Euskaltzaindiaren Hiztegia

190 emaitza fi bilaketarentzat - [1 - 100] bistaratzen.

fi
iz. Alfabeto grekoko hogeita batgarren letra (φ, Φ).

Aztergaia: fi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: EArau173

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Alfabeto grekoa

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: Osoko Bilkura (2015-10-30): fi iz. (alfabeto grekoko letra:).

fiadore
iz. zah. Bermea.

Aztergaia: fiadore

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Diakronia

Zah.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: Ez du ematen gaur egun hori behar denik. Jasotzekotan, e. fidantza-emaile jarri beharko litzateke, Zuz. markarekin.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Bere hartan onartu da lantaldeak proposatua: «fiadore iz. Zah.».

fianbre
iz. Heg. Luzaz irauteko ontzen den haragia, hotza jaten dena. Toscanako abeltzainak maisuak dira hestebete eta fianbre espeziatsuak egiten.

Aztergaia: fianbre

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh34 2024-01-16 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 34 (Argia 1, Berria 1, EiTB 1, Elkar 2, Consumer 26, Laneki 3); ETC 14.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0 // Euskalterm: fianbre, beso-fianbrea, hegazti-fianbrea, solomo fianbrea, txahal-fianbrea, txerri-giharrezko fianbrea, urdaiazpiko-fianbrea (Merkat. TN dira).

Erdaretako formak

es fiambre; fr charcuterie: Elhuyar 1 s.m. [comida] zakote; puska lehor 2 s.m. (col.) [cadáver] gorpu, hilotz, hildako mete el fiambre en tu coche: sar ezazu hilotza zure automobilean / Adorez: 1 m. jaki hotz. 2 coloq. hilotz, gorpu / Labayru: 1 s.m. Ref. al alimento sakote, jaki hotz. 2 s.m. (col.), (fig.) Cadáver gorpu, hilotz, zerraldo, hildako (muerto) / NolaErran: magasin urdaitegi produits zerriki (BL) – urdai – urdeki – urdanki (ZU) – txerriki (MD).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta jasotzekoa, baina ez ditu gutxienekoak betetzen. Dagokion markarekin jaso.

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Heg.

fibra
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fibra-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. zuntz].

Aztergaia: fibra

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh47 2020-04-21 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

fibra iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fibra-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. zuntz]

fibra 48; zuntz 2214.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

fibra 5; zuntz 287.

Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

EEgunk: "fibra h. zuntz. Zuntz haustura (kirol lesioa), zuntz optikoa".

Lantaldearen irizpideak

Debekua bere horretan uztea proposatu da. zuntz forma finkatuta dago, baina badaezpada gomendioa mantentzea proposatu da.

Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren euskal ordaina

Ik. zuntz.

fibrina
iz. biokim. Proteina disolbaezina, odola koagulatzean fibrinogenoaren deskonposatzetik sortzen dena.
fibrinogeno
iz. biokim. Odol plasmako proteina, odolbildua eratzen denean, fibrina bilakatzen dena.

Aztergaia: fibrinogeno

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:38 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biokim.

fibromialgia
iz. med. Giharretako eta hezurretako mina ezaugarri duen eritasuna, gorputzeko zurruntasuna eta neke kronikoa eragiten dituena. Hego Euskal Herrian 79.000 herritar inguru izan daitezke fibromialgia eta neke kronikoa duten gaixoak.

Aztergaia: fibromialgia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-10-08 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2013-06-10): fibromialgia 43: Consumer 10 (adib.: “Fibromialgia nozitzen duten pazienteek estres-egoerak saihesteari erabateko garrantzia eman behar zaio”), Berria 6 (adib.: “urteak igarotzen dira pertsona batek fibromialgia duela diagnostikatu arte”), EiTB 26 (adib.: “fibromialgiaren sintoma nagusiak hauek dira”), Argia (“neke horren atzean fibromalgia egon daitekeela ahaztu gabe ere”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: fibromialgia 5, Berria (adib.: “Fibromialgia sindrometzat hartzen da soilik, ez gaixotasuntzat”).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es fibromialgia / fr fibromyalgie: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da

nazioarteko forma da, eta beste gabe onartzekoa.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Med.

fibrosi
iz. med. Organo batean zuntz ehuna ohikoa ez den moduan eratzea. Fibrosia kentzeko bost lekutatik ireki behar izan zioten esku ahurra. Bihotzeko fibrosia atzemateko teknika aurkeztu dute Donostian.

Aztergaia: fibrosi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-09-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2014-04-03): fibrosi 39: Elhuyar 2 (adib.: “epe luzera eragin negatiboa izan dezaketela ikusi dute, fibrosi handiagoa eragiten dutelako”), Consumer 10 (adib.: “operatutako eskualdeko fibrosia, koadro mingarri iraunkorra eragin dezakeena”), Berria 26 (adib.: “Fibrosi kistikoa EAEko jaioberrien baheketa programan sartu dute, gaixoen bizi-kalitatea hobetu ahal izateko”), EiTB (“Garun-perlesia, anomalia genetikoa, Down-en sindromea, akondroplasia edo fibrosi kistikoa, autismoa, urritasun intelektuala, jaiotzetiko anomalia Talidomida, postpolio sindromea, hartutako kalte zerebrala, eta eskizofrenia bezalako gaixotasun mentalak, eta esklerosi anizkoitza eta Amiotrofika bezalako gaixotasun neurologikoak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: fibrosi 8: Berria 7 (adib.: “Fibrosia eskuko gaitz larria da pilotarientzat”), Xabier Olarra (“loditurik eta fibrosiak jota zeuden Virgilen birikak”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es fibrosis / fr fibrose: Elhuyar: (Med.) fibrosi / Nolaerran: - / Zehazki: (Med.) fibrosi / Labayru: (Med.) fibrosi / Adorez5000: (Med.) fibrosi.

Lantaldearen irizpideak
Nazioarteko forma da, euskal baliokidearekin batera onartzekoa

Nazioarteko forma da eta beste gabe onartzekoa.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Med.

ficus
iz. Tropikoetako zuhaitza, hosto gogor handi berde dirdaitsuak dituena (Ficus elastica).

Aztergaia: ficus

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: ficus; kautxu-landare: Ficus elastica.

Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

NekHizt: Ik. kautxu-landare.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Ficus elastica.

fida izan
da ad.-lok. Ipar. Fidatu. Ik. fio izan. Fida ez bazara zure memorioaz. Ez naiz fida, ez naiz segur, ez dakit. Geure buruez ez fida izatea baitezpadako bertutea da. Fida naiz zerorrek hautsiko dituzula.

Aztergaia: fida izan

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

fida izan : 67 ager., guztiak IE-ZuAm euskalkietakoak, eta aldi guztietakoak (Lç, Ax, Mat, O, Hm, SP, Bp, Tt, He, Lg, Mst, Egiat, Monho, Arch, Xarlem, Bordel, Gy, Dv, Laph, ChantP, Barb, JE, Const, Balad, Lf apud Zait, Ardoy, JEtchep, Larz); fidatu 1 ('norbaitengan edo zerbaitetan fidantzia izan'): 286 ager.: B 16; G 41; IE-ZuAm 230; EB 9; fidatu 2 ('norbaiti zerbaiten gomendioa eman'): 15 ager.: IE 14 (eta Lar Gram); fio izan : 13 ager.: G 9; IE 1; EB 3

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

fida izan : 9 ager.: IE 7; EB 2; fidatu : 31 ager.: B 1; G 10; IE 6; EB 12; EgAs 2; fio izan : 6 ager.: G 1; EB 3; EgAs 2

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. du ad. 'fidatu'.

Informazio osagarria
Euskalki-banaketa desberdineko forma parekoa

bakoitzaren erabileremuak argituz onartzekoak dira fida izan / fidatu / fio izan

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [I102]: "fida izan/fio izan/fidatu: oker ez banago lehenengo biak sinonimoak dira, fidatu-ren lehenengo zentzua bezala, eta berez onartzekoak. Fidatu-k, bestalde, badauka zuok aipatzen duzuen bigarren zentzu hori 'norbaiti zeredozer fidatu', alegia, dio-aditza. Beste aldaerak, ostera, baztertzekoak direla daukat eritzi: fiyatu, piyatu, fiatu, piatu, edo zehatzago izanez gero, dialektaltzat jotzekoak" (1995-06-29)

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: Adibideak lagungarri izan daitezke: fida naiz zerorrek hautsiko dituzula; ez nintzen neure buruaz fida.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Adibide egokiez hornitzea H1.1. lantaldeak egingo du; aditz-mota, berriz, zuzenean aldatuko da webgunean, oker adierazia baitago: «da ad.» dela adieraziko da, eta ez «du ad.».

fidagaitz
adj. Fidatzen ez dena. Anton. fidakor. Beldurtia zen eta fidagaitza.

Aztergaia: fidagaitz

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
fidagaizkeria
iz. Fidagaiztasun gaitzesgarria.

Aztergaia: fidagaizkeria

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

fidagaiztasun
iz. Mesfidantza.

Aztergaia: fidagaiztasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:39 1999-05-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: fidakaiztasun / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

fidagaiztu, fidagaitz/fidagaiztu, fidagaizten
da/du ad. Fidagaitz bihurtu.

Aztergaia: fidagaiztu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

fidagaiztu, fidagaitz/fidagaiztu, fidagaizten. da/du ad.

fidagarri
adj. Uste ona merezi duena, fidatzekoa. Lekuko fidagarria.

Aztergaia: fidagarri

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
fidagarritasun
iz. Fidagarria denaren nolakotasuna. Ikerketaren fidagarritasuna zalantzan jarri dute.

Aztergaia: fidagarritasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
fidakor
adj. Fidatzen dena. Fidakorra zen izatez, bihotz onekoa, besteen jokamoldea zuritzeko aitzakia bila ibiltzen diren gutxi horietarikoa.

Aztergaia: fidakor

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
fidantza
iz. Agindutakoa beteko dela edo zorra kitatuko dela segurtatzeko ematen den diru kopurua edo ondasuna. Ik. berme 2. 85 milioi euroko fidantza ezarri dio epaileak. Epaitegiak baldintzarik eta fidantzarik gabeko espetxeratzea agindu du hiltzailearentzat. Etxebizitzaren jabeak, fidantzaz gainera, bankuaren abal bat eskatzen du. Kale bazkarian mahaia aurrez gordetzeko, izena eman eta hamar euroko fidantza jarri behar da udaletxean. || Aske geratu da fidantzapean. Fidantzapeko askatasunean.

Aztergaia: fidantza

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2004-10-05 Lantaldeak erabaki gabe utzia
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-04-12 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh671 2020-12-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) 'uste sendoa' adierako fidantzia IE 157 (EZ ManI; Ax 28; Ch 2; He Gudu 29; Lg 42; Brtc; Monho 9; Dh 17; CatLuz; MarIl 18; Gy; Arb Igand 2; Etcham 2; JEtchep 4; Ardoy SFran 9; Xa Odol); fidanzia 20">B 5 (Añ GGero), IE 15 (Mat 2; Ax; Hm 2; Ch 6; He Gudu 2; Mih 2); Ik. OEH argitaratuan gainera CatBurg: "Humiltasunez ta fidanziaz eskatzeko" eta B, s. XIX: "Yinkoaren miserikordian fidanzia galtzen duenak"; fidantza 19: B 1 (Añ GGero), IE-ZuAm 17 (EZ 5; Ax 2, SP Imit; Gç 3; He Gudu; JesBih; Laph; Arb Igand; Xa Odol; Egiat), EB 1 (MEIG VII); fidanza IE-ZuAm 46 (Harb; SP 44; CatLan); fidantxa (+ fidanxa, fidainxa ) ZuAm 3 (CatLan 2; Egiat); b) adiera erabakigaitzeko fiyantza, Xenpelarren bertso batean: "Alparria ta sekantza, billareko makil-dantza, jendiaren alegrantza; tabernariak ezagutzen du urte oriyen mudantza; falta duenak arrantza, mingañarekin fiyantza, gero izain du kobrantza" // Ik. OEH argitaratuan, gainera, AR ("Etzatian etzitela fidainxatan jar biharamuna bizirik ikusiko duzula") eta aip.etan Lap 22.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) 'uste sendoa' adierako fidantzia 11: IE 7 (Dih Maiatzeco 3, Iratz 2, D. Soubelet 2); EB 4 (Txill, Vill 2, MAtx); fidantza 6: IE 1 (Larz); EB 5 (EGA 1984, LMuj, K. Cid 2, A. Gabikagogeaskoa); b) 'bermea' adierako fiantza (eta fiantza itzulpen 2) EB 8 (A. Lertxundi, NPAO 1994 2, BAO 1998 4, GAO 1998); fidantza (eta fidantza-prestazio) 83 (Elhuyar, EHAA 1987-1994 bitarteko 29, GAO 1987-1999 bitarteko 39, BAO 1990 7, Egunk 1997 3, Landa Turismo 1999 2, NPAO 1999).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

fiantza : DFrec 1, AB50 7 (hauetan behin-behineko f., erabateko f.; 'fianza' itzuliak); fidantza : AB50 7 ('fianza' itzuliak), HiztEn, Euskalterm 24 (hauetan fidantzapeko askatasun, defentsa eta f., f. kolateral, epe laburrerako f.); fidantzamendu : Euskalterm 7 (hauetan f. edo abal-poliza, eragiketa komertzialen f., f. eman); fidantzatu : Euskalterm 5 (hauetan zordun f., erantzunbehar f.); fidantzia : DFrec 6, HiztEn (ik. fidantza), LurE ('uste irmo eta sendoa') // Ez dugu aurkitu ap. AB38.

Sektore jakin bateko informazioa

HezkAdmin: "fidantza: fianza"; "fidantza-itzultze: devolución de la fianza" // EEgunk: "fidantza / fidantzia. Fidantza († fiantza): fidantzapeko askatasuna. Fidantzia: konfiantza"; "† fiantza e. fidantza" // IparKazet (Justizia): fidantza baliakeria: abus de confiance.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

fidantza : EuskHizt (ik. fidantzia), HiruMila (1 confianza; 2 Zuz. fianza), ElhHizt (1 confianza; 2 Zuz. fianza), Lur EG/CE (1 confianza; 2 garantía) eta EF/FE (aval, garantie), Casve EF (confiance), HaizeG BF (confiance), Lh DBF (confiance), DRA (confianza, Lhande aipatuz); fidantzia : EuskHizt ([1617; fidantza 1643]. Ipar. 'Uste ona'. Ant. mesfidantza), EskolaHE (uste ona), DRA (confianza, Chourio aipatuz) // Ez dugu aurkitu ap. PMuj DVC.

LBeh (2011-03-03):fidantza 41 ager.: Mikel Garcia (“Martxo bukaeratik, fidantzarik gabeko behin-behineko espetxealdian dago”), Urko Apaolaza (“denbora luzez preso egon ondoren eta fidantza desorbitatua ordaindu eta gero”), Berria (“Axun Gorrotxategi, 12.000 euroko fidantza ordaindu ondoren, eta atzo iritsi zen Donostiara”), Edurne Epelde (“baimenak murriztu ez ezik, fidantzen dirua ere ez digute itzuli”), EiTB.com 37 (adib,: “Baldintzarik eta fidantzarik gabeko espetxeratzea Miguel eta Samuelentzat”, “Sevillako Argibideetako 4. epaitegiak baldintzarik eta fidantzarik gabeko espetxeratzea agindu du”, “hilketarekin zerikusirik duten hiru gazteak fidantza barik espetxeratzeko eskatuko du gaur”, “Tejada eta Jose Manuel Rico enpresariei 120.000 euroko fidantzak ezarri dizkie epaileak”, “Espainiako Estatutik ateratzeko debekua dute eta fidantzak ordaintzeko hamar eguneko epea”, “Llamasen suhiari, 30.000 fidantza jarri dio epaileak”); fidantzapeko 17, ap EiTB.com (adib.: “Larneko epaitegiko epaileak esan duenez, baina fidantzapeko askatasuna ukatu dion erabakiaren kontra helegitea aurkeztuko du”, “Ertzaintzak urte hartan, 2000n, atxilotu zuen eta, ia urtebetez preso egon ostean, fidantzapeko askatasuna eman zioten”, “Velascok fidantzapeko askatasuna agindu zuen Maite Arenalde ETAko ustezko kidearentzat eta egun batzuk beranduago Arenaldek ihes egin zuen”); fidantzapean 20: Arantxa Elizegi (“Atentatuarekin lotuta atxilo hartutako hiru zibilak, Mahmud eta Ahmed Abdel Aal anaia libanoarrak eta Ibrahim Jarjura siriarra, asteazkenean aske geratu ziren fidantzapean, lau urtez preso egon ondoren”), EiTB.com 19 (adib.: “Haikaren aurkako polizia operazioan atxilotua izan ondoren, hilabeteak espetxean eman zituen, eta, ondoren, fidantzapean aske utzi zuten, epaiketaren zain”, “Garzonek espetxera bidali zuen urtarrilaren 26an eta fidantzapean aske geratu zen martxoaren 24an”). // fidantza 663: Aizu, Argia 14, Berria 26, Deia 2, Deustuko Unibertsitatea 277, DiarioVasco 24, Euskal Herriko Agintaritza 20, EiTB 158, Elkar 10, Consumer 19, Espainiako Gobernua 6, Goiena 7, Gomylex 81, Jakin 2, Karmel, Laneki 6, Nafarroako Gobernua 3, UEU 2, Uztarria 3, Zuzenbidearen Euskal Akademia; fiantza 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: fiantza 23; fiantzapeko 2; fiantzapean 1. // fidantza 53: Berria, Esteban Antxustegi, Elizen arteko Biblia, Gotzon Garate, Migel Angel Mintegi, Xabier Montoia, Lopez de Arana, Karlos Zabala, Aingeru Epaltza, Iban Zaldua, Jokin Urain, Xabier Mendiguren Elizegi, Harkaitz Cano, Andres Urrutia; fiantza 22.

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

Fidantzapeko askatasuna. // EBBk soildua.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: "fidantza: fianza"; "fidantza-itzultze: devolución de la fianza" / EEgunk: "fidantza / fidantzia. Fidantza († fiantza): fidantzapeko askatasuna. Fidantzia: konfiantza" / IparKazet (Justizia): fidantza baliakeria: abus de confiance / EEgunk: "† fiantza e. fidantza".

Lantaldearen irizpideak
Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

tradiziokoaren adierazle gisa, aski da fidantzia arautua; fidantzapeko askatasuna bezalako esapideetakoa, berriz, Zuzenbidekoak landuko dituztenek argitzekoa da, asko edo askotarikoak baitira berme-motak.

Geroago erabakitzekoa da

Geroago erabakitzekoa da, Zuzenbideko beste forma batzuekin batera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia, eta Euskaltermen eta hiztegi orokorretan jaso dago. Sartzekoa da.

Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Fidantzapeko askatasuna

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [I102]: "fidantza/fidantzia: ez naiz gauza asmatzeko biak proposatzen dituzuen eta zentzu desberdinekin edo ez. Edozelan ere, badirudi biek dutela zentzu biak, fede eta berme, eta diferentzia egitearen alde gaztelaniazko fianza eragiten dagoela. Erabilera kontutan hartuta, bigarrenaren alde eginen nuke. Osterantzean, bigarrena fede esateko eta lehenengoa berme esateko erabil litezke, baina ez dut uste oso zuhurra denik, azkenez gaztelaniatikoaren alde egiten amaituko dugulako" (1995-06-29)

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: Txostengileak dioen bezala, askotarikoak dira berme-motak (abala, bahia, hipoteka...), eta fidantza horietatik bat da. Horregatik, zerrendaratu beharrekoa. Hitz horren familia osatzeko, fidantza eman eta fidantza-emaile jaso beharko lirateke, azpisarrera moduan.

 - [E208]: Zuzenbiderako fidantza erabili dela esango nuke, eta ez fidantzia.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Kendu lerroa, eta batera ikusiko dira Admin. eta Zuz. arloetakoak.

fidantzia
iz. Uste ona. Anton. mesfidantza. Jainkoa baitan duen fidantzia. Zure ontasun handian dut ene fidantzia. Ez da fidantzia handirik ezarri behar, gizon erorkorra eta hilkorra baitan.

Aztergaia: fidantzia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

fidantzia : 155 (EZ, Ax, Ch, He, Lg, Monho, Dh, MarIl, CatLuz, Gy, Arb, Etcham, Ardoy, JEtchep, Xa); fidanzia : 20 (Ax, Mat, Hm, Ch, He, Mih; Añ GGero)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

IEko 7 ager.: J. Diharassarry, Iratzeder, D. Soubelet; eta EBko 3: Txillardegi, J.L. Aranalde, L. Villasante

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

'uste ona'.

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

erabiltzen al da gaur?

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Gazteak bere baitan fidantzia asko du

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez kentzekoa da] (1995-04-18)

fidatu, fida, fidatzen
1 da ad. Norbaitengan edo zerbaitetan uste ona izan. (Dagokion osagarriak -i, -z edo, batez ere, -n atzizkia hartzen du). Zeure indarretan soilik fidatzen zara. Ez da haien esanetan inor fidatuko. Ez zaitez fida zeure buruaz. Sobera fidaturik izar faltsuari. Jainkoaren urrikalmenduari ez fidatuz.
2 du ad. Norbaiten esku utzi. Zuri fidatzen dizut, bada, egitekoa.
3 du ad. Isilean eta uste onez jakinarazi. Ez diozu berritsuari sekreturik fidatzen.

Esaera zaharrak

Non fida, han gal. Orotan fida hadi, orotarik begira hadi.

Aztergaia: fidatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:07

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

fiatu : 24 (B: Añ LoraS-GGero; G: Cb, It, AA, Gco, Noe, Arr, Vill, Txill; GN: LE); fidatu 1 : 249 (Bko 4: Añ GGero; Gko 6: JanEd, Or Eus, Vill Jaink, Berron Kijote, Zait Plat; EBko 8: Mde, MEIG; IE-ZuAm: passim edo 45 autore); fidatv : 11 (Mst, Etch, Xarlem, CatS, ChantP); fiyatu : 11 (G: It, Xe, Arrantz, Bil, Alz, Tx); piyatu : 5 (G: Noe, Moc, Sor, MAtx, Salav)

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

fiatu : 8 (B 1; G 5; EB-EgAs: 2); fidatu : 19 (G 2; IE: 6; EB: 11); fiyatu : 2 (G); piatu : 2 (G-EgAs)

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

fidatu, fida, fidatzen. 1 da ad.: zeure indarretan soilik fidatzen zara. 2 du ad.: ez diozu berritsuari sekreturik fidatzen.

Informazio osagarria
Zerrendakoa da hobestekoa, hedatuena baita

eta, bere lekuan, fida izan, fio izan (fido izan aipatu zen lehen aztergaikoan, eta honi dagozkio iritzi-emaileen oharrak)

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

fidatu, fida, fidatzen

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E204]: "fido izan: fida proposatzen dut" (1993-02-20)

 - [E302]: "fido izan baino egokiagoa fio izan (Hauta-lanerako Euskal Hiztegia)" (1993-02)

 - [E301]: fio izan (HLEHko sarrera da). (1993-02)

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Utzi bere horretan.

fideikomiso
iz. zuz. Pertsona batek bere ondasun bat beste bati eskualdatzea, bigarren honek, ondasunaren jabeak ezarririko kasuan edo denboran (eskuarki hura hiltzean), hirugarren bati eskualda diezaion. Fideikomiso batean, pertsona batek bere aktiboak edo ondasunak kudeatzaile baten kontrolpean uzten ditu, baina kudeatzaile hori ez da aberastasunaren benetako jabea.

Aztergaia: fideikomiso

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EOh
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-04-12 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh58 2020-12-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2011-03-03): fideikomiso 1 ager., Daniel Udalaitz (“Abokatuen bulego batek konpainia fantasma bat eratzen du [fideikomisoa edo trusta], eta zenbait ehunka edo milaka eurorekin legezko aholkularitza eta kontu numeratu bat lortzen da”).// fideikomiso 59: Argia 2, Berria 2, Deustuko Unibertsitatea 11, Euskal Herriko Agintaritza 2, Espainiko Gobernua, Gomylex 40, Jakin.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: ez dugu aurkitu. // fideikomiso 3, Iñaki Iñurrieta (“Esan dugu erromatarren jurisprudentziak ez zuela onartzen fideikomisorik”).

Lantaldearen irizpideak
Geroago erabakitzekoa da

Geroago erabakitzekoa da, Zuzenbideko beste forma batzuekin batera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Zuzenbidekoa da, baina ezaguna eta erabilia. Zuz. markarekin jasotzekoa.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Zuz.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: Gehitzeko: fideikomiso: Zuz. markarekin zerrendaratzeko modukoa izan daiteke. Azalpenik ematekotan, 'testamentugileak oinordekoari emandako agindua'.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07) Kendu fidatzaile sarrera, eta aztertuko dute Admin. eta Zuz. arloko besteekin batera; orobat fideikomiso eta fiduzia forma berriak.

fidel
1 adj. Leiala. Jainkoaren zerbitzari fidela. Erabilera datuak estatistikoki espero zitezkeenak baino hobeak dira; euskaldunok fidelak gara. De Lancreren laguntzaile fidela izandakoa.
2 adj. Kopiez, kontakizunez eta kidekoez mintzatuz, zehatza, jatorrizkoaren edo gertatutakoaren xehetasun guztiak dituena. Ez baita ez kopiarik ez aldakirik jatorrizkoa baino seguruagorik eta fidelagorik. Errealitate politiko berriaren argazki fidelagoa osatuko lukeelako. Txangoaren eta haren ondorioen kontakizun fidela egin zuen. Erromatar inperioaren hiriburuko hiru dimentsiotako erreprodukzio fidela egin zuten.

Aztergaia: fidel

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
fidelitate
iz. Leialtasuna.

Aztergaia: fidelitate

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
fidelizatu, fideliza, fidelizatzen
du ad. Enpresa batek edo zerbitzu batek, trukean zenbait abantaila emanda, bere bezeroei edo erabiltzaileei eutsi. Zerbitzuak euskaraz ematea bezeroak fidelizatzeko edo berriak lortzeko tresna izan daiteke. Produktu on bat eskaini eta gazteak fidelizatu nahi ditugu.

Aztergaia: fidelizatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh46 2024-01-16 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 46 (Argia 1, Berria 9, EiTB 2, Elkar 2, Espainiako Gobernua 1, Jakin 2, Karmel 1, Laneki 7, UEU 18, Uztarria 3); ETC 135

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: fidelizatu du ad. fidelizar bezeroak ezagutu eta fidelizatu egin behar ditugu: tenemos que conocer y fidelizar a los clientes / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. / Euskalterm: 0

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, eta jasotzekoa.

fidelizazio
iz. Fidelizatzea. Oraingo bezeroen eta bezero potentzialen fidelizazioa sustatzeko erabiltzen da zuzeneko marketina.

Aztergaia: fidelizazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh38 2024-01-16 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 38 (Argia 1, Berria 3, EiTB 3, Euskaltzaindia 3, Jakin 1, laneki 8, UEU 14, Uztarria 5); ETC 75.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: fidelizazio iz. fidelización publikoaren fidelizaziorako estrategiak garatu behar dira: hay que desarrollar estrategias para la fidelización del público / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. / Euskalterm: fidelizazio (Ekon. TN da).

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, eta jasotzekoa

fidelki
adb. Leialki. Zin egiten dut fidelki aita santuaren sekretua gordeko dudala.

Aztergaia: fidelki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
fideltasun
iz. Leialtasuna. Ezin hautsizko fideltasunaz.

Aztergaia: fideltasun

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
fideo
iz. Heg. Zopako pasta, hari itxurakoa. Fideo zopa.

Aztergaia: fideo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Heg.

fiduziario
adj./iz. zuz. Jaraunsleez mintzatuz, testamentugileak izendatu duena, haren ondasunak testamentuan jaso den bezala inberti ditzan edo hirugarren bati eskualda diezazkion. Jarauntsiko zorren gainean fiduziarioak duen erantzukizuna. Artistak, testamentuan, iloba izendatu zuen oinordeko fiduziario, fundazioaren asmoa betearazteko helburuarekin.

Aztergaia: fiduziario

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh69 2020-09-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu fiduziario formarik

fiduziario 69: Argia, Berria 2, Deustuko Unibertsitatea 6, Euskal Herriko Agintaritza, EiTB 3, Espainiako Gobernua, Gomylex 55.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

fiduziario 1, Berria (“Jorge Oteizaren oinordeko fiduziarioarekiko harremanak ere aztertu ziren bileran”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: fiduziario (Zuz.; Ekon. eta Enpresa).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es fiduciario / fr fiduciaire: Adorez: (Der) fiduziario / Elhuyar: 1 (Ekon) fiduziario; (Der) fiduziario / Labayru: fiduziario; albacea albazea, testamentu- | ordenu-betearazle (tb. con -betetzaile), hilburuko-zain / Zehazki: fiduziario / NolaErran: difuziario.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da, erabilia eta sarrera gisa jasotzekoa, baina Zuz. markarekin.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Zuz.

fieltro
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, fieltro-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. feltro].

Aztergaia: fieltro

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: †  Ik. feltro / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren ordez

Ik. feltro.

fier
1 adj. Ipar. eta naf. Harrokeriaz betea. Ik. harro.
2 adj. Sendoa, adoretsua. Gizon fierra.

Aztergaia: fier

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma

fier, pier [fier hobestekoa da]

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. eta Naf.

Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna

f-/p-

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

fierki
adb. Ipar. Fermuki, indarrez.

Aztergaia: fierki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar.

Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala

Ipar.

fiertu, fier/fiertu, fiertzen
da/du ad. Ipar. g. er. Fier bihurtu.

Aztergaia: fiertu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

fier(tu), fiertzen.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

da/du ad.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

figura
1 iz. Irudia, itxura.
2 iz. hizkl. Hitzen formaren edo hitzen berezko esanahiaren edo joskeraren aldaketa, hitzen edo esaldien adierazkortasuna gehitzeko egiten dena. Figura batzuk hitzetan, besteak esaldietan dira. Oximorona etengabe erabiltzen den figura erretorikoa da, eta hamaika dira adibideak: argi beltza, zarata isila, bizirik dauden hildakoak...

Aztergaia: figura

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:10 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
figurante
iz. Filmetan eta kidekoetan, estra. 100 aktore eta figurante inguruk parte hartuko dute ikuskizunean.

Aztergaia: figurante

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EOh
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-04-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2011-03-03): figurante 13 ager.: Uxue Apaolaza-Irati Elorrieta (Figuranteak aldizkariaren atalaren izena da), Xabier Martin (“40 figuranterekin 2.000 soldadu irudikatu ditugu informatikari esker”), Urtzi Urkizu (“Michel Piccard zinema figurante lanetan aritutako gazte bihurri bat da”), Ane Muñoz (“figurante pila odolez blai lurrean”), Imanol Magro 4 (adib.: “Hirurogeita hamar figurantek eta bost espezialistak borobiltzen dute eszenaren konplexutasuna”, “Zuzendariak eta produktoreek figuranteen mahai berean bazkaltzen dute, eta hori deigarria egin zaie”, “Baina figuranteen artean ere bada euren lana zintzo demonio egiten duenik”), EiTB.com 4 (adib.: “ETB-1eko telesaila figurante bila dabil”, “Sarreran Jon Gonzalez aktoreak, tirantedun kamiseta batekin jantzita, aginduak betetzen ditu, figuranteak bezain zintzo”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: figurante 12: Berria 4, Txema Ramirez de la Piscina 2, Jon Alonso 2, Josu Zabaleta 2, Josu Landa, Juan Garzia.

Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta beste gabe onartzekoa

mailegu onartzekoen minimoa betetzen du, eta onartzekoa da.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: Ikuskizunetarako beharrezkoa zaigu hitz hau. Sartzea proposatzen dut, nazioartekoa da eta.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07) Ez da orain forma berririk jasoko, eta arlo horretako beste formekin batera aztertuko du dagokion lantaldeak.

figuratibo
adj. Artean, objektuak irudikatzen dituena. Pintura figuratiboa baztertu, eta abstrakzioari heldu zion. Estilo figuratibo akademikoa.

Aztergaia: figuratibo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:27 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-ibo izond. erref.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

(arte-mota bati dagokiona).

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

figurazio
iz. Artean, irudikapen figuratiboa. Italiako eskultoreen eraginpean figurazioa landu zuen. Figuraziotik abstrakziorako jauzia.

Aztergaia: figurazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:006 2002-02-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

figurazio 6: F. Mendizabal ("Jakintsu alemanak kontrajarri egiten ditu gaurko herri primitiboen figurazio koreografikoak"), F.J. San Martin ("Boccionik aipatutako multzo plastikoa [hala eta guztiz ere figurazioaren eremuan amaitzen zena], Ballak eta Deperok analogismo piktoriko-plastikoaren arabera aztertzen dute"), J. Erzibengoa ("figurazio ororen gainetik, Txanpa asmoa ere bada"), Zehar 1993 ("Itzaleztatu horretatik ateratzen diren [...] fantasian eratzen diren figurazioak usnatzeko balio dute"), Arte modernoa ("abangoardia espekulatibo berriak azaltzen dira: Figurazio berria, "pop artea", Neosurrealismoa, "Hiperrealismoa" eta errealismo kritiko soziala"), I. Galarraga ("... aierupen estetikoen figurazio eta gaitasunari aipamen egiten diotenak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

figurazio : AB50 (figuración), HiztEn (filme nahiz antzerki bateko figurante-multzoa; figurazio berri AS: Art. Europan 1960ko hamarkadan sortutako korronte figuratiboa, teknika berriak erabili eta sarritan, asmo kritikoak azaldu dituena) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE, Euskalterm // eta 'figuración' itzuliak: irudikeria : AB50 1, Euskalterm 1; irudiztapen : AB38 1.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

figurazio berri : ElhHizt (AS) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal figuración / figuration formen ordainak: begitazio : ElhHizt, HiruMila; betagarri : Casve FE (Théâtre); irudipen : HiztHand, ElhHizt, HiruMila, Casve FE (ürüdipen), HaizeG FB, PMuj DCV (iduripen); itxurapen : HaizeG FB, PMuj DCV; pentsu, gogoeta, uste : HiruMila // ElhHizt: 1 begitasun, begitaune, irudikeria; 2 Art. figurante-multzo // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, T-L LFB.

Erdaretako formak

fr (DLLF): figuration; idée; en (Collins): extras; it (S. Carbonell): figurazione; de (Langenscheidts): 1 Bildung, Gestaltung; 2 Vorstellung, Meinung.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta arloa mugatuz onartzekoa

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du, Artean, 'irudikapen figuratiboa' adierakoak.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

figurin
iz. Jantzi baten edo moda-apaingarri baten marrazkia, jantziak eta apaingarriak egiteko eredu bezala erabiltzen dena.

Aztergaia: figurin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena

figurin 1 G: NEtx Nola ("Gure etxean jostea nai bazendu ere, egokiera badezu: nere lantegian, jostunik eta figuriñik berrienak ikus ditzakezu"). Testuinguru berekoa jaso da corpus bietan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

figurin : DFrec 3, HiztEn; figuringile : Euskalterm 1 ('figurinista') // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, LurE.

Sektore jakin bateko informazioa

HezkAdmin: "figurinak: figurines".

