(...) 234 ) . LETOI-HARI . Alambre de latón. Esko, larru, liñoa, kobrea, burdinxoria, leton haria [...] . Volt 179. LETOIDUN . Que tiene latón. Bere makhila gorri letoidun ederra eskuan . Elzb PAd 56. LETOIZKO . De latón. "Aeramentum, kobrézkoa, letoñezkoa (...)

(...) letoi . ( V-gip, S; Lcc ), letoin ( L, B, BN-baig; Deen I 297 < letonia >, Urt I 347, Chaho, Dv, H (L, BN) ), latoi , laton , letu ( [ -u acentuada y nasal] Gèze, Chaho, H (S) ), letue ( V-m ) Ref.: A ( letoi ), EY II 34; Etxba Eib . . Latón (...)

(...) etzian makhila khaldüz mantsotüren . Egiat 266. Hantik llabür gaian andere hila bere arropa ederrenetan zereioan agertü amoriotsü elhez ta karexetzaz akogatzen ziano . Ib. 173. Nai dozu bigun, amodijotsu eta errukiz beterik juzgadu zaizan zeure pekatu (...)

(...) amodiotsu . ( L, S; Ht VocGr 326, Lar , H ), amoriotsu ( V-gip; SP (sin trad.) , Añ ), amoriosu , amodiosu , amudiotsu ( Urt I 379) Ref.: Lrq ( amurus ) ; Etxba Eib ( amoriotsua ) . Amoroso, afectuoso, cariñoso. "Amoureux" Ht VocGr 326. "Afectuoso (...)

(...) . Arr Bearg 524 (ap. DRA ) . Jente biardunen neskato guziuak faiten dra Frantziara negu guzuko espartinan trabajatra . Mdg 137. Soinian espartin xuriak. LuzKant 19. Espartin egiten . (pie de foto). Barb Sup 49. Galtzerdi gorriak, espartin xuriak, makhila (...)

(...) espartin . ( BN, B, S, R; Lar , Añ , Arch VocGr , VocBN , Gèze , Dv , H ), espartzin ( G-azp, AN-larr-ulz ), espartein ( H ), ezpartin ( G-nav ), ezpartzin , espantila Ref.: A ( espartin, esparzin ) ; Lrq ; VocB ; Iz Ulz ( espartzíñek ) ; Asp Leiz (...)

(...) ! ChantP 110. Ez ahal zuen ere edozoin gau-inharek lotsarazten bere mizpirazko makhila [...] eskuetan zabilan pidaianta . Etcheb MGaric 48. Milla eta milla elektrika argi bidetan bazen, gaiañheak segur botz beitziren . Herr 18-1-1962, 3. b) " Kiñuri (Sal (...)

(...) GAU-ENARA . a) (Lcc, Añ; -nh- SP; g.-enada SP, Urt Gram 21 A; g.-ainhara L; Dv, H; g.-ainera BN-lab-ad; g.-ainhera Lander ap. DRA ; g.-anhera Lecl; g.-inara G-goi, AN-araq-ulz, B, L-sar, BN-arb; g.inhara- SP; g.-inare G-nav, AN-araq-olza-egües, Ae (...)

(...) bara iduria . Echn Apoc 11, 1 (Lç berga, TB, Ur (V y G), Ol zigor, Dv neurtzeko makhila, Ip zaharo, IBe makila, IBk neurtzeko haga ) . Vara, medida de longitud. Cf. barerdi. Amalau kaskabillo lau bara zintekin; / ederki dantzatzen da gustokoarekin (...)

(...) 1 bara . 1. ( SP , Lar ). Vara. " Bara (O), aune, berga" SP . "Vara de alcalde, zigorra, bara " Lar . Zuk etorri bide etzinduen bara orrekin ona . (Alsasua, 1568). ReinEusk2 107 (ref. a la vara de merino) . Iuramentu falsoa egin badau iustizien (...)

(...) berekin: / esku-beorra Lekunberri da, / birunda guk bear egin . "La yegua de mano es el de Lecumberri, y el nuestro tiene que virar" . Or Eus 233. BIRUNDAN . a) Girando. v. biraka, birundaka. Bere makhila gorria buruaren gainetik birundan dabilkalarik (...)

(...) birunda . ( L ap. A ; Hb , Dv ). Vuelta. "Tour" Hb . "Mouvement en rond, tour" Dv . v. 1 bira. Manatu zion populuak egin zezan, zazpi egunez, hiri hartako murru guzien birunda . Lg I 190. Bi iru birunda eman orduko, / ateratzen da eultzitik . Or (...)

(...) edertasuna? Bearbada bastoi bat zan: non da aren balentia? Cb Eg II 142 (Dv LEd 253 makhila ) . Ipintzen dioe Erregeren zetro edo bastoitzat kañabera bat, eta asitzen zaizka isekaz Erregeri bezala agurrak egiten . AA I 520. Alde batetik dagoz ebilla, ereztun (...)

(...) bastoi . 1. ( V-gip; Lcc , Lar , Añ , H ), bastoin ( SP , H ), bastoe ( V-gip; Lar ), baston ( AN-egües-ilzarb-olza ) Ref.: Bon-Ond 148; Iz ArOñ ; Elexp Berg . Bastón. "Bâton" SP , H . v. makila. Erregen Majestaden biotz osoagaz / Maese de Kanpo (...)

(...) B 72, Albeniz 59). Maldecir. Éhi behátz müthürrái éman ziuá martéllü kháldü izigarrí bat eta hási jüátzen . Lrq Larraja RIEV 1935, 141. Makhila handia har eta ala Goihena jüratzen . Casve SGrazi 108. II. (Sust.). 1. ( SP ), juradu ( Lar , Añ ), jurate (...)

(...) juratu . I. (Vb.). ( S ap. Lrq ; Hb , Gèze ). Jurar. Baina Iainkoak Abrahami iuratu zeraukan promesaren denbora hurbiltzen zela . Lç Act 7, 17. Nork-ere iuraturen baitu aldareaz . Lç Mt 23, 18 (He juramentu egin ) . Iuraturik gezurrak erraitea (...)

(...) 1 kroska . 1. ( Lcc , Lar Sup , Dv , H ), kroxka . Muesca, mella. "Mella" Lcc y Lar Sup . . "Taille" , "entaille", "coche" Dv. . Mizpiraz egina da, baratzeko haurra [makhila] , / erdiraino kroxkekin, lerdena beharra . Hb Esk 218. ( SP , Dv , H (...)

(...) ), krozka ( O-SP 220 → A (que lee erróneamente krozta ) ), korxka ( SP ). Muesca que se hace en una tarja; medida. "Taille à tenir compte. Zure krozkara ezta nihor hedatzen, personne ne s'avance jusqu'à vôtre compte ou mesure" O-SP 220. " Korxka < corx (...)

(...) hisopozko makhila, Ker isopo-adar; Ol seska, IBe kainabera ) . Hisoparekin bai liburua bai populu guzia ihizta zitzan . Lç He 9, 19 (Ker isopu ; Ol itzebelar ) . Alzifretik hisopara belhar guztien berria . EZ Man II 81. Isopa da halaber belhar bat beberina (...)

(...) isipu . ixipu ( G-azp ), isopu ( Lcc ), hisopo ( Lar → Chaho , Hb ; i- Añ , H ), ixopo , hisopa ( Hb ; i- H ), hisope ( Lar , Hb ), ixapo , izepo ( V-m, G, B ) Ref.: A ( izepo ) ; ZestErret ( ixipu ) . Hisopo. "Ysopo para rociar" Lcc . "Hysopear (...)