COMMEDIA DELL'ARTE

Italian, XVI. mende erdian sortutako herri teatroa, antzezleak profesionalizatuz eta horien konpainia egonkorrak eratuz joan zena. C ommedia erudita deituan du jatorria, hartarik ditu gaia eta egoerak hartzen, arrunt bilakatzen eta inauterietako errituekin nahasten. Denboraren poderioz, pertsonaiak eta ekintzak fintzen joan ziren, testua labur-laburra gelditzeraino eta haren gainean antzezleek bat-bateko asmaketak egiten zituztelarik.

Gaia honako hau izan ohi da gehienetan: bikote maitemindua gurasoek ezartzen dizkioten trabak garaitu beharrean izaten da. Pertsonaien ekintzaren biziarazleak morroi-neskameak izan ohi dira ( Zanni ), eta horien estilizazioaren ondorio dira Brighella zuhurra, Trufaldino arlotea, eta batez ere Arlecchino. Horien inguruan dabiltza Pantalone (aita engainatua), Dottore (jakintsu nahasia), Capitano (amoran te militarra eta zalapartaria), Colombina (Arlecchinoren mirabe lanetan dabilen nes kame laguntzailea), Florindo eta Isabella maiteminduak, eta beste. Konpainia italia rrak XVI. eta XVII. mendeetan zehar Europa osoan barreiatu ziren. Espainiako antzerkiko el gracioso pertsonaiaren sorreran, hala nola J. B. Molièreren eta beste zenbait antzerkigileren pertsonaia anitzen sorreran antzerti mota horren eragina handia izan zen. Euskal antzertian adibidez, P. I. Barrutiaren Gabonetako ikuskizu na antzerkian (XVIII) agertzen da lehen aldiz graziosoa edo barregarriaren pertso naia.

[P. U.]

Ikus, halaber, A RLEKIN .