Euskaltzaindiaren Hiztegia
16 emaitza arka bilaketarentzat - [1 - 16] bistaratzen.
Aztergaia: arka
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau46 | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-08-27 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E406]: ba ote du tokirik 25.000ko zerrendan? (1993-03-08)
Aztergaia: arkadiar
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:39 | 1997-10-15 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2007-09-19 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
arkadiar 1, J.A. Arrieta (aintzinako familia ilun haren oroitzapenetan arakatuz, Propontidako itsasaldera etorritako lehenengo arkadiar kolonoen garaietaraino iritsia ere banaiz).
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
arkadiar: HiztEn-LurE (Arkadia sarreraren barruan).
Beste (edozein) iturritako erabilerak
arkadiar: ZTC 1 (Urrezko abarra II: arkadiar usadioa).
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Euskaltzaindiaren Arauak
Arkadia / arkadiar.
Lantaldearen irizpideak
Onomastika batzordeak argitzekoa
Onomastika batzordeak argitzekoa.
Forma arautuaren azalpenaz oharra
kategoriak aipatzea komeni da, lantaldearen ustez: «iz. eta izond. edo izlag.» (2007-09-19).
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
-tar osaerakoak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko Bilkura (2015-06-26): arkadiarr iz. eta izond. edo izlag. (herritarra). [kategoriak gehitu dira]
Aztergaia: arkaiko
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB |
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: erantsi zaharkitu.
- Erabakia: BAgiria (2000-02-25): ez da onartu.
Aztergaia: arkaingeru
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-10-15 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. arkanjelu.
Aztergaia: arkaismo
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm |
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Aztergaia: arkakarats
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-10-15 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
arkakaratz 14 dira corpusean, denak Altuna ("Baratz-erdijan arkakaratz [rosal] ederra eguan"; "Eta orregaz batera, arkakaratzaren gorengo adarrian, geldi-geldika, larrosa polit-ikuskarrija agertuten asi zan"; "...baña zuaz mutil orren leio-azpijan bixi dan arkakaratzera, ta, biarba, emongo dautzu biar dozuna", etab.); OEH argitaratuan lekukotasunik gabeko "alkaratz (A) "(G-nav), fruto del espino"" ere jaso da.
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
arkakaratz B 1 (Zenbakiztiya: "Arkakaratz (larrosa) baten 5 bigi edo lora dira, bestian 3, ta irugarrenan 2").
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
arkakarats : HiztEn-LurE, Euskalterm 2. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. arrosa, arkakarats (Rosa sp.) fitxako hustuketa Izendegian: andarrai : G. Larrañaga LandareJak; Bouda-Baum; arkakarate : Ortiz del Portillo; arkakarats : Bouda-Baum; Azkue DVEF; PMuj DCV; arkakaratx : X. Irigarai; arkarakats : Bouda-Baum; Azkue DVEF; arkasats : Bähr Plantas; arkava : Ortiz del Portillo; arrosa : Carreras y Gandi GGPVN; Saioka 7/NaturA; Txill EBatua; NZ; Lcq; Gordailu IkastHiztegia; Bouda-Baum; EHArauemailea; X. Kintana Hizt80; PMuj DCV; arrosondo : Polunin Flores de Europa; X. Kintana Hizt80; asta larrosa : B. Mujika; asto arrosa : Zerb Landare; errosal : Lcc Landare-izenak; errosea : Lcc Landare-izenak; itsu-larrosa : Bouda-Baum; larrosa : Carreras y Gandi GGPVN; Mg PAb; M. Aizpurua Arbaiun; Lcq; Gordailu IkastHiztegia; Bouda-Baum; LMuj DGT; EHArauemailea; luisalea : Ortiz del Portillo; Fz. Margarita Plantas; otsalar : X. Irigarai; Azkue DVEF; Etchamendi; otsotapar : Ortiz del Portillo; saparlarra : Fz. Margarita Plantas; txapala : Ortiz del Portillo.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Beste hiztegietakoak: arkakarats : ElhHizt ('rosal silvestre (Rosa sp.)'); HiruMila (1 'escaramujo'; 2 'rosal silvestre (Rosa canina)'); EskolaHE ('basa arrosa (Rosa canina)'); DRA ('rosal silvestre'); alkakaratz : DRA-PMuj DVC ('fruto del espino'); alkaratx : DRA ('espino'). // eta ap. PMuj DVC: alkarakatx ('gávanzo, escaramujo'), alkarakatze ('rosal'), alkaratz ('fruto del escaramujo), arkakaratz ('rosal silvestre, agavanzo, escaramujo, mosqueta'), arkakarayxa ('rosal silvestre, agavanzo, escaramujo'), arkakats ('rosal silvestre, agavanzo, escaramujo, mosqueta'), arkarakats ('fruto del escaramujo y agavanzo'). // Ez dugu aurkitu hiztegiotan: EuskHizt; Casve EF; Lur EG/CE eta EF/FE; HaizeG BF; Lh DBF.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt: Ik. arrosa (2)
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Forma baten adiera(k)
basa-arrosa.
Aztergaia: arkakuso
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-10-28 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: arkakuso: Siphonaptera; arkakuso-plantain: Plantago psyllium; arratoi-arkakuso europar: Ceratophyllus fasciatus; arratoi-arkakuso indiar: Xenopsylla cheopis; giza arkakuso: Pulex irritans; katu-arkakuso: Ctenocephalides felis; txakur-arkakuso: Ctenocephalides cani; ur-arkakuso: Cladocera.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
arkakuso Sin. kukuso
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehitzeko eskatuz: arkakuso-plantain (ardi-belar formaren definitzaile gisa aipatua baita).
Aztergaia: arkaldu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-10-15 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
arkala, arkaldu, arkara, arkaratu formak begiratu dira.
OEHko datuak [laburduren azalpena]
ik. OEH argitaratuan arkaltze 'celo de la oveja' (Herr 1963: "Kuriostasun partikatuz, jakin dugu ardi bakotxaren esnea xaz kontrolatua izan dela, eta uda huntan arkaltzea kontrolatu dute"); arkal denbora (Herr 1961: "... arkal denboran memento hortaz balia ditake zaldarearen janarazteko: 60 ardiendako ezar ditake ahari on bat"); arkera (Izt C: "Arkera dago (...) Arkera, Susara, Yel, Irausi..."; Or Eus: "Iges, elkarren billa doaz utzi-âla, ardi-arkera (ardi beroa) alboan baleuke bezala"); erkera-aldi (Ker Gen 31,10: "erkera-aldian, ardi ta auntzak estaltzen ebezan adari ta aker guztiak..." / Urt: "ardiak beroan sartzen ziren denboran"; Dv: "ernaltzeko aroa"; Ur: "ardiak umetutzeko denbora"; Ol: "ernalaroan"; Bibl: " arkal aro "). Ik. testuetako lekukotasunik gabeok ere: arkara , erkara, arkaratu , arkeratu, arkaldu, arkhaltu.
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
Gure corpusean ez ditugu aurkitu.
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
arkara : AB50 1, LurE, Euskalterm 1; arkaldu : AB50 1, Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
arkal : DRA; arkaldu : HiruMila, DRA, PMuj DVC; Casve EF "-tü"; arkaltze : DRA; arkara : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EF/FB eta EG/CE, Casve EF, DRA, PMuj DVC; arkaratu : EuskHizt, ElhHizt, DRA, PMuj DVC (eta arkaratu-azi). // Ez dugu aurkitu ap. HaizeG BF, Lh DBF.
Hiztegi berezituetako datuak
NekHizt: arkaldu (es ponerse en celo la oveja), arkara (es celo de la oveja).
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt
Ahoz erabilia, nahiz testuetako lekukotasunik ez duen
lekukotasun idatzi urrikoa da; ahozkoan, -ld- formakoa ezaguna du J-L. Davantek (eta cf. susara / susaldu bikote arautuarekiko paralelismoa).
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
arkal, arkaltzen.
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-ra/-l-.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
da ad.
Forma baten adiera(k)
arkara jarri.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E306]: "merezi?" (2002-09-02)
Euskaltzainen oharrak
- Bidalketa: ik. oh. s.u. arkara.
Aztergaia: arkanbele
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-10-15 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: arkanbele: Lucanidae (fam.)
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Lucanus cervus.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'intsektu hau esateko, gehiago erabili izan da arkamelu aldakia, hedatuxeagoa dena. Nik honexeri emanen nioke lehentasuna'.
- [E116]: 'Lekukotasunen aurrean ez dut eragozpenik. Beraz, XK-k dioena onartzea proposatzen dut'.
- Erabakia: Erabakia (2003-07): 'arkanbele Lucanus cervus onartu'.
Aztergaia: arkanjelu
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau46 |
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [I102]: 'Aingeru dela ontzat jotako oinarrizko berba, ez dago zalantzarik arkaingeru behar dela, bide batez, OEH-k proposatzen duen legez'.
- [E116]: 'Ez, OEHk ez du hori proposatzen. Biak ematen ditu: 'arkanjelu' eta 'arkaingeru'. Gure gustuak alde batera utzirik ez da inolako dudarik lekukotasunak 'arkanjelu'ren aldekoak direla, diferentzia handiarekin gainera. EEBSeko adibideak era 'arkanjelu'ren aldekoak dira, bestea ez baita aipatu ere egiten. Beraz, nire proposamena da lan taldeak egindakoa ez aldatzea'.
- [I102]: '(EBB) PS hizkuntza baten lexikoa berba-zaku huts bat ez dela kontuan hartuta, aukeran dauden forma bien artean aingeru-arekin hoberen ezkontzen dena proposatu diat. Gainera, [j] bat gutxiago zeukaagu eta hortaz arazo bat gutxiago. Hizkuntza gehienetan arkaingeruak aingeru-rako hizaren gainean daude oinarritutagaz. ángel/arcángel, fr. ange/archange, al. Engel/Erzengel, ing. angel/archangel, kat. àngel/arcàngel. Zergatik eman behar dugu euskaraz orduan tarteko forma bat, gaztelaniaren eraginez sortua, aukeran egokia eta erregularra den forma bazterturik?'
- Erabakia: Erabakia (2003-07): 'arkanjelu'.
Aztergaia: arkara
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-10-15 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Kategoria
adlag.
Forma baten adiera(k)
ardia (eta ahuntza) arreske.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [I202]: 'arkara eta arkaldu sartzearekin erabat ados, baina kontuan izan beharko litzateke, zerrendaren bere lekuan sartu ez diren ahunzkara eta ahunzkaldu gehitu beharko liratekeela'.
- [E116]: 'Bai. Uste dut sartu behar direla. Proposamen hori egiten dut'.
- [I102]: '(EBB) ados. PS, kaletarrontzat adibide on bat ez litzatekek txarra izanen, alegia, erabilera argi utziko lukeen bat: "ardia arkara dago". Arkaldu: definizioa zein da? "arkara jarri"?'
- Erabakia: Erabakia (2003-07): 'sartu ahunzkara eta arkaldu ere. Eta adibideak: ardia arkara da eta ardi beltza arkaldu zaigu'.
Aztergaia: arkasats
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-10-15 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
arkasatz 1 (Izt C: "Probinzi onetako lurrak bere griñaz ematen dituen zuaitzik ezagutuenak dira Aretxa, Pagoa [...], Arantza beltza, Arantz-zuria, Arkasatza, Txillarra [...]").
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
Ez dugu aurkitu.
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
arkasats : HiztEn ("Ik. endalahar"); LurE ("iz. Bot. Huntzaren antzeko landare txikia #mdash# Smilax aspera)"; endalahar : HiztEn ("Iz. Bot. Liliazeoen familiako landare igokaria, lurrazpiko errizoma adarkatu batetik hazten dena (...) (Smilax aspera)"); LurE ("iz. Bot. Hosto zabalak eta zuztar aihentsuak dituen belar-landarea (Smilax aspera)"); Euskalterm: "zarzaparrilla". Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38 eta AB50.
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. arrosa,arkakarats (Rosa sp.) fitxaren hustuketa Izendegian: andarrai : G. Larrañaga LandareJak; asta larrosa : B. Mujika*; txapala : Ortiz del Portillo*; luisalea : Ortiz del Portillo*/Fernandez Margarita; arkakarate : Ortiz del Portillo*; otsotapar : Ortiz del Portillo*; arkava : Ortiz del Portillo*; asto arrosa : Zerb Landare; arkasats : Bähr Plantas; arkakaratx : X. Irigarai*.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Beste hiztegietan: EuskHizt: arkasats: "iz. (1847). Zitoriaren familiako zuhaixka igokari zuztar-lodia, fruitu biribil gorri eta beltzak ematen dituena (Smilx aspera). Ik. endalar"; endalar: "iz. (*1905; endailar *1905; endoilar 1929). Arkasatsa, zitoriaren familiako zuhaixka igokari zuztar-lodia, fruitu biribil gorri eta beltzak ematen dituena (Smilx aspera)" // HLEH: arkasats: "iz. (*1905). Huntzaren antzeko landare txikia (Smilax aspera)" // HiruMila: arkasats: "(Bot.) zarzaparrilla (Smilax aspera)" // ElhHizt: arkasats: "(Bot.) Zarzaparrilla. Ik. endalahar"; endalahar: "(Bot.) Zarzaparrilla (Smilax aspera)" // EskolaHE: arkasats: "Bot. Huntzaren antzeko landare txikia (Smilax aspera)"; endalahar: "Bot. Hosto zabalak eta zuztar aihentsuak dituen belar landarea (Smilax aspera). Endalahar mota asko dira..." // PMuj DVC: arkasats G: "trepatroncos, herrerillo (pájaro)"; arkasats B: "zarzaparrilla (Bot.)"; endalar B: "zarzaparrilla (Bot.); endalardi: "zarzaparrillar" // DRA: arkasats: "Zarzaparrilla, planta pequeñita, parecida a la hiedra"; endalar: "Zarzaparrilla, planta pequeña parecida a la yedra". // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. endalahar / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Sinonimoa(k)
endalar.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Smilax aspera.
Aztergaia: arkatz
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra | 1992-12-16 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:07 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
arkatz, lapitz
Euskaltzaindiaren Arauak
arkatz Sin. lapitz.
Informazio osagarria
Sinonimoa(k)
lapitz
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E208]: "Hitz jatorra lapitz da. Euskaltzaindiak bere zerrendan 1959eko adierazpenean gaitzetsiriko hitzak ez lituzke proposatu behar" (1993-01-18)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: arkatz Sin. lapitz dago zerrendan. Maila berekoak al dira?
Aztergaia: arkazte
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-10-15 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
ik. OEH.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak
-gazte.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Forma baten adiera(k)
bi urte inguruko ardia.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
