OEH - Bilaketa
96 emaitza zantar bilaketarentzat
Sarrera buruan (3)
Sarrera osoan (93)
- abeletxe
- abere
- aburu
- alaen
- alkandora
- animalia
- 1 arrain
- arrotz
- arto
- artzantar.
- asmo
- atsitu
- 1 auzi
- baina
- balakatu
- baldres
- balio
- begirakune
- bekoki
- belarri
- belaun
- berriz
- beso
- bilau
- borondate
- donge
- 1 eraman
- erbeste
- esan
- estramina
- ezer
- ezertako
- ezpada
- gaizpidetsu
- galdu
- garbitasun
- gizakume
- hainbeste
- har
- haziera
- hondagarri
- 1 hordi
- 1 hori
- ikoroski
- ikuskizun
- inon
- inurri
- itaska
- jausi
- kirastu
- koma
- kontra
- korta
- laztan
- leku
- lizuntzaile
- lohi
- lujurioso
- motibo
- motzaile
- mundutasun
- mustur
- musturreko
- nasai
- neska
- ortozik
- 1 ostera
- pailart
- pertsekuzio
- pildrizki
- piztia
- poz
- probintziano
- santar
- sasiezkontza
- saskel
- tenteldu
- txerri
- txikertxo
- txismeria
- urde
- ustel
- utikan
- zaku
- zantartzar
- 2 zatar
- zelan
- zientifiko
- zikin
- zilizio
- zindo
- zital
- zorritsu
goiburua
gizakume.
tradizioa
Tr. Documentado al Sur desde Micoleta, que lo usa con el sdo. de 'niño'. Al Norte sólo lo hallamos en Etcheberri de Ziburu, Harizmendi y Goyhetche; en los tres aparece con el sdo. de 'ser humano', que es tbn. frecuente entre los meridionales, aunque desde principios del s. XIX tbn. es usual el de 'varón'. En DFrec hay 5 ejs.
sense-1
1.
(A, H),
giza-ume,
gixakume.
Hombre, ser humano. "(L; Hm 42), persona" A.
Giza-kume guztietan, fiñean, etsaiena / Antekrist enganosa da izanen Iesusena. EZ Man I 64. Ehizi eta bai abre, / nihon diren guztiak: / Guztiz bai gizakumeok, / egin solas eztiak. Hm 94. Ba-ditu aurtasunak gizakumearen txarkeria ongi adirazten duten lanak, ibillerak eta zorrak. Mb OtGai I 25. Beste amen atseginzak emengo gizakume aurrak eman ditzaken atseginzak dira ta Jesusen amarenak Jangoiko-gizon Jesusek emanak. Mb IArg I 169. Beste gizakumerik / aurkitzen ezda / aurtxo onen konpañia / eztitsu onetan. (antes se ha referido a José y María). GavS 14. Niri ta gizakume dirianai eginiko mesede neurri bageak. Añ EL1 6. Giza-ume miserableak, / Hau zuer doakizue: / Pleiñtarik funtsgabeenak / Bethi badarizkitzue. Gy 252. Mundua gizakumez betetzeko. Lard 10. --Zer aditu bear da mundua esanagaz? --Gizakume gaizto, donga eta nasaiyak. Itz Azald 185. Zuaitzak beti irauten degu gizakumeak baño geiago. Ag G 212. Au aberien osasunerako ez eze gixakumien osasunerako be oso txarra da. ForuAB 107. Mendi aldekuak eta, beraz, larra-gixakumiak. Otx 104. Gizakumeak baño goragotik ikusten ditu Jaungoikoak gauzak. TAg Uzt 297. Gizakumeok txit aulak gera eta geronekin daukagu pekaturako griña. Etxde JJ 229. Onela azitzen eta ugaltzen dira gizakumeak. Or Aitork 408. Musika ori, ordea, eztute gizakume guzi-guziek aditzen. Zait Plat 59. Gizakume gajoa bakarti eta umezurtz uzten digitelarik. Vill Jaink 91. Gizakumeari eta gizarteari dagozten jakintzak. MEIG VIII 62.
v. tbn. Ldi IL 134. Mde Pr 128. Etxba Ibilt 489.
Hombre, ser humano. "(L; Hm 42), persona" A.
