Harremana

    Hiztegia letraka
    Ikus halaber
    1 oi.
    Tr. De uso general al Norte desde el s. XVII. Al Sur, es gral. en autores vizcaínos y guipuzcoanos del s. XX, aunque se documenta ya en la lamentación de Pedro de Abendaño, y aparece tbn. en AzkPo, Lazarraga (que lo usa profusamente, generalmente como mero apoyo métrico), BBizk, Cardaberaz, Moguel, J.M. Zavala, JanEd I (131), Xenpelar, Soroa y Alzaga. En DFrec hay 16 ejs.
    1. (V, G, AN; Lar, H) Ref.: A; Holmer ApuntV.
     (Interj. de admiración, asombro, dolor o lástima). "¡Ay qué dolor! ¡ay dolor! [...] oi au miñaren gogorra!" Lar (s.v. dolor). " Oi zein itsusia den! Oh! qu'il est laid" H.
    Oi aldi oneri albanegi enpara, / barriz enendorke Aramaioko kontrara. Abendaño 5s. Leiara niri juan zatan / neure amore leena; / arrezkero oi dadukat / neure biotzean barruna. AzkPo III. Oi, arren, jauna, ixilik bego. Lazarraga A7, 1171r. Berriz eta berriz ere oi madarikatuak / zaratela! EZ Man I 112. Oi, zerik du sudurra! / Ez egi', ez apurra. O Po 36. Oi ze jentilonbrea! BBizk 30. Oi laudatzen bazintut, bada, / sainduen balsan zeruan! Gç 120. Oi, bada, gor, kruel, itsuak, / izan ezpalu aditu! Ib. 88. Oi! nolakoa den gure flakezia. Ch I 22, 6 (SP, Leon o). Oi ala nik arrazoin baitut neure buruaren mezprezatzeko! Ch III 14, 3 (Leon oi; SP o, Ip oh!). Oi! bekhatu egin dut. Lg I 307. Oi ala gure dohatsuak, bethi goardatu bagindu gure saindutasuna! Brtc 100s. Beldurkhunde hortan, oi! zer izialdurarekin. Dh 134. Soldado sartu ginen, oi!, enozentzian. FrantzesB I 25. Oi, zoin hurrun den. Arch Fab 13. Oi au penagarrizko / lastima tristea. Xe 327. Oi! Kuartua zala uste nikan. Sor Gabon 26. Oi! zer bizitze trixte eta tormentatua! Lap 15 (V 9). Oi! Zer gazteria! Zby RIEV 1908, 92. --Ura? Erlojuba. --Oi? Ez du bada markatzen. Alz STFer 136. Oi! Zer da au? Ib. 131. Zer loria, zinez! Oi!... Barb Sup 97. Oi, milesker, Xoane! Ib. 99. Jaunak hartuz hiruak ondoan / oi! bil gitzala zeruan! Ox 172. Oi ba, mendiek dituzte hazten bertsularien gogoak! Ib. 32. Oi, zure solas ederrak biotz erdian yosiko zitiñat. TP Kattalin 185. Gu lexatik, oi! urten eziñian! Enb 107. Oi, udaberri goizez / mendiaren gallurra! Ldi BB 16. Anai oi! leiora ator: orra or alatza! Laux BBa 122. Oi? i ere emen? Lek EunD 17. Oi bart, oi bart, zer aparia genuen bart! (Canc. pop. in Or Eus 107). Jainkoa, oi, barka! Iratz 25. Bi gau, oi! bi gau luze, nigarrez nagola. Ib. 138. Oi bageneki, aiek adinbat, / gure zarren sinismena! SMitx Aranz 103. Hor sartzen zaio andereño bat, oi bainan nola apaindua. Lf Murtuts 21. Oi, zer ikusgarria! Oi, zer begiaren xoramendua. Zerb Azk 38. Oi, ai ene! Barrua ustela. NEtx Antz 19. --Urrun dea, Jauna? --Oi, bai, aski urrun da. JEtchep 83. Nun zabiltzan hor"portuges" ur eta lurretan? Oi! ez Portugesek gomitaturik jinak, ez! Ardoy SFran 192.
    (Usado por razones meramente métricas).
    Zu ekusita, beste gauzarik / oi ezta zerren ekusi. Lazarraga A2, 1164r. Silveroren partierea / oi aditurik. Ib. A, 1147r. Oi Arabako abantajaok / ezin litazke kontadu. Ib. A6, 1169r. Ernegatzen dot / oi konfesore juduaz. Ib. A26, 1199v (v. tbn. ib. A16 1184r, 1179vb, et passim).
