(V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg ; Lcc, Lar, Añ, H (V, G)), mandamendu, mandami(e)ntu.
Mandamiento; precepto, orden. "Ordenanza" , "orden, mandamiento" Añ. "Precepto" Ib. " Eleizaren sei mandamentuak, [...] les 6 commandements de l'Église. [...] Ontziaren mandamentua, le commandement de vaisseau" H. " Ipizpikuaren [...] mandamentua, mandement de l'évêque" Ib. " Mandamentu barri bat lagatzen detsuet: [...] " Etxba Eib. " Buruz ikasten giñuzen Amar Mandamentuak, naiz ta jakiñ ez zer esan nai zeben " Elexp Berg. v. manamendu. Tr. Propio de la tradición meridional desde el s. XVI; su uso disminuye notablemente en el s. XX. Al Norte sólo se encuentra en Etchart, CatS y Mattin (63 -mendu ). La forma general es mandamentu (-ndu en Ubillos (178)). Hay mandamintu en Betolaza (junto a mandamentu ) y en el catecismo de Arrigorriaga (69), y mandamientu en VJ (12). Hay un ej. de madamentu en ErroSerm 271, sin duda errata.
Bizi zinean orduan / kunplidu dozu / oi ondo mandamentuak. Lazarraga A26, 1200r. Ni[k] atsegin dot, / aita, egin zure mandamentua, / zerren ori da ene kontentua. Ib. B, 1154r. Amar mandamentu onek enzerretan dira bitan. Bet 11 (v. tbn. mandamintu en la misma pág.). Emaiten derauziegü [...] mandamendü spezial. Etchart 1.2r. Amar mandamentuak dituzuk [sic] amar. FórmElg 492. Jangoikoak bere mandamentuz ta konsejuz adirazten diguna zuzenkiago egin naiez. Mb IArg I 326. Legeko ta Eleizako mandamentu, sakramentu ta miserikordiazko obrak. Cb EBO 60. Urratu dituztelako Elizako mandamentu biak. Mg CC 211. Mandamentu au nork ausitzen du? Añ CatAN 39 (v. tbn. EL1 135). Zoin da Jangeikuaren legeko lein mandamentiua? CatR 43. Baiunako Jaun aphezküpiaren mandamentia. CatS III. Ezpaita áski bedrátzi mandamentuak goardátzea, bát austen badá. LE Prog 114. Biziyo guzietan / ori da txarrena, / mandamentu guziak / galtzen dituena. JanEd I 42. Ondo adittuko dezu Jaungoikoaren mandamentu edo agindu bakoitzaz galarazia ta zillegi utzia. Inza Azalp 22. Erakutsiko dizka Jaunaren / legeko mandamentuak. MendaroTx 27. Andra bat joan zan kofesatzera eta mandamentu danetan berak pekaturik bape etzeukala. And AUzta 82. Biziorikan txarrena dago / seigarren mandamentuan. Uzt Noiz 15. Amar dirade mandamentuak, / bitan daukie sartzia. Ayesta 105.
v. tbn. Ber Doc 88r. Cap 51. Zubia 152. OA 5. Arz 23. Acto 477. El 55. Iraz 6. Oe 10. Zuzaeta 45. CrIc 50. Gco I 438. AA III 522. JJMg BasEsc 57. fB Ic I 21. Astar II 35. Echag 218. CatLlo 37. CatBus 26. CatAe 60. CatSal 47. Brunet Lc 1, 6. Aran SIgn 203. Xe 362. Legaz 30. Apaol 98. Ag Serm 341. Itz Azald 13. Balad 160. CatUlz 34. Tx B I 205. Olea 32. Mandamientu: Yanzi 59.