Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Tradiziorik ez du, OEHn ez da ageri (“plaza-neskatila” bai, adieraz “Pei.” samarra bada ere: PLAZA-NESKATILA Cf. plazagizon. Bitxori amasei urte inguruko, Bermeon esaten dabien legez, plaza-neskatil urten bat eta mutil susmoan beti dabillena da. Ort Oroig 93).

plazandre 31 (horietatik, 24 Donostiako Plazandreok taldea): Berria 5 (“Alberdik, baina, ez du bere burua bertsolari zein plazandre hitzekin lotzen, izaera konkretu bati lotuta ikusten baitu hitza, eta ez du horrela denik uste”, “Oreka zaila da, baina plazagizon edo plazandre batek txaloak behar ditu”), EiTB (“Horixe, bertsolariak plaza gizona edo plazandrea behar din”), Argia (“Flamenko dantzaria da Askoa Etxebarrieta Lasheras “La Pulga”. Arkakuso da ezizenez, baina zinezko plazandrea agertokian dantzan esku-zartaka denean”); plaza emakume 1, EiTB (“Gizonen artean primeran moldatzen da Reyes, ez da alperrik plaza emakumea”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: plazandre 1, Iñaki Segurola (“Bizkaiko zenbait herritan neska plazakoa edo plaza-neskatila esaten zitzaion - ez nahas orainagoko plazandreekin - plazara, dantzara eta mutil-susmoan hasitako neskari…”); ETC: plazandre (hainbat ageri dira, horietako batzuk Behatokiko eta EPGko agerraldi berak dira, baina ez denak): Berria 7 (“Aurrera eta etxebizitza eraikin berberean zeuden bezala, bere ibilbidean jakin zuen uztartzen eremu pribatua eta publikoa, etxekoandre eta plazandre izatea aldi berean, belaunkide zituen emakumeak sukaldera baztertuak zeuden garaian”, “Zorionak baita ere naturaltasuna maisulan bihurtzen duen Etxahuni, osatze lanaren margolaria den Arkaitzi, bere inoizko aurpegi freskoena azaldu digun Iratxeri, Onintza plazandreari, munduko hiritarren ikuskera zabala bertsotara dakarren Iboni eta bertsoaren teknika hizkuntza zuzentasunarekin batera maisuki darabilen Igorri.”), Argia 2 (“baina zinezko plazandrea agertokian dantzan esku-zartaka denean”, “Jostun taldeen artean edo komentu barrutan bertsoak egitea ohikoa zen beraz, non bestela? Azken urteetako Arozena edo Lujanbio bezalako plazandrerik kasik ez zegoen garai haietan, baina emakume bertsolariak bai, hori seguru”); plaza-emakume 1, Berria (“Denok behar gintuen berarekin, guztiok… eta bistarekin ongi iristen ez bazen Trinitateko ertzen batera, han agertzen zen Cyndi izeneko plaza-emakume txikia eta, era atsegin eta bihurrian, gure konplizitatea lortzen zuen”).

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

plazandre Elhuyar (mujer brillante/desenvuelta, que no se achica ante el público); plazandere Labayru (1. vendedora hábil en el mercado; 2. Mujer que frecuenta y brilla en actuaciones en público); Ez dugu aurkitu ap. Adorez5000, Nolaerran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta, tradizio handirik ez badu ere, jasotzekoa izan liteke plazagizon formaren parean, berdintasunaren izenean. Batik bat bertsolaritza-mundukoak dira agerraldiak, baina balio dezake bestelako eremuetarako.