    (Con reduplicación intensiva). "Il exprime la souffrance, la peur. Oi, oi! zer gerthatu behar zaut?" H.
    Oi, oi!... Galdu nozu neure biziko... Mg PAb 78. Zezenari sartu zaio ba pika... Oi, oi... Asi zaite Aita guria esaten. Urruz Zer 137. Oi, oi!... Katalin, zer dira hauk? Barb Sup 69. Ez nauke, oi! oi! ez nauke ahalgez eta urrikiz! Iratz 136. Oi! Oi! egi dana gorri azaldu da! Zait Sof 91. Oi! oi! au biotz-ikara! Ib. 112.
    Oi ene! Beste ikatzarri gorririk eztaukot. Altuna 19. Oi ene, nire samea! Okertu yat sekulako! Ox 81.
    (Precediendo a un sust. o sintagma nominal).
    Oi gathibutasun ezti eta maitagarria! Ch III 10, 6 (SP, Mst, Ip o). Egun ekusi eztet eta, / oi ene bekataria! Lazarraga B29, 1204v. Oi hau zoria eta zorigaitza, Babilonia, hiri handia eta hiri borthitza, betbetan ethorri izan baida hire kondenazionea! He Apoc 18, 10. Oi ene desditxagabea! O pena erremedio gabea! Cb Eg II 152. Oi sakrilejioa! Iraultza 18. Zu erretor einez geroz, oi hau berri tristea! Monho 50. Oi bihotz-mina, oi errabia! Jainko hura galdu dut. Dh 156. Sarjant eta notariak / oi! arnes nesesariak! Etch 308. Oi jüstizia injüstua, igorri naizü herriti. Ib. 240. Oi amodio harrigarria! Dv LEd 14. Oi ilhuntasun bethikoa! Oi argidura gaixtoagoa! Ib. 219. Grazia! Bainan oi gauza harrigarri eta ezin sinhetsia! Hb Egia 45. Oi! orduan Franzizkoren urrikia. Laph 127. Amodioaren phena, oi, phena handia! ChantP 222. Oi kanabitaren / puntaren zorrotza! Balad 100. Obenik eta kulparik gabe / oi zure llagen utsusia. Ib. 185. Oi! indar makhurraren / lege latz gogorrak! Zby RIEV 1909, 397. Oi amodioaren / atsegin sainduak! / Oi penitentziaren / kontsolamenduak! Zby RIEV 1908, 414. Oi, Batixtaren errabia! Barb Sup 131. Oi gaztetasun zoroa! Etcham 43. Oi fraide ixilaren bizitze gozoa. Iratz 183. Oi! illobi ori! oi! eztei-oe ori! oi! iñoiz utziko ez dudan lurpeko baitegia! Zait Sof 186. Ai! ai! Oi! Adiskidez utsik eta eraillez betetako etxea! Ib. 49. Udara lore ederra, oi zoragarria! Etxde JJ 11n. Ohaidetzat izan nahi zuen --oi! sensualitatearen ergela. Mde HaurB 32. Udako arratsalde bero bat, beroa, oi ba beroa... JEtchep 43. Oi Frantsesen azken otoitzak! Eskuaraz! Ardoy SFran 265. Agur erregina, oi bihotzbera, oi errukiorra. Lasa Poem 104.
    (Uso sust.).
    Zure gana gaude suspiras, aies oies beteik, nigarresko balle gontan. CatAe 6. (CatSal 7 aiez oiez beterik) Barrukoen bildurrezko ai! ta oi!-ak entzunda. Ag Kr 56.
    2. (Interj. usada para apelar o invocar). v. 1 o.
    Oi, amorezko errege jauna, / suplikaetan natxazu. Lazarraga A, 1151r. Oi madarikatua! zer othe uen pensatzen. EZ Man I 94. Oi, ene Jainkoa. Ch III 55, 4 (Leon oi Jauna; SP O Jauna). Oi! ene haurra. Mih 41. Oi laborari gaxua. Etch 302. Oi! nere atta difuntoa. Gy 28. Oi arima nerea, ospa eta gorets zazu ontasun hunen handia. Dv LEd 139. Zuri mintzo nitzaizu / oi Aita zilharra. Balad 216. Oi