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

figurin : HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal figurín / figurine formen ordainak: HiruMila: 1 figurin; 2 modelu // ElhHizt: 1 figurin; 2 col. dotore-dotore, apain-apain, kriket, irtirin, lakrikun, finolari // Casve FE: itxüratto // PMuj DCV: 1 dibujo para trajes = jantzi-marrezki; 2 lechuguino = xanfarin, kriket, estimetxa, okil, lakrikun, farfail, anjere; 3 trazando rasgos y figurines = ikurka-makurka // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF, Azkue Aurkibidea.

Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: "figurinak: figurines".

Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta beste gabe onartzekoa

baldintza minimoa betetzen du.

fijatu
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, fijatu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. erreparatu; ohartu; finkatu].

Aztergaia: fijatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:22 1999-05-11 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh100 2020-05-19 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

fijatu G 2 (Tx B II: "Anaia baten puestora zuaz / bei esnedun bat artzera, / konfiantzak zer esan nahi duen / ongi fijatzen bazera, / emango dizu gustora baño / zorretan zuaz etxera"; Etxde JJ, Etch-en fitsatu-ren azalpen gisa: "Barkoxeko eliza, handi eta eder bastiza / Errotorak fitsatürik (fijaturik), han bada jaunen plaza, haren manüz (aginduz) ezpeitioke hanti (andik) praubik entzün meza"); fitsatu 3, IE-Zu (Gy: "gogoan fitsatua", "Badea gramatikarik gure lenguaiaren mintzoa osoki fitsatu duenik?"; Etch: "Eretorak fitsatürik dügü han jaunen plaza, Ezpeitiroie haren odrez praubek hantik entzün meza"; ap. Etxde JJ ere jasoa) // Ik. OEH argitaratuan gainera fitsamendu , fitsatuki , fitsatzaile testu-lekukotasunik gabeak.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

fijatu 9: B 1 (A. Lasarte: "Izarrak ikusten nebazan saltoka, orduan haizeak norantza jotzen dauan eta holakoetan fijatu eta ahaztu ezean edonork ikasiko leuke"), EB 8 (J. Zulaika, erabilera markatuan: "Idazlearenak berriz bertso 'fijatuak' dira, denboraz eta redundantziaz josiak"; NaturOrienta 1984: "Espazioa iraunkorki agertuz, zein magnitudetan fijatu behar dut abiadura gehitu ala gutxitu egin den jakiteko?"; Rikardo Arregi: "Jatorristek, esate baterako, desgaraian lehengo hori Arkadia zoriontsu bat bezala fijatu egin dute, kanpotik datorrenai oztopoak jartzeko eta mogimentua ukatzeko"; P. Sastre 2: "Orduan Karin bere ondokoekin fijatu zen", "horretan fijatu zen Niko partikularzki"; B. Bakaikoa: "bai epe motzera begiratuz, inbertipen horiek egiteko dirurik ez dagoelako, bai epe luzena fijatuz, beste arazo batzuk sortuz joango baitira"; LEF: "Batez ere hitz-elkarte horren erabidean, bere osagaien kategoria gramatikaletan, osagai bien arteko erlazioan eta hitz-junturako hots-ezkontzan fijatzen direnak"; A. Iturbe: "Noiztik fijatzen zara gauza horietan?"); fitsatu 2: G 1 (Etxde: "Baiñan fitsatutako ezkon-egunean bertan, mutillak 'arranjü' bat egin du harekin"), IE 1 (Herr 1987: "Ez du holakorik salatu, ez baitute fitsatu piaia horren eguna"); fitxatu IE 1 (Herr 1987: "Joan den astean Bruxelles-en bildu dira Merkatu Komuneko lehen minixtroak, laborantzako mozkinen prezioak behar zituztela heldu den urteko fitxatu"); fixatu IE 1: Gy ap. J. Pikabea ("Eta nik baderrat: Badea gramatikarik gure lenguaiaren mintzoa osoki fixatu duenik?"); fixadore eta fijadore bana, EB (HezkSaila 1984: "Papereztatzeko kolaz, aldizkari-paperaz, higienezko paperaz..., txontxongiloak eraiki eta modelatzeko paper pastak fabrikatu. - Fixadoreak fabrikatu"; R. Etxezarreta: "Kontuz atzeratu zen begiratzea utzi gabe eta bere atzean, mahai gainean, zegoen fijadore botila bat hartu zuen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

fijatu : DFrec 1, AB38 4 ('fijar'), AB50 1 ('fijar'); fixatu : AB38 1 ('fijarse'); fijazio : DFrec 2, Euskalterm 3 (f. indartsu, f. normal, f. indartsuko laka); fijatzaile : DFrec 1 // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

fitsatu : HaizeG BF ('fixer'), Lh DBF ('fixer, examiner, déterminer'); fitsamendu : Lh DBF ('fixation, détermination); fitsatuki : HaizeG BF ('fixement'), Lh DBF ('fixement, d'une manière juste, déterminée) // Lh DBF: fitso ('adj. fixe'), fitsoki ('fixement') // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, DRA, PMuj DVC.

fijatu ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, fijatu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. erreparatu; ohartu; finkatu].

fijatu 73 (Argia 1, Berria 4, Deia 1, DiarioVasco 3, EiTB 48 (asko Goenkale), Elkar 13, Consumer 1, Karmel 1).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

fijatu 21.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Ageri direnak ahozkoak dira nagusiki (Goenkale), baina erreparatu baliokidearekin ordezkatzeko modukoak dira. Nolanahi ere, gomendioa mantentzekoa izan liteke.

Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren ordaina

Ik. erreparatu, ohartu; finkatu.

fijiar
1 adj. Fijikoa, Fijiri dagokiona. Fijiar arrantzaleak.
2 iz. Fijiko herritarra.
Azpisarrerak

Aztergaia: fijiar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-11-13

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena

Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

fijitar 1, ZTC: I. Iñurrieta (“Fijitarrek gizonen bat bizirik lurperatzen zutenean”).

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Fijiko hindi
iz. Fijin mintzatzen den hizkuntza.
Loturak
fikar
1 adj. Fikakoa, Fikari dagokiona.
2 iz. Fikako herritarra.
fikzio
1 iz. Itxurapena; asmaketa.
2 iz. Literaturan eta zineman, irudimenaren sorkaria. Historiaren eta fikzioaren arteko jolasa dago antzezlanean.

Aztergaia: fikzio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

gehitzeko eskatuz: "iz. Liter." eta AS gisa: fikziozko .

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: (EH 2014): Euskaltzaindiaren Hiztegiak araua aldatu du, Liter. marka soilduz.

fikzionatu, fikziona, fikzionatzen
du ad. Fikzio bihurtu. Emil Zatopek lasterkariaren bizitza fikzionatzen du eleberriak. || (Partizipio burutua izenondo gisa). Fridaren bizitzari buruzko biografia fikzionatua idatzi zuen. Imanol kantariaren bizitza fikzionatua da Fakirraren ahotsa.

Aztergaia: fikzionatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z8:LBeh 2017-01-10 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh61 2022-12-13 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2016-10-26): fikzionatu 22: Berria 17, Jakin, Argia 3, DiarioVasco.// LB: 61; fikziotu 1; ETC: 186; fikziotu 0.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: fikzionatu 5: Berria 3, Ana Urkiza 2. // Elhuyar: 0 / Adorez: 0 / Labayru: 0 / NolaErran: 0. // Euskalterm: 0

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: ez dugu aurkitu fikzionatu formarik.

Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

Ez dago maileguaren premiarik, aski dira fikzioa egin modukoak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

fikzioa egin modukoak ere erabiltzen dira, baina ez omen du testuinguru guztietan funtzionatzen, eta, horregatik jasotzekoa da.

fikziozko
adj. Fikziozko obra moten sailkapena. Fikziozko zinemagintza.
Loturak

Aztergaia: fikziozko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

fikzio sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

filamentu
iz. biol. Hari itxurako gorputza. Ik. harizpi 1. Gainerako intsektuei gorputzeko filamentu bat edo beste kendu zieten. Flageloa filamentu luzea, fina eta helikoidala da.

Aztergaia: filamentu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh37 2024-01-16 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB 36 (Berria 4, EiTB 1, ElCorreo 1, Elhuyar 5, Consumer 5, Jakin 1, Laneki 13, UEU 6); ETC 495

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: filamentu iz. (Bot.) filamento / Adorez: filamentu 1 (Bot.) filamento. 2 ikus hari / Labayru: filamentu 1 iz. Bot. filamento / NolaErran: 0. / Euskalterm: filamentu (Biol.), filamentuzko inprimagailu (Indus.), wolframezko filamentu (Merkat.).

Erdaretako formak

es filamento / fr filament: Elhuyar: 1 Bot. harizpi, filamentu; 2 Elektr. harizpi / Adorez: 1 zuntz, harizpi, hari-zuntz, filamentu; 2 Fis. harizpi / Labayru: 1 izpi, zuntz, hebra, altsi, hari-zuntz, harizpi, fits, lits, gizi; 2 Bot. harizpi, filamentu; 3 Elektron. harizpi / NolaErran: izpi, piru, hari.

Bestelakoak

harizpi 3 iz. Elektr. Bonbilla elektrikoetan, hari eroalea, korronte elektrikoa igarotzean gori jartzen dena.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Jasotzekoa da, baina biologiaren arlorako.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Biol.

filantropia
iz. Gizadiarenganako maitasuna; filantropoaren bertutea. Ustezko filantropia horren atzean interes arruntagoak egon daitezke.

Aztergaia: filantropia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
filantropiko
adj. Filantropiari dagokiona; filantropian datzana. Elkarte filantropikoak.

Aztergaia: filantropiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
filantropo
adj. Gizadiarenganako maitasuna agertzen duena; gizakien bizimodua hobetzen aritzen dena. Lehen euskal Lore Jokoak Antoine D’Abbadie zientzialari eta filantropoak antolatu zituen Urruñan 1853an.

Aztergaia: filantropo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg 1993-02-25 Lantaldeak besterik gabe onartua
filarmoniko
1 adj./iz. Musikazalea. 1834an, 21 urte zituela, Verdik ospe handia lortua zuen aristokraten eta filarmonikoen artean.
2 adj. Musikazalez osatua. (Elkarteez mintzatzeko erabiltzen da batez ere). Ik. musikal 1. Bazen herri hartan elkarte filarmoniko txiki bat eta Antonio Barezzi merkatari aberatsa zen elkarte horretako burua. John Scofield gitarrista estatubatuarrak kontzertua emango du bihar Bilboko Elkarte Filarmonikoan.
3 adj./iz. Orkestrez mintzatuz, sinfonikoa. Denboraldi honetan auditoriumetik pasatu den orkestrarik hoberena eta sendoena izan da Berlingoa; ez da filarmonikoa, baina (...). Ameriketako Estatu Batuetako orkestrarik hoberenekin jo du, besteak beste, New Yorkeko eta Los Angelesko filarmonikoekin.
4 adj. Orkestra filarmonikoari dagokiona. Rock estiloa eta orkestraren ukitu filarmonikoak uztartzen ditu ikuskizun berezi honek.

Aztergaia: filarmoniko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra

gehitzeko eskatuz: "izond.: orkestra filarmonikoa".

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Orkestra filarmonikoa

filatelia
iz. Posta-zigiluak bildumatzeko eta aztertzeko zaletasuna. Filatelia-elkarteak.

Aztergaia: filatelia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Merkat 1993-02-25 Lantaldeak besterik gabe onartua
filateliko
adj. Filateliarena, filateliari dagokiona. Aldizkari filatelikoa.

Aztergaia: filateliko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
filatelista
iz. Posta-zigiluen bildumagilea.

Aztergaia: filatelista

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

filatelista : ElhHizt, EuskHizt, HiruMila; ez dugu aurkitu ap. EskolaHE.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Zehazki.

Informazio osagarria
Eratorri-sare sistematikoki osatzekoak

-ista.

filia
iz. Norbaiten edo zerbaiten alderako zaletasuna edo begikotasuna. Nik ez nuen ezagutu, ezin dut, beraz, pertsonari buruz hitz egin, eta ez zaizkit interesatzen ez haren filiak, ez haren fobiak. Nork bere filiak eta fobiak ditu, eta nik neureak.

Aztergaia: filia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: EHL 2022-10-18 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

parafilia forma aztertzean proposatua. fobia ere araua da.

filial
iz. Beste enpresa baten mende dagoen enpresa. Etxe nagusia eta filialak.

Aztergaia: filial

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:005 2002-02-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

filial 5: X. Iruretagoiena ("Argitaldaritzan ere lan handia egiten du KFk, bere filial diren Rabén eta Sjögren-en bitartez"), GAO 1990 ("Industriak berak edo bere filialek fabrikaturiko produktuak"), Ikastola 1992 ("Gure filial gisa sortu zen Francisco de Jaso ikastolatik ere etortzen dira"), NAO 1996 ("Administrazio Kontseiluak hala erabakitzen badu helbidea lekuz alda dezake, baita nonahi filialak, sukurtsalak, delegazioak, agentziak, gordailuak eta ordezkaritzak sortu ere"), Historia eta Artea/DBH ("gerta daiteke enpresa hori espainiar estatuan egon arren, atzerriko enpresa baten filiala izatea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

filial : DFrec 1 (Anait: "ez zuen zehazten filialak edo eratorriak oro edo zenbait izan behar zuten"), AB50 1, HiztEn (eskumendekoa; enpresa filial AS: erantzun juridiko eta finantza-autonomia osoa izanik ere, ama enpresaren menpe dagoena), Euskalterm 6 (sozietate, aseguru-entitate, establezimendu, etxe, eskumenpeko f.) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

filial : ElhHizt (Ekon.) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal filial / filiale formen ordainak: HiztHand (2. adieran): Com. mendeko; (3. adieran): Com. mendeko, adar // ElhHizt (2. adieran): Econ. eskumendeko, filial // HiruMila (2. adieran): ordezko, eskumendeko; (3. adieran): casa filial: ordezkaritza // Casve FE: lagün // PMuj DCV (2. adieran): lagun, orde, orde-etxe; iglesia filial: bazter-eliza, eliza-lagun, eliza eratsia; sucursal: etxe-orde(ko), etxe-lagun // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LFB.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen du iz. kategoriakoak.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

filiazio
1 iz. Seme-alabatasuna. Ez dira ezkontza- edo adiskidantza-loturak filiaziokoak baino ahulagoak.
2 iz. Elkarte, erakunde edo alderdi politiko batekiko lotura; elkarte, erakunde edo alderdi politiko bateko kide izatea. Ik. afiliazio. Zazpi miliziano ziren: hiru errepublikano, sozialista bat, anarkista bi eta filiazio jakinik gabeko zazpigarren bat. 1953ko txosten batean ageri denez, Inazio Errastik berrogeita lau urte zituen 1937an, eta ez zuen filiazio ezagunik. Filiazio akademiko ezak ez du nahitaez izaera filosofikoa ez duenik esan nahi.

Aztergaia: filiazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena

Ik. afiliatu txostena.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira bina ager.ko filial (X. Iruretagoiena: "Argitaldaritzan ere lan handia egiten du KFk, bere filial diren Rabén eta Sjögren-en bitartez"; GAO 1990: "Merkatal Erabilera: Industriak berak edo bere filialek fabrikaturiko produktuen salmentazko merkatal erabilera baimentzen da lursail pribatuen barruan") eta filiazio (J. Sudupe: "Judu arazoaz eta Kapitalaren artean ahaidetasun harremanik edo filiazio zuzenik ezarri aurretik, behar da galdetu ea Marxek beti zintzo eta leial eutsi zion Feuerbachen problematikari"; X. Gereño: "Jaunak oraingoan alemanez hitz egin zien jeep-etan etorritako gizonei: #mdash#Hartu ezazue bi hauen filiazioa").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

filial : DFrec 1, AB50 1, HiztEn (eta enpresa filial: AS), Euskalterm 11 (sinonimo hauekin: eskumenpeko, seme-alaben, ume-, etab.); filiazio : DFrec 1, AB50 1, Euskalterm 15 (seme-alabatasun eta kidetza sinonimoekin) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

filial : ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Bestelakoak
Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: filiación.

Lantaldearen irizpideak
Geroago erabakitzekoa da

Bbehin, edo onarpen eske.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: Zerrendan jasotzekotan, adierak zehaztu beharko lirateke: 1 Elkarte edo alderdi bateko kide izatea. 2* e. seme-alabatasuna.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Forma soila aipatuko da: filiazio.

filibustero
iz. Antilletako itsaslapurra, XVII. mende inguruan espainiarren itsasontzi eta koloniei erasotzen ziena. Kortsarioak, filibusteroak eta gainerako itsaslapurrak.

Aztergaia: filibustero

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:IrEm 1999-05-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: [nire ustez sartu beharrekoa da] (1995-04-18)

filigrana
1 iz. Urrezko edo zilarrezko hariz eginiko lana. Urrezko kutunak, gorriz eta filigranaz. Filigrana gisako burdin sarea.
2 iz. Filigrana-itxurako apaindura. Freskoek eta mosaikoek, sabaiak eta sabaiko filigranek, bizantziar artearen itzal luzea salatzen dute.

Aztergaia: filigrana

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

filipinar
1 adj. Filipinetakoa, Filipinei dagokiena. Filipinar musulmanak.
2 iz. Filipinetako herritarra.
Azpisarrerak

Aztergaia: filipinar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

filipinera
iz. Tagaloaren aldaera, ingelesarekin batera Filipinetako hizkuntza ofiziala dena.
filipostar
1 adj. Filiposkoa, Filiposi dagokiona.
2 iz. Filiposko herritarra.

Aztergaia: filipostar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-11-13

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

filipoar 1, Inza Azalp (“Gogo au zerabillen Pablo Apostolu deunak Filipoarrai esatean”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

filipoar eta filipotar bana: Juan Azurmendi (“Paulo Apostoluak Filipotarrei”), IBe2 (“Filipoarreri eskerrak”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

filipoar: BiblE (3 iz.), TesBer, IrakDo.

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Filipos / filipostar.

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

filistiar
1 iz. hist. Palestinako hegoaldeko kostaldean bizi izan zen eta israeldarren etsai izan zen herri bateko kidea. Igorriko dizuet gizon bat eta hark salbatuko du nire herria filistiarrengandik.
2 adj. Herri horrena, herri horri dagokiona.
3 adj. Gustu artistiko arruntak dituena, berrikuntza estetikoak gogoko ez dituena.

Aztergaia: filistiar

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak erabaki gabe utzia
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-12-11 Lantaldeak erabaki gabe utzia

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Guztira 243 ager. jaso dira; horietan, filistindar (eta -tar) 211: G 105 (Lard), L 105 (Lg I 81, Zerb IxtS 24), EB 1 (MIH: p-); filistin 4: IE 2 (EZ Noel, Mih), Zu 2 (Egiat); filistar G 9 (Mb IArg I), eta OEH argitaratuan Herr 1959 ("Silon egonen da filistarrek ebatsi arte"); filisteo 17: B 7 (Añ LoraS, JJMg BasEsc 6), G 10 (AA 8, Gco II 2); filisteotar G 1 (Berron Kijote); pilistio G 1 (Iraola) // Ik. OEH argitaratuan bibli itzulpenetakoak: filistindar (Dv Ep 15,20); filistintar (Urt Has 10,14); pilistar (Ol Ep 15,20; 16,21); filistar (Ker Ep 15,20; 16,21).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Filistar 5, Iratz (“joanen naiz ni Filistar horren gudukatzerat”, “Filistar horren kontra borrokan aitzeko”, “ebakigabeko Filistar hori garraitua”, “osorik aterako nau Filistar horren eskutik”, “Filistarren artetik”); filistear 1, Argia/3 (“filistearrek, Goliat izeneko erraldoi bat zeukaten”); filistindar 2, IkastolaGazt (“filistindarrak zapaldu ondoren”, “Geroago filistindarrek jaso euen burua Israelen aurka”). pilistindar B 13 (Ibarg.)

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

filistar : AB50 2, HiztEn (ik. filistiar), LurE; filistiar : HiztEn; filistindar : AB50 1, HiztEn (ik. filistiar), LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

BiblE-IrakDo: filistear; IrakBa: filiztindar.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

filistar : EskolaHE, DRA; filistear : EuskHizt (1994; filistar 1760; cf. filisteo 1805), ElhHizt; filistiar : HiruMila; filistindar : EuskHizt (1775; filistintar 1715; cf. filistin 1630; ik. filistear), HiruMila, EskolaHE, DRA; filisteismo : HiruMila, ElhHizt; pilistar : DRA // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

filistear: BiblE (315 ager. Cf. Jl 4,4 oh.: «Tiro eta Sidon, Filisteako eskualde: Tiro eta Sidon Feniziako hiriak dira, eta Fenizia Mediterranioko kostaldea da, Palestinaren iparraldean; israeldarra ez, beraz. Filistea ere kostaldea da, Palestinaren hegoaldean»; Am 1,6 oh.: «Filistea: Mediterranio hegian, Palestinako hego-mendebaldean kokatua»); IrakDo (27 ager.); filiztindar: IrakBa.

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EBB (1997-01-30): kendu egin da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. filistiar / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Lantaldearen irizpideak
Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

filistar, filistear, filisteo, filistin, filistindar... erabili izan dira: ik. erabilerok

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onomastika batzordeak argitzekoa (aldaeretan, cf. filistar, filistear, filisteo bezalakoak). "Onomastika batzordeak argitzekoa (aldaeretan, cf. filistar, filistear, filisteo bezalakoak)" zioen lantaldeak bigarren itzulikoetan; oinarria Filistea bada (cf. infra BiblEko oharrak), filistear da eratorri arrunta; baina Onosmastika batzordeari dagokio oinarriari buruzkoak argitzea (2007-12-11).

Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E301]: filistiar [da nire ustez hobestekoa] (1995-04-18)

 - [I102]: "forma hori ondo aukeratua dagoela ematen du, antza, hizkuntza guztietan /n/ elementua agertzen baita, elizen arteko itzulpenean ez bezala" (1995-06-29)

 - [K201]: "fariseo-ren haritik filisteo agian, nahiz eta jatorri bera ez duten" (1995-03-27)

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: EBB (1996-09): kendu egin da.

 - Erabakia: Osoko Bilkura (2015-06-26): filistindar isildua. filistiar forman onartua

film
iz. Zinema-lana. Amerikar filmetan. Film batean bezalaxe dakusat neure lehena. Polizia-filmak.

Aztergaia: film

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E109]:  film idazkeraren alde; J-LD: filme hobetsiz. AU: film eta filmatu sarreretan zaindu hurrenkera alfabetikoa.

 - Erabakia: BAgiria (1997-02-28): film onartu da, eta ez filme ezta filma ere.Batzordea (JAA, MA, IS) eta BAgiria (2000-03-30): oharra onartu da.

film ertain
iz. Film laburren eta luzeen arteko iraupena duen filma.

Aztergaia: film ertain

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:HBL 2004-10-05 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena

ik. oharra s.u. laburmetraia: "lantaldearen ustez hobestekoa da film labur (eta, bide beretik, film ertain, film luze)".

Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-ertain.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

film sarrerari dagokion azpisarrera.

film labur
iz. 30 minutu baino gutxiago irauten duen filma. Sei film laburreko serie baten bitartez, XX. mendeko sei zuzendari ezagunen haurtzaroa kontatu nahi dute ekoizleek.

Aztergaia: film labur

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:HBL 2004-10-05 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-labur.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

film sarrerari dagokion azpisarrera.

film luze
iz. 60 minutu baino gehiago irauten duen filma. Euskal Zinemaren Asteak hamabi film luze eskainiko ditu Gasteizen.

