LITERATURA NAZIONAL

Nazio eratu bakoitzean sorturiko idazleen literatur produkzioa unitate deskripti bo gisa hartzearen emaitza da literatura nazionala. Bereziki XIX. mendean garaturi ko kontzeptu horren arabera, sailkapen irizpide gisa hartzen da egileen jatorria edo nazionalitatea, nahiz eta literaturak egitura sozio-politikoekin izan dezakeen harre mana eta eragin-trukea teorialariek oso zalantzan jartzen duten faktorea den eta XX. mendean zehar literatura nazionalaren kontzeptua aldatuz eta garaietara egokituz joan den.

Literatura eta gizarte egituren arteko eraginaren ikuspuntua errotik aldatu zen

XIX.

mendean, literatura nazionalak sorturiko garaian. Ordura arte, literaturaren his toriaren ikuspuntuan bi sail bereizten ziren orokorrean mendebalde osoan: Literatura klasikoa, batetik, eta entretenimenduzkoa, bestetik. Horren ondorioz, Antzinateko idazle klasikoen ezagutzak pertsonaren gizarte aginpidea eta jakintza morala era kusten zuen, eta, era berean, klase bereizgarria ere izaten zen. Antzertia, berriz, bur gesiak garatu zuen, eta gero herri maila apalagoetara ireki zen; Eleberria, aldiz, masen hedabide gisa aurrerabidea eginez joan zen mendez mende, XIX. mendeko aldaketa sozial eta teknikoek haren nagusitasuna ekarri zuten arte, XIX. mendean masa eskolatua ugaltzearekin eta eskolaratzearekin, demokratizazioaren ondorioz.

XIX.

mendean Ingalaterran, inperio kolonialak ekarritako garapen sozial eta ekonomikoaren testuinguruan, beren lurraldean sorturiko literaturaren emaitzarik gailenenak erabiltzen hasi ziren herriaren kohesio eragiletzat eta nazio harrotasu nerako ziotzat. Ingalaterran sortu ziren literatura modernoko lehen unibertsitate katedrak eta nekerik gabe identifikatu zen W. Shakespeareren obra literatura inge leseko figura gailentzat. Ingalaterran eman zitzaion hasiera Europako mendebalde ko fenomeno sozio-politiko nazionalista bihurtu zenari eta “iragan literarioaren nazionalizazioa” gertatu zen. Jarraibide berari lotu zitzaizkion berehala Alemania, Espainia, Frantzia eta Italia.

Literatura nazionalaren kontzeptuaren garapena hobeki azaltzeko, eskolaratzearen ondorioz literatura irakasgai bihurtzea eta nazio bakoitzeko literaturaren historia eta garapen autonomoa finkatzea gehitu behar zaio mugimendu nazionalista horri. Bestalde, XX. mendean estatu eta nazio identifikazioaren aldentzearen ondorioz, literatura nazionalaren kontzeptua ere aldatu da apurka-apurka, eta deskripzio unitate gisa hobetsi da, halako hizkuntza batean garaturiko literatur obra edo, bestelako irizpideetan oinarrituz, literatura nazionala izateko behar duelarik halako idazle multzo eta obra produkzio garrantzitsua sortzea, sistema editoriala eta eskola iza-tea, ingurune kultural batean hegemonikoa izatea, obra beste hizkuntzetara kanporatzea, eta abar.

[L. O.]