-gailu/-dore

-gailu/-dore

-gailu atzizkia aditzoinari (ibili > ibil) eransten zaio, eta ‘zerbaitetarako tresna’ adierazten du hitz berrietan (ibilgailu = ibiltzeko tresna). Batez ere, teknologiaren arloko izen berriak sortzeko balio du.

*Irratigailu, *elektrogailu, *telebistagailu, *diskogailu (disko-jogailu) eta gisakoak desegokiak dira, oinarrian aditza ez, baizik izena baitute. Hauek egokiak dira: aldagailu, azeleragailu, berogailu, edergailu, entzungailu, garbigailu, ibilgailu, igogailu, inprimagailu, iratzargailu, jostailu, juntagailu, karburagailu, kontagailu, lehergailu, menderagailu, ordenagailu...

Bestalde, -gailu atzizkia, Iparraldean, -garri atzizkiaren baliokidea da zenbaitetan, hala nola hauetan: aldagarri/aldagailu, apaingarri/apaingailu, azkargarri/azkargailu, betegarri/betegailu, edergarri/edergailu...

Gailu, atzizki gisa ez ezik, izen gisa ere erabiltzen da XX. mendetik hasita.

 

-dore (-tore) ez da euskal atzizkia; beraz, maileguzko hitzetan bakarrik ageri da.

a) Batzuk zaharr(ago)ak dira: armadore, diktadore, enbaxadore, erretore, gobernadore, inkisidore, kontserbadore, mostradore, traidore, trobadore...

b) Beste batzuk berri(ago)ak: alternadore, anplifikadore, erradiadore, errealizadore, errotuladore, kommutadore, kondentsadore, konpiladore, prozesadore, transformadore...

c) Badira baztertuak ere: abiadore (pilotu, hegazkinlari), administradore (administratzaile), ajustadore (doitzaile), bentiladore (haizagailu), borradore (ezabagailu, zirriborro), dekoradore (dekoratzaile), despertadore (iratzargailu), entrenadore (entrenatzaile), fresadore (fresatzaile), generadore (sorgailu), ordenadore (ordenagailu)...

 

Gehiago jakiteko

EUSKALTZAINDIA (1994). LEF batzordea, “-gailu”, Euskera 39, 3: 1042.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper