Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: DOLU EGIN. a) Dar pena, apenar. Mundu hontarik partitziak eztrauzu dolu eginen. Tt Onsa 149. Treina bazoan orai pufaka, emeki, emeki, handik urruntzeak dolu egiten balio bezala hari ere. Barb Sup 48. Toki gizenaren uzteak ere dolu egiten eta. Barb Leg 124. Berrehun liberako haren emaiteak dolu egiten zioten. Lf Murtuts 19. Nik aiekin egon bear / -orrek dit egiten dolu. Mde Po 42. "Dolu egiten zakon adin hartan hala izaitea (BN-lab)" Gte Erd 254. b) Tener compasión, compadecer. Zuñ ekharriago beita bester dolü egitera eziez bere büriaren khexa erazitzera. Mst I 24, 2 (SP damu geiago baitu, Ch damuago baitu, Ip haboro ükheitez, Ol geiago atsekabetzen, Leon bihozmin gehiago). Kapitainak yoan ziren beren zaldiak harturik, / nigar egiten zutelarik andereari dolu eginik (BN-ciz). A EY IV 176. c) Añorar, echar de menos. Adio Ahüzki eta Nabolegi, / Dolü egiten deiziet Lakharsorhoreki. ChantP 46.

adib: dolu 1 iz. Atsekabea, bereziki norbaiten heriotzak sortzen duena. Utziz bozkarioa, doluan sar hadi. Soinua jotzen dugu, eta ez zarete dantzatzen; hiletak kantatzen ditugu, eta ez duzue dolurik egiten. Gaitz handi bazter guztiak doluan ezarri zituen batek gure aita eta ama eraman zituen. Euskal Herria dolutan dauka zure heriotzak. Dolu beltzez estaltzen du gorte dohatsuena. Doluzko jantzia. Gure doluzko goraintziak senideei.

dolu egin 6: Deia 2 (“Ez zeukaten hilik, ez gorpuzkinik, ez dolu egitea merezi zuen bizitzarik”), Argia 4 (“Kasu hauetan gogorrena gurasoak ezagutzen ari zaren aldi berean haiengatik dolu egitea da”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

dolu egin 40: Berria 3 (“Egia eskatzen dugu, bederen familiak dolu egin dezala jakinaren gainean”), Herria (“Zer da ote dolu egitea? galdu dugunari negar egitea, agur erraitea”), Elizen arteko Biblia 23 (“Haien aita Efraimek dolu egin zuen luzaro haiengatik, eta kontsolatzera etorri zitzaizkion ahaideak”), Jose Antonio Mujika 5 (“Abrahanek dolu egin zuen haren heriotzagatik”), Asisko Frantzizko 3 (“Duela gutxi munduak dolu egiten zuen hura gabe geratzean, eta ilunpe leizean murgildua ikusten zuen bere burua, haren eguzkia sartzean”), Juan Kruz Igerabide 3 (“Su ematera zeramatela, jendeak dolu egiten zuen paretik igarotzean”), Txiliku (“Jaunaren etxearen iparraldeko ate ondora eraman ninduen; han emakumeak zeuden eserita Tamuz jainkoarengatik dolu egiten”), Oskar Arana (“Inor ez da hazten bere patua taxi-gidaria izatea dela usterik, baina Tomentzat, lan hura penitentzia-modu bereziki nekagarria izan zen, bere asmorik kutunenen bat-bateko porrotarengatik dolu egiteko modu bat”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Tradizioak baztertu duen forma

Er. gabea (hots: g.er. da, eta kontu nahasia).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, oso erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa dolu sarreran.