Aztergaia: film luze

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:HBL 2004-10-05 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Informazio osagarria
Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-luze.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

film sarrerari dagokion azpisarrera.

filmaketa
iz. Filmatzea. Nahiago dut filmaketan gehiegi ez agertu, zuzendariak askatasun osoz joka dezan.

Aztergaia: filmaketa

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-10-08 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2013-06-10): filmaketa 184: Berria 101 (“Filmaketa baten tankera hartu du entseguak”), EiTB 78 (“Filmaketa 10 egunez egin zen urrian”), Argia (“La Otxoak parte hartu zuen filmaketan”), DiarioVasco (“Gogoan dut Kuban egindako filmaketa bat”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: filmaketa 98: Berria 87 (adib.: “Hamar asterako filmaketa lanak zituzten aurreikusita”), Josu Zabaleta 5 (adib.: “bere filmaketaren dokumental bat”), Xabier Olarra 2 (adib.: “Lasai hartu zuen filmaketa, ez zen batere aztoratu, ez kamerekin, ez filmaketa taldeekin; gustatu ere gustatuko zitzaion, apika”), Patxi Iturritegi, Patziku Perurena, Iban Zaldua, Ramuntxo Etxeberri.

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

filmatze araua da.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berri onartzekoa da, lehiakidearekin batera

onartzekoa da lehendik araututako filmatze lehiakidearekin batera.

filmatu, filma/filmatu, filmatzen
du ad. Zinema-pelikula batean edo euskarri magnetikoan irudiak grabatu. Ama lur filmatu zutenean. Pianoa jotzen filmatu ninduen.

Aztergaia: filmatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

filmatu, filma, filmatzen. du ad.

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

filmatu, filma, filmatzen

filmatze
iz. Zinema-pelikula batean edo euskarri magnetikoan irudiak grabatzea. Ik. filmazio. Filmatze lanak non egingo diren erabaki gabe dago. Hogei bat oreneko filmatze zatietatik, 50 minutu irauten duen dokumentala moldatu dute.

Aztergaia: filmatze

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:HBL 2002-02-12 Lantaldeak besterik gabe onartua
filmazio
iz. Zinema-pelikula batean edo euskarri magnetikoan irudiak grabatzea. Gune berri horretan ikus-entzunezko enpresek filmazioetarako eta grabazioetarako instalazioak izango dituzte. Filmazioa geldiaraztea erabaki dute. Zazpi astez luzatuko dira filmazio-lanak.

Aztergaia: filmazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2002-02-12 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-10-18 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh117 2020-12-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

filmazio (eta bideo-filmazio) 5: J. Perales 2 (adib.: "Aipatu behar da filmazio hauen kalitatea handiagoa dela bideozinta arrunt batena baino"), X. Gereño ("Fotomakinen flashak, telebista kateen filmazioak"), Barojatarrak ("Piok filmazioan ere parte hartu zuen"), F. Rius ("Garai hartan kabuki izeneko antzerki obren filmazioak baino ez ziren Japonian egindako zinemalanak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

filmazio : HiztEn (filmatzearen ekintza eta ondorioa), Euskalterm 5 (hauetan 2 filmatze sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

filmazio : ElhHizt (Zin.filmación, rodaje), HiruMila (filmación) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal filmación / filmage formen ordainak: filmagintza, filmaketa : HiruMila; filmatze : HiztHand, ElhHizt; filmazio : ElhHizt, HiruMila // Ez ditugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LFB, PMuj DCV.

Erdaretako formak

fr (DLLF): filmage; en (Collins): filming, shooting; filmaciones: footage; it (S. Carbonell): il cinematrografare, il girare un film; de (Langenscheidts): Verfilmung, Filmen.

filmazio 32: Mikel Garcia, Ekaitz Agirre, Jokin Sagarzazu, Mikel Onandia, EiTB 28.// filmazio 116: Aizu 4, Argia 5, Berria 12, Deia 4, Deustuko Unibertsitatea, DiarioVasco 14, EiTB 66, Elkar 3, Consumer, Espainiako Gobernua, HABE, Jakin, UEU 2, Uztarria.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: filmazio 8: Berria 6, Ibon Uribarri, Joxe Austin Arrieta.

Lantaldearen irizpideak
Mailegu baztertzekoa da, ez baitu baldintza minimoa betetzen

ez du mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen (es filmación / fr filmage), eta -tze osaerakoa da irtenbidea, nahiz erabili gabea izan.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

badu lehiakide hedatuago eta arautu bat (filmatze), eta aski da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia, eta Euskaltermen eta hiztegi orokorretan jaso dago. Sartzekoa da.

Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zio/-tze.

filmegile
iz. Filmak egiten dituen pertsona. Ik. zinemagile. Filmegile gazteen nazioarteko jaialdia.

Aztergaia: filmegile

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile/-egile.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]:  Film/filmatu onartuak baitugu, bidezkoena filmagile proposatzea litzateke, bereziki gaitzetsi genuen filme forma erabili gabe.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Ontzat eman da lantaldeak proposatua: filmegile.

filmografia
iz. Zuzendari, aktore edo ekoizle batek egin dituen filmen multzoa. Zinemagilearen biografia eta filmografia biltzen duen 16 orrialdeko liburuxka argitaratu dute.

Aztergaia: filmografia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:004 2002-02-12 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

filmoteka
1 iz. Mikrofilmen biltegia.
2 iz. Filmak eta filmei buruzko dokumentuak sailkatzen eta gordetzen diren lekua. Ik. zinemateka. Nafarroako Liburutegi eta Filmoteka Nagusia.

Aztergaia: filmoteka

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu corpusean (ezta OEH argitaratuan ere) filmoteka, filmateka, filmetegi, zinemateka gisako formarik aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu filmateka, filmoteka formarik aurkitu; zinemateka EB 1 (Unesco-ren Albistaria: "Mosku ondoan zinemateka handi bat dago; egun osoan izan dut han filmeak ikusten inolako arazorik gabe"). Inguruko forma hauek jaso dira: zinema toki EB 1 (M. Atxaga); zinematika EB 4 (Elhuyar, J. Oregi); zinematografiko EB 6 (Euskal kulturaren urtekaria, SEIE, E. Garmendia, E.J., X. Portugal); zinematografo B 1 (K. Basabe); EB 1 (G. Nazabal).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

filmotegi : Euskalterm ("filmoteca"); filmoteka : HiztEn ("zine-filmeak sailkatu eta gordetzen diren areto edo lekua"), LurE ("filmeak sailkaturik gordetzen diren tokia"; "filme bilduma"); Euskalterm ("filmoteca"); zinemateka : DFrec 1, HiztEn ("filmoteka"); Euskalterm ("cinemateca"). Ik. gainera ElhHizt ( filmategi , filmoteka , zinemateka ) eta HiruMila ( filmoteka ); Besteotan (DRA, PMuj DVC, Lh DBF; Haize Garbia, T-L LFB, PMuj DCV; Casve Hiztegia II, Lur EG/CE, Lur EF/FE) ez dugu filmoteka, filmateka, zinemateka formarik aurkitu.

Erdaretako formak

a) ik. Termium: en film library (eta fitxa berean aipatuak: motion picture library, cinematheque, film footage library); fr cinémathèque ("endroit où l'on range et conserve les films cinématographiques"; eta cinémathècaire); en microfilm library; fr filmothèque ("collection de microfilms constituée en dépôt d'archives"). Cf. Le Petit Robert: filmothèque ("collection de microfilms constituée en dépôt d'archives; Rem. Ne pas confondre avec cinémathèque"); cinémathèque ("organisme chargé de conserver les oeuvres cinématographiques présentant un intérêt particulier"); b) es cinemateca-ren ordaintzat proposatuak: fr (DLLF) cinémathèque; it (L. Ambruzzi) cineteca; ca (DCC) cinemateca; en (DEIA) film library; de (Slaby-Grossmann) Dokumentar-filmsammlung, Filmarchiv, Kinemathek; es filmoteca-renak: fr (DLLF) cinémathèque; it (L. Ambruzzi) filmotèca; ca (DCC) filmoteca; en (DEIA) film library; de (Slaby-Grossmann) Filmarchiv, Filmothek.

Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

1 'mikrofilmen biltegia'. 2* e. zinemateka.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - Erabakia: BAgiria (1997-02-28): hurrengo bilerarako. // BAgiria (1997-03-21): 1 'mikrofilmen biltegia'; 2 * e. zinemateka oharra eranstea erabaki da.

filogenesi
iz. biol. Espezieen edo organismoen jatorria eta eboluzioa. Horretarako ezinbestekoa da giza espeziearen filogenesia, pixka bat bederen, ezagutzea.

Aztergaia: filogenesi

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh52 2022-07-19 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LB: 52: ElCorreo, Elkar 2, Consumer, Euskaltzaindia, UEU 47; ETC: 74

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: filogenesi iz. (Biol.) filogénesis, Adorez: filogénesis: f. (Biol.) filogenia, filogenesi, Labayru: 0; NolaErran: 0. // Euskalterm: filogenia, filogenesi; Biol, es filogenia, filogénesis; fr phylogénie, phylogenèse; en phylogeny, phylogenesis.

Bestelakoak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: Ez dugu aurkitu.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa dagokion markarekin.

Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak

Biol.

filogenetiko
adj. Filogeniarena, filogeniari dagokiona. Irizpide filogenetikoak. Adar filogenetiko guztiek izaki bizidun bakar batean dute hasiera.

Aztergaia: filogenetiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:32 1999-05-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Informazio osagarria
Izenondo erreferentzialak

-iko izond. erref.

filogenia
iz. biol. Izaki bizidunen eboluzioaren deskripzioa. Fosilak aurkituz joan diren heinean, espezie berriak kokatu behar izan dituzte giza leinuaren filogenian.

Aztergaia: filogenia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:29 1999-05-11 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

filologia
iz. Hizkuntzak testu azterketaren bidez ikertzen dituen jakintza. Filologiak testua (ahozkoa nahiz izkribuzkoa) du eremu. Indoeuropar filologia. Euskal filologiaren aitzindaria. Euskal filologia saila. Filologia-ikasketak egin. Filologia-mintegia. Filologia Fakultatea. Testu baten filologia-azterketa.

Aztergaia: filologia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg 1993-02-25 Lantaldeak besterik gabe onartua

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [A106]: "-g- grafemaz [proposatzen dut]" (1994-11-18)

filologiko
adj. Filologiarena, filologiari dagokiona. Azterketa filologikoa.

Aztergaia: filologiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
filologo
iz. Filologian aditua. Filologoak eta hizkuntzalariak.

Aztergaia: filologo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg 1993-02-25 Lantaldeak besterik gabe onartua
filosofatu, filosofa, filosofatzen
du ad. Zerbaiti buruz gogoeta filosofikoa egin. Entzunikoaz gogoeta egiten eta filosofatzen hasi zen. Esango dizuet luze filosofatu ondoren aurkitu dudana: maitasuna, jatea bezain inportantea dela gizakiarentzat.

Aztergaia: filosofatu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:36 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

filosofa, filosofatzen.

Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena

du ad.

filosofia
1 iz. Gertakarien lehen oinarriez eta izadiaren funtsezko nolakotasunaz, ahalik eta modu orokorrenean jabetzea helburutzat duen jakintza; jakintza horri buruzko gogoeta egituratuen multzoa. Filosofia-sistemak. Filosofiaren adarrak. Nekez izango da gaur filosofiarik jakintza oinarri sendorik gabe. Harrimena da filosofiaren lehen iturburua. Filosofia irakaslea. Filosofia-Letren Fakultatea. Descartes-en filosofia. Filosofiaren historia.
2 iz. Jakintzaren adarra, jakintza-arlo jakin baten printzipio nagusiez aritzen dena. Zuzenbidearen filosofia. Argitaratu berria den Dogmak zientzian? zientziaren filosofia alorrean kokaturiko liburua da.
3 iz. Bizitzari eta munduari buruzko pentsamoldea. Halabeharra, euskaldunen filosofia zaharra! Baikortasunez bernizatua egonagatik, Kavafisen poema ezagunaren filosofia berbera du azpian testu honek ere. Andre Venanciak, bere filosofia bitxi harekin, ez zuen onartzen iritzi hori.
4 iz. Jarduera batean aintzat hartzen diren irizpide nagusiak. Hazten doan arren, hasierako filosofiari eusten dio festibalak, "kulturen arteko elkar ezagutzari", hain zuzen ere. Hona Baionako argitaletxe honek bere liburuetan hedatzen duen filosofia: "Gure liburuek pentsamendu librea eta plazera hedatzea dute xede". Bide berriak irekitzeko filosofia horrek gidatu du The great destroyer disko berriaren grabazioa ere. Enpresa mundura ez ezik, gizarte osora zabaldu da kalitatearen filosofia.

Aztergaia: filosofia

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg 1993-02-25 Lantaldeak besterik gabe onartua
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:03

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

filosofia sistemak.

filosofiko
adj. Filosofiari dagokiona. Sistema filosofikoak.

Aztergaia: filosofiko

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:09 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
filosofikoki
adb. Filosofiaren aldetik, filosofiari dagokionez; filosofiaren ikuspuntutik. Ezingo litzateke onartu zerbait medikuntzan edo beste zientzia batean, filosofikoki erabat aldrebesa bada.

Aztergaia: filosofikoki

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z11: LBeh66 2022-07-19 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: 0

LB: 66: Argia 11, Berria 12, Deia 2, DiarioVasco, Elhuyar 2, Elkar 12, Erlea, Euskaltzaindia, Jakin 6, UEU 18; ETC: 278.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0, Adorez: 0, Labayru: 0; NolaErran: 0. / Euskalterm: 0

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Librea ere izan liteke, baina halako asko jaso dira. Sartzekoa.

filosofo
iz. Filosofia-gaietan aditua edo jakintsua den pertsona; doktrina filosofiko bat eratzen duen pentsalaria. Greziar filosofoak. Platon filosofo handiak zioenez. Aspaldidanik aurkitu dute filosofoek bistan dagoena ez dagoela beti argi. Ez da filosoforik ez teologorik, ardoari neurria hartuko dionik.

Aztergaia: filosofo

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:06 1994-07-29 Lantaldeak besterik gabe onartua
filoxera
iz. Zimitzaren ordenako intsektua, mahatsondoaren hosto eta sustraiei erasotzen diena (Vitens vitifolii). Ik. mahats zorri. Ihartu, iraungi eta amaitu dira hemen ziren mahasti ederrak, zoritxarreko filoxera hori dela eta.

Aztergaia: filoxera

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: filoxera; mahats-zorri: Vitens vitifolii.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Landare eta animalien taxonomi izena

Vitens vitifolii.

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E302]: "izen zientifikoa Viteus vitifolii edo Viteus vitifoliae da (hitz latina folium-i edo folia-ae nola den ikusi behar) baina inola ere ez Vitens..." (2006-02-27)

filtratu, filtra, filtratzen
1 du ad. (Informazioa) isilpean helarazi. Wilsonek berak ere Etxe Zuriari leporatu zion informazio hori filtratu izana.
2 ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, filtratu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori 'iragazi' adieran ez erabiltzea gomendatzen du; ik. iragazi; irazi1].

Aztergaia: filtratu

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:29 1999-05-11 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-10-18 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "† filtratu e. bahetu, iragazi / ezkutuan eman".

Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

Ik. iragazi, irazi.

Nazioarteko forma da

lehendik baztertua, orain adiera berria gehitu, onartzekoa.

Informazio lexikografikoa
Aditzoinaren erabilerak

filtratu, filtra, filtratzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Forma baten adiera(k)

informazioa isilpean pasatu.

filtrazio
iz. (Informazioa) isilpean helaraztea. Txostenaren gaineko daturik ofizialki jakinarazi ez badute ere, hainbat filtrazio izan dira egunotan.

Aztergaia: filtrazio

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4B:EEBS:009 2002-02-12 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-10-18 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

filtrazio (eta f. kutsu, f. sistema, f. tasa, f.-gune) 13: a) P. Zabaleta ("... azterketa zeraman poliziaren baitan "filtrazio-gunerik" azalduko balitz"), Egunk 1998 ("Datu horiek prentsan agertu dira, eta, normalean, filtrazio kutsua izan dute"), P. Urzelai 7 (adib.: "Sekzioa ixten ari ginela, Europa Press agentziaren bidez PSE-EEk EAJri aurkeztutako dokumentuaren filtrazioa etorri da", "zenbait filtrazio periodistiko"); b) UZEI ("[eraikinean] ez zen ageri gaur egun ikusten den bezalako filtraziorik eta zartaturik"), Egunk 1991 ("Filtrazio sistema amerikarra ezarri da [Cementos Rezola] lantegian"); b') I. Aldabe 2 ("Elikadur motari dagokionez, bibalboak mikrofago taldearen barnean sartzen dira, hau da, elikadura ez dela selektiboa, baizik eta, zatiki txikiak hainbat metodo erabiliz harrapatzen dituztela. Lehendabizikoa, filtrazioa da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

filtrazio : DFrec 1 (Egin: "egunetik egunera filtrazio eta zurrumurru gehiago iristen da"), AB50 1, Euskalterm 1 (iragazketa sinonimoarekin) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, HiztEn, LurE // eta 'filtración' itzuliak: iragazketa : AB38 1, Euskalterm 7; iragazpen : AB38 2; iragazte : Euskalterm 1 (ura iragazte); urnigar : AB38 1 ('filtración de aguas'); ur-zirritu , ur-txirrio : Euskalterm 1 ('vía de agua, filtración').

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

ElhHizt: filtrazio (filtración: de información, noticias...) // HiruMila: 1 filtrazio (noticias); 2 ik. irazketa // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal filtración / filtration, filtrage; fuite formen ordainak: HiztHand: irazte, irazpen; de comunicación: isurtze // ElhHizt: 1 Quím. iragazpen, iragazte, iragazketa; 2 penetración: sartze, pasatze; 3 de información: filtrazio , ezkutuan emate // HiruMila: 1 irazketa, irazpen, filtrazio ; 2 de noticias: filtrazio // Lur EG/CE: Ø eta EF/FE: Ø / Ø / 1 ihes, ihesbide; 2 itzurbide; 3 aterabide // XarHizt: Ø / iragazketa / ihes, ihesgoa // Casve FE: lislera / irazte / ihesgoa, ihesi, itzuri, itzuraldi; échappatoire: itzurpide; échappement: ixurte, galtze; fissure: arte, erdiküra, xilo // HaizeG FB: Ø / irazte, iragazte / ihes, ihesgo, itzur-aldi: perte de gaz, liquide: galtze; fissure: arraila // T-L LFB: Ø / Ø / ihesi, ihesgo; fissure: xilo; perte: galtze // PMuj DCV: 1 iragazte; 2 ur-negar, iragazt-ur.

filtrazio 55: Argia, Iban Santamaria 2, Berria 3, Pello Urzelai, Patxi Alaña 2, Juan Martin Elexpuru, Jokin Sagarzazu 3, Alberto Barandiaran, Aizpea Amas, Oihana Elduaien, Leire Ventas, Angel Rekalde, Joan Puigcercos, Ixiar Zubiaurre 3, Imanol Murua, Allande Sokarros 4, Xabier Lasa 2, Iker Aranburu, Xabier Lasa, Ainhoa Sarasola 2, EiTB.com 22.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: filtrazio 93: Berria 89, Migel Angel Mintegi 2, Urtzi Urrutikoetxea, Iban Zaldua.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Lantaldearen irizpideak
Mailegu baztertzekoa da, ez baitu baldintza minimoa betetzen

ez du mailegu onartzekoen gutxienekoa betetzen (filtrage da frantsesez 'berria hedatzeko modu berezia, ofiziala ez dena...'), eta lantaldeak ez daki ordain egokia zein den.

Nazioarteko forma da, arloa mugatuz onartzekoa

nazioarteko forma da eta behar da, iragazki bezalakoek ez dutelako adiera guztietarako balio.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

prentsan argitaratutako zenbait filtrazio.

filtro
1 iz. Iragazkia (gai porotsua edo bahe modukoa). Zigarreta baten filtroaz mutur zorrotz bat egin zuen.
2 iz. Iragazkia, uhinak eta seinaleak igarotzea eragozten duen gailua. Informazioa igortzeko sistemetan ezinbestekoak dira mikrouhinen filtroak, maiztasun jakin bateko uhin elektromagnetikoei bakarrik pasatzen uzteko. Filtro egokirik gabeko eguzkitako betaurrekoak. Makina horietako filtroek B motako erradiazio ultramoreak (larruazalarentzat arriskutsuenak) suntsitzen dituztela. Kontuz filtro horrekin pantaila ilunegi uzten badu. Argazki horiek filtroekin ateratakoak izaten dira, kasu honetan filtro gorriarekin, berdearekin eta urdinarekin.
3 iz. Iragazkia (informatikako programa). Horrez gain, gomendagarria da spamak ekiditeko filtro bereziak erabiltzea.
4 iz. Iragazkia, irudi digitalak manipulatzeko tresna. Gaur egun, sakelako telefonoarekin egin daiteke hau guztia, eta filtroen teknologiari esker, edozeinen eskuetan dago ia profesionalak diruditen argazkiak izatea.
5 iz. (Hautaketa eta bereizketa adierazten duten zenbait testuingurutan). Inolako filtrorik gabe burutik pasatzen zaiona botatzen. Umeek ez dute filtrorik, adin batera arte ez dute aurreiritzirik.

Aztergaia: filtro

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:33 1999-05-11 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2011-10-18 Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z10: LBeh333 2020-12-23 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

filtro 24: Gorka Bereziartua 2, Elisabeth Pombo, Estitxu Eizagirre 2, Pantxike Agirre 4, Edu Lartzanguren, Ainhoa Oiartzabal, Iñigo Astiz, Beñat Zamalloa 3, Mikel Onaindia, Eñaut Gantxegi, Xabier Mikel Errekondo, EiTB 6. // filtro 325: Argia 50 (“Esaterako, filtroak ezarriko dizkie tximiniei. Baina filtroak egiteko energia eta natur baliabideak behar dira, eta horrek presio gehiago sortuko du natur baliabideen gain”), Berria 91 (“Gai interesgarriak diren edo ez norberak ikusiko du, baina aukeraketan filtro aseptikoa dagoenik ez dit inork ukatuko”), Deia 14 (“Photoshop ez inolako beste filtro fotografikorik erabili gabe, Canon kamara digital batekin gauzatu ditu argazkiok, eta objektiboa distantzia fokal konkretu batez engainatuz, kamararen fokatze sisteman konfusioa eraginez, desenfokatze efektu berezia, kolore nahasi zirrara -akuarelarenaren oso antzekoa- lortu du”), DiarioVasco 6 (“Ondoren, lehen filtroa pasa zuten 19 lapikoetako marmitakoa dastatu eta bakoitzaren zapore, kolore eta textura puntuatu zuten epaileek, Ricardo Martinez de la Hidalga eta German Jimenezen marmitakoa (21 zenbakiarekin) suertatuz edizio honetako irabazlea, 30 puntu batuz”), EiTB 26 (“Eta filtroa garbitu eta kloroa jarri aurretik, salabardoa pasatzen dut”), Elhuyar 30 (“Filtro bakoitzak dagokion koloreari bakarrik uzten dio pasatzen, eta zuri beltzeko argazkiak islatzen duena da kolore bakoitzerako zenbat argi edo erradiazio igortzen duen gorputz jakin batek”), Elkar 21 (“Garai batean, miran barrena errealitateari aukeratzen genion zatia ikusten genuen zuzenean, filtrorik batere gabe”), Erlea 4 (“Gai bat hartu orduko filtroz filtro pasatzen du barruraino eta oso barrutik kantatzen daki”), Consumer 63 (“Badu berme agiria, baita erabiltzeko eta mantentzeko informazio osoa ere, filtro kategoriaren adierazlearekin batera”), Euskaltzaindia (“Instituzioak gizartea kontrolpean izateko filtroak ari dira, etengabe, jartzen”), Goiena 4 (“Filtro ugari ekartzen ditu eta hauetaz gain, irudiaren hainbat parametro aldatzeko aukera ematen du”), HABE (“askotan hori neurtzen dela edo pasatzen dela filtro batetik”), Jakin 11 (“Eskaintzen dituen filtroak, orokorrenak betikoak: kokapena, generoa, hizkuntza, gailuak eta baita erabiltzen dugun telefono konpainia ere”), UEU (“Gainera, presoak inolako filtro edo kontrolik gabe askatuz gero, betiere espetxeetan zabaldutako aldizkariaren ustetan, «espainiar gizarte askea kutsatzeko eta usteltzeko arrisku bizian egongo litzateke» eta, bestetik, «hainbeste sufrimendu ondoren lortutako garaipenaren porrota erabatekoa litzateke”), Uztarria (“Denbora aurrera doan heinean, beste begi batzuekin ikusten hasten zara zure inguruan gertatzen eta egiten dena eta beste filtro bat ezartzen diezu inguruan dituzun ikuskizunei, jaiei, ekintzei... eta ordura arte izan dituzun irizpideak, edota inertziaz egin dituzun gauzak aldatu beharrean aurkitzen zara”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: filtro 43: Berria 5 (“Are gehiago, Gipuzkoan atzo arte kontrolik eta filtrorik gabeko errauste plantak izan ditugu, Arrasaten eta Andoainen”), Herria (“Hiztun batek erraten duelarik“ ematen nauzu ogi xerra bat” markak aldatuak ditu gorago, aipatu lehen filtroa iraganik eta gainera, badaki gauza batetaz ari dela gogoan baitu“ nau” horren ondoan“ nauzkitzu” (cf. hastapeneko lehen pundua)”), Xabier Olarra 12 (“Hori egiteko, hiru argazki egin zizkion koloretako uztai bati, tartean filtro gorri, berde eta morea erabiliz”), Sonia Gonzalez 3 (“Han zegoen, Katen begien aurrean, zine kamara batek eszena filtro gorriz grabatua balu bezala”), Joseba Sarrionandia 3 (“'Bai, ama,' esan zuen Goiok, filtrorik gabeko zigarroak ezpainetan utzi zizkion puskak tu eginez”), Eider Rodriguez 2 (“Emakumeak filtro bezala erabiliz bizi beharra beti”), Bernardo Atxaga 2 (“Filtroak mantxa urdin bat zeukan, oso arina, ezpainekiko ukitua oso doia izan zelako”), Irene Aldasoro (“Xede horretara bideratutako eragina dute kristalinoaren kolore horiak, erretinaren erdiguneko filtro horiak eta konoek eta makilek kolorearekiko duten sentikortasun desberdinak”), Josu Zabaleta 2 (“Ohartu beharra dago, zehazki mintzatuz gero, hori ez dela egia, gezurra baizik, beti dagoelako, adibidez, proiektorearen eta pantailaren zati baten bitartean filtro bat jartzeko aukera”), Xabier Mendiguren Elizegi (“Nik ez nuen inoiz porrurik bildu, eta hobe horrela, baldar hutsa bainaiz eskulanetarako, baina arreta osoz jarraitu ohi nuen prozesu osoa: haxix apurra txiskero batekin esku gainean bigundu eta desegitea, zigarro gorri baten tabakoarekin nahastea, gero kartoi puska txiki bat biribilduta filtrotzat hartzea, eta, azkenean, dena zigarro-paperean bildu eta mihiaz bustita eranstea...”), Iban Zaldua (“Besteak, mostradore azpitik kafeontzi elektriko bat atera, filtro berria ezarri, kafe koilarakada batzuez bete, ura gehitu, eta martxan jarri zuen”), Koldo Izagirre (“Belartxo batzuk kendu zituen mihitik, filtrorik gabekoa erretzen zuen, beltz gogorra”)…

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "† filtro e. bahe, iragazki".

Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

Ik. iragazki.

Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez

ez dago maileguaren premiarik.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gutxienekoa betetzen du eta, gainera, irudizko zentzuan asko erabiltzen da. Adierak zehaztuta jasotzekoa.

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E208]: Ez dut uste filtro guztiak iragazkiak direnik. Hortxe dugu erdarazko “filtro mágico” moduko esaeretakoa. Horretarako edabe edo horrelako zerbait proposatu beharko genuke.

 - Erabakia: (H2.2 / 2009-09-07): Kendu lerroa.

filum
iz. biol. Animalien sailkapenean eredu orokor berbera duten izakiez osaturiko saila, barnean klaseak hartzen dituena. Ik. dibisio 2.

Aztergaia: filum

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:27 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa

-um.

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Biol.

filus
adj. Ipar. g. er. Itxuratia, maltzurra. Ohoin filusa.

Aztergaia: filus

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

filur IE 1 (Gy: "Ai! zer hipokrit parea! Zer filur-maistro [sic] kublea!" #mdash# deux archipatelins); filus IE 4 (Bordel: "Zu bezalako filusik / nik ez dut maite"; Elsb Fram 2: "izan dadin filusa eta gezurtia", "Ohoin filus bat zen egina Erreboluzionea yin orduko"; Ardoy SFran: "Etzitzaiona Jafnapatan-eko debru erregettoaren anaia filusak hitzemana bera giristino eginen zela..."), eta OEH argitaratuan, gainera, Egunaria 1882 (ap. DRA: "Begira emazue hirietako ohoin, filusak deitzen dituztenei") eta filuskeria (ap. DRA: Elsb LehE: "Bat mintzo da azti batez, eta haren filuskeriez eta tronperiez"; Eskual 1908: "Erranik ere filuskeriaz, ez dutela gehiago Pauerat joan nahi, zenator izendatzerat").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

filus : EuskHizt, HaizeG BF (câlin, roublard, retors, fripon), Lh DBF (1 câlin, persuasif, filou; 2 roublard, retors; 3 filosine), DRA (1 zalamero; 2 ratero; 3 filosine; 4 taimado, maulón), PMuj DVC (1 taimado, astuto, solapado; 2 pillo, pícaro, bribón, etab.; 3 estafador, timador, etab.); filusa: PMuj DVC (1 caricia fingida; 2 hiladillo, cadarzo, etab.); filuskeria : EuskHizt, DRA (filuskeri: engaño), PMuj DVC (estafa, etab.) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF.

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

filuskeria
iz. Ipar. g. er. Maltzurkeria.

Aztergaia: filuskeria

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio lexikografikoa
Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.

fin gaitz egin
ad.-lok. Azken gaizto egin, gaizki bukatu. Fin gaitz eginen duk, txoria, baldin gaztedanik ez badagik habia.

Aztergaia: fin gaitz egin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArau68

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

AS

fin gaizto egin
ad.-lok. Fin gaitz egin. Beldur naiz, ni ere horrela abiatzen baldin banaiz, ez ote dudan fin gaizto egingo.

Aztergaia: fin gaizto egin

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-05-11 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika

egin.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

fin sarrerari dagokion azpisarrera.

fin2
1 adj. Mehea, xehea. Ehun-zatar finak bila itzazu, bular-artean zauri handia du eta.
2 adj. Zolia; zorrotza. Azeri zahar eta fina goizeko freskuran zegoen bazterretxe baten inguruan.
3 adj. Bikaina, nahasterik gabea; ardura handiz landua. Urre fina. Oihal finez egina. Liho fina. Bere pipa beltz fina.
4 adj. Pertsonez mintzatuz, bere lanbidean edo jokaeran trebetasun edo zintzotasun nabaria agertzen duena. Langile fina. Dendariaren andre lanera egina, guztiz jostun fina eta esku arina. Zerbitzari fina eta leiala. Kristau fina ez da berehala tentaldian erortzen. Gizon ona eta fina. || Batzuk bagenituen fin-finak, eskatutakoa txintxo egiten zutenak.
5 adj. Haizeaz mintzatuz, hotza. Hau hotza!, haize fin honek ebakitzen ditu bazter guztiak.
6 adb. Trebeki eta zintzotasunez. Beti fin jokatzen den gizona. Fin ibili.
Ohiko lexiak
final
iz. Lehiaketa bateko azken partida edo norgehiagoka. Errugbi finala. Zortzi bertsolari izango dira BECen abenduaren 20an jokatuko den finalean.

Aztergaia: final

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Araua: Z3:EArauB
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-07-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak

Kirol. / AS: final-laurden, final-zortziren.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

Arauak soildu egin du HBBak jasotako adiera: 'kirol-lehiaketa bateko azken saioa, irabazlea erabakitzen duena'.

Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

finalaurreko/finalerdi (lehena hobetsiko lukeenik baden arren, biak erabiltzen dira), final-laurden, final-zortziren,... (ohartaraztekoa da eraikuntzok aski nazioartekoak direla #mdash# cf. 33.222 irizpidea: es semifinal, cuartos de final, octavos de final,...; fr demi-finale, quart-de-finale, huitième de finale,... en semi(final), quarter-final, eighth of finals,...

Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)

kirol-lehiaketa bateko azken saioa, irabazlea erabakitzen duena

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [I102]: "aurrekoan bezala ez dut erdarazko hitz honen beharrik ikusten. Zergatik ezin esan daiteke: azkenaurreko, eta era berean azkenlaurden eta azkenzortziren. Nire ustez hori ohitura kolonial hutsa da, zalantzarik gabe erabilia, baina inongo beharrik gabe, eta orain arte ia komunikabide guztiak erdarazkoak izan direlako" (1995-06-29)

final hamaseiren, final-hamaseiren
iz. Final-zortzirenen aurretik jokatzen diren hamasei partida edo norgehiagoketako bakoitza. Espainiako kopako final-hamaseirenak abenduaren 17an jokatuko dira, baina zozketak oraindik ez du egunik.
Loturak

Aztergaia: final-hamaseiren

Iturria:

Kodea [?] Data Proposamena
Hiztegi Batuko Lantaldea: Z6:LBeh 2013-10-08 Azpisarrera gisa onartzekoa

Formari buruzko datuak

Erabilerak
Txostenak

LBeh (2013-06-10): final-hamaiseiren 191: Berria 94 (adib.: “Itxakok eta Akabak EHF Kopako final-hamaseirenetako itzulikoak jokatuko dituzte etzi Kikinda eta Rostov Donen aurka”), EiTB 97 (adib.: “Europa Leagueko final-hamaseirenetako zozketa egin da”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: final-hamaseiren 160, Berria (adib.: “Lehen fasean final-hamaseirenak izango dira”).

Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ikus final(-)laurden eta final(-)zortziren arautuak.

Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ongi eratua dago eta final-laurden, final-zortziren arautuekin batera onartzekoa da azpisarrera gisa.

Informazio lexikografikoa
Zerrendako formari azpisarrera dagokio

azpisarrera gisa sartzekoa final sarreran.

final laurden, final-laurden
iz. Finalerdien aurretik jokatzen diren lau partida edo norgehiagoketako bakoitza. Final-laurdenak Donostian jokatu dira. Atzo jokatu zen Eurokopako lehen final-laurdena, eta hurrengo hirurak gaur, bihar eta etzi jokatuko dira. || Final-laurdenetako lehen partida galdu ostean.
final zortziren, final-zortziren
iz. Final-laurdenen aurretik jokatzen diren zortzi partida edo norgehiagoketako bakoitza. Final-zortzirenetan aritzeko puntu bakar bat nahikoa zuen Bartzelonak.
Orrialde guztiak:
 

Azkue Biblioteka eta Artxiboa

ORDUTEGIA
9:00 - 14:00

Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus