adlag."), eta AS gisa: geldi-geldika , geldika-geldika .
-ka
apurka, pittinka
- [E210]: Azpisarrera (zehaztu): geldi-geldika, geldika-geldika > geldi(ka)-geldika (forma biak baten baturik). Zehaztapena (geldi-geldika, geldika-geldika): Bizk. kendu (eremu zabalagokoa baita, gipuzkera eta lapurtera ere bai).
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Bere horretan jasoko da lantaldearen proposamena.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
geldika sarrerari dagokion azpisarrera.
Bizk.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:007 | 2003-03-12 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu geldiketa forma ezta gelditu forma izen gisa ere.
geldiketa (eta geldiketa giro, langeldiketa) 9: Txill ("Han ere geldiketa giro bera: igande goiz batez egon zitekeena"), GBarand Gauzaki ("bigarren ezagueraldia likina izan denaren gogorketa da, bizi izan denaren hilketa, higikuna izan denaren geldiketa"), V. Huici ("langeldiketaren aurka"), Mundua 1993 ("elektrizitate eta ikatz eskasiek geldiketak sortzen dituzte industrian"), Deia 1994 ("agian [...] atzerakadaren behinbehineko geldiketaz hitz egin beharko genuke"), Argia 1997 4 (adib.: "Zentrala ezagutzeko bisitaldi antolatuak jasotzen dituzte bertako Informazio Zentroko arduradunek [...] baina egunotan errekargarako geldiketa egin dute eta ez dago bisitaldirik"). // Ez dugu aurkitu izen gisa erabilitako gelditu formarik.
geldiketa : DFrec 5 (ZArg, adib.: "haragi eta esnearen greba ordu bateko geldiketarekin hasi zen"), AB38 1 (lan-geldiketa: 'paralización del trabajo'), HiztEn (Kir. gelditua), Euskalterm 4; gelditu [iz.]: HiztEn (Kirol), Euskalterm 5 // Ez dugu aurkitu ap. AB50, LurE.
geldiketa : ElhHizt (Kir. parada) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC // gelditu [iz.]: ElhHizt (Kirol.) // Ez dugu aurkitu gelditu [iz.] ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE.
Ik. EPG corpusean geldiketa 86: Berria (Kirola sailean 84; adib. "Meritu handiko lau geldiketa egin zituen Realeko atezainak"); gelditze 25: X. Amuriza, J. Garzia, X. Montoia 2, M. Oxandabaratz 2; Herria 13 (adib., "Gelditze baten ondotik berriz hasi da Hasier Olaizola"; "gibelerat itzultzea Otsondoko lepotik, Dantxarinean azken gelditze bat eginez"); Berria 5 (adib., "Instituzioen gainbeherari gelditze bat ematea ez bada lortzen...") // Ez dugu aurkitu EPG-ZTC corpusetan izen gisa erabilitako gelditu formarik.
Zehazki: s.u. parada (4. Kir. del portero) gelditu, geldiketa (hizo una gran parada), gelditu bikaina egin zuen // HiruMila: s.u. parada ("13 Dep. parada) geldiketa // ElhHizt: s.u. parada (Dep.) gelditu, geldiketa (La parada del portero fue espectacular) Atezainaren gelditua ikusgarria izan zen // Ez dugu aurkitu kiroletako parada adiera ap. Lur EG/CE eta EF/FE.
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
hedatu samarra da Kirol. eremuan, eta onartzekoa iruditzen zaio lantaldeari, gelditu aditzetiko izenak bestela ere aski ugariak diren arren.
iz.
Kirol.
- [E409]: Gelditu izenarekin nahikoa. Geldiketa baztertzera.
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Onartu egin da lantaldearen proposamena; eta geroago ikusiko da gelditu izena ere aipatzekoa den, lekukotasunak kontuan izanik.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:37 | 1999-07-13 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
-kin osaerako berri-egokia.
iz.
gelditzen dena, hondakina.
- [E123]: Egia da ongi eratua dagoela, eta erabiltzen dela. Baina Administrazioan, behintzat, gerakin nagusitu da remanente adieran. Geldikin sartzea egoki ikusten dut, ez hain garbi gerakin baztertzea
- [E210]: Baztertzekoa, hondakin nahikoa baita (eta osaera ere zalantzazkoa).
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Adiera isilduz aipatuko da forma: «geldikin iz.»
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2009-11-16 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:21 | 1999-07-13 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Ez dugu aurkitu.
geldikor 10: J.M. Agirregabiria ("Demagun, karga eta korronte geldikor batzuk sorturiko eremu elektromagnetikoa"), J.A. Irabien 3 (adib.: "erreakzio kimikoa arintsua den kasuetan, aurreko difusio-pelikuletan [geruza geldikorrak] gertatzen diren fenomenoek erauzketa-abiadura kontrolatzen dute", "Honegatik, bi geruza likido geldikorrek, bata fase akuosoan eta bigarrena fase organikoan difusio-prozesua kontrolatzen dute"), NZ/BBB1 ("Burua gutxiago ala gehiago garatu eta ezberdindurik egon daiteke, eta horrek bizitz mota higikorra ala geldikorra izatea baldintzatzen du"), Zinetika 3 (adib.: "Komenigarria da, eskema hau eta egoera geldikorraren tratamendua aipatzean etanoaren deskonposaketarentzat proposatu den eskema alderatzea", "Azaldu den azkeneko erreakzio-eskemarentzat ondorengo egoera geldikorreko ekuazioak idatz daitezke"), J.A. Irigarai ("euskarak, izkuntza nagusi gisa eta ez 'elebitasun orekatuaren' sasi soluzionean, bere lurraldea behar du oraintxe; eta lurralde horrek ez luke ertsi eta geldikorra izan behar, ideki, emankor eta edakorra baizik"), UZEI ("Perturbazio-metodoa: Atmosferako mugimenduen ekuazioentzat ebazpen hurbildu bat lortzeko, egoera geldikor bati desbiderapen txiki bat gainezartzen dion metodoa").
geldikor : AB38 7, HiztEn (1 geldirik egoteko joera duena; 2 egoera berean, aurrerapen edo atzerapenik egin gabe mantentzen dena), Euskalterm 9; geldikortasun : cf. infra; geldikortu : AB38 1 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.
geldikor : HiruMila (sedentario, estacionario), ElhHizt (1 sedentario, que tiende a estarse quieto; 2 estacionario), PMuj DVC (estacionario, inmóvil) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.
Erdal estable; estacionario / stable; stationnaire formen ordainak: HiztHand: egonkor; (trabajador) finko / egonkor, estazionario // ElhHizt: egonkor / egonkor, geldikor // Lur EG: egonkor, iraunkor / Ø // eta EF/FE: egonkor, iraunkor, tinko / Ø // HaizeG FB: iraunkor, ongi jarri, iraupentsu, iraungarri / geldi, geldikoi // Casve FE: irainkor, iraipus, ontsa jarri, plomü / ekürü, igitügabe // PMuj DCV: 1 iraunkor, irauti, iraugarri, iraungarri, irauteko, betiereko, betiko, iraupeko, iraunkoi, iraunbear, iraupetsu, luzakor, luzaroko, iraupeneko, iraupentsu; 2 aldakaitz, aldatu-ezin, alda-ezin, eziñ-aldatuzko / geldi-geldi, mugigaitz, igigaitz, mugigabe, geldikor, bere-artan.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
eratorri berria da; eta, osaera zuzenekoa izan arren, ez dirudi egokia, formaz antzekoegia den geldigor kontrako adierakoa baitu ondoan; egonkor arautua aski ote den aipatu da, baina zalantzekin: cf. es estable / estacionario, fr stable / stationnaire.
-kor.
- [E123]: Google-n badira 191 agerraldi inguru, modu diferenteko dokumentuetatik jasoak. Baina ez dakit aski den, ala hobe den oraingoz aipatu gabe uztea, eta egin dezala bere bidea".
- Erabakia: (H2.2 / 2009-11-16): Onartu egin da forma, eta adibide batekin eskainiko: «geldikor izond.: uhin geldikorra».
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1999-07-13 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
RENFE: "Geldilekua: Parada (Punto de parada)".
-leku.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau72 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:05 | 1994-09-22 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
AS: geldi-geldirik.
geldi-geldirik
-rik
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.