Giza-kume guztietan, fiñean, etsaiena / Antekrist enganosa da izanen Iesusena. EZ Man I 64. Ehizi eta bai abre, / nihon diren guztiak: / Guztiz bai gizakumeok, / egin solas eztiak. Hm 94. Ba-ditu aurtasunak gizakumearen txarkeria ongi adirazten duten lanak, ibillerak eta zorrak. Mb OtGai I 25. Beste amen atseginzak emengo gizakume aurrak eman ditzaken atseginzak dira ta Jesusen amarenak Jangoiko-gizon Jesusek emanak. Mb IArg I 169. Beste gizakumerik / aurkitzen ezda / aurtxo onen konpañia / eztitsu onetan. (antes se ha referido a José y María). GavS 14. Niri ta gizakume dirianai eginiko mesede neurri bageak. Añ EL1 6. Giza-ume miserableak, / Hau zuer doakizue: / Pleiñtarik funtsgabeenak / Bethi badarizkitzue. Gy 252. Mundua gizakumez betetzeko. Lard 10. --Zer aditu bear da mundua esanagaz? --Gizakume gaizto, donga eta nasaiyak. Itz Azald 185. Zuaitzak beti irauten degu gizakumeak baño geiago. Ag G 212. Au aberien osasunerako ez eze gixakumien osasunerako be oso txarra da. ForuAB 107. Mendi aldekuak eta, beraz, larra-gixakumiak. Otx 104. Gizakumeak baño goragotik ikusten ditu Jaungoikoak gauzak. TAg Uzt 297. Gizakumeok txit aulak gera eta geronekin daukagu pekaturako griña. Etxde JJ 229. Onela azitzen eta ugaltzen dira gizakumeak. Or Aitork 408. Musika ori, ordea, eztute gizakume guzi-guziek aditzen. Zait Plat 59. Gizakume gajoa bakarti eta umezurtz uzten digitelarik. Vill Jaink 91. Gizakumeari eta gizarteari dagozten jakintzak. MEIG VIII 62.
v. tbn. Ldi IL 134. Mde Pr 128. Etxba Ibilt 489.
sense-2
2.
(V, G, AN; Añ, H)
Ref.:
A; Iz ArOñ; Elexp Berg.
.
"Varón" Añ.
Neskatilla batek leku emon deutsee gizakumeren baten eskuka zantar edo akzino txaarrai. Mg CO 177 (en contexto similar JJMg BasEsc 133). Gizakume edo emakume. Gco II 60 (v. tbn., junto a emakume, en Itz Azald 38, A Ardi 125, Vill Jaink 131, NEtx LBB 20). Gizakume gazteak etzioten itz legun bat iñoiz esan, zarkoteak ere benetako eskabiderik etzioten egin; baño etzuan Luisak bizitza guztian ezkontzeko leia utzi. Ag G 298. Gizasemeak eskua gogorrago dauka, Egille altsuak baiño. Eta izaki txatxarren setakeria ta zital-ikutua beti da doillorrago, gizakumeetan. Erkiag BatB 202. Etxeko lanik gizakumiak / batere ez du ikusten. Auspoa 39, 66. Gizakume abotsa ['voz de varón'] . NEtx LBB 174.
"Varón" Añ.
Neskatilla batek leku emon deutsee gizakumeren baten eskuka zantar edo akzino txaarrai. Mg CO 177 (en contexto similar JJMg BasEsc 133). Gizakume edo emakume. Gco II 60 (v. tbn., junto a emakume, en Itz Azald 38, A Ardi 125, Vill Jaink 131, NEtx LBB 20). Gizakume gazteak etzioten itz legun bat iñoiz esan, zarkoteak ere benetako eskabiderik etzioten egin; baño etzuan Luisak bizitza guztian ezkontzeko leia utzi. Ag G 298. Gizasemeak eskua gogorrago dauka, Egille altsuak baiño. Eta izaki txatxarren setakeria ta zital-ikutua beti da doillorrago, gizakumeetan. Erkiag BatB 202. Etxeko lanik gizakumiak / batere ez du ikusten. Auspoa 39, 66. Gizakume abotsa ['voz de varón'] . NEtx LBB 174.
sense-3
3.
"(BN-baig, R), niño varón"
A.
[Kriaduak] dirudi giza kume ona. "Buen hijo" . Mic 14v.
[Kriaduak] dirudi giza kume ona. "Buen hijo" . Mic 14v.
azpiadiera-3.1
Niño humano (opuesto a 'cría de animal', etc.).
Gizakumeetan da al rebes. (117). LE-Ir.
Gizakumeetan da al rebes. (117). LE-Ir.
gizakume
-
gizakume. Tr. Documentado al Sur desde M...
-
1. (A, H), giza-ume, gixakume. Hombre, s...
-
2. (V, G, AN; Añ, H) Ref.: A; Iz ArOñ;...
-
3. "(BN-baig, R), niño varón" A. [Kria...
-
Niño humano (opuesto a 'cría de animal...
<< garbitasun 0 / 0 hainbeste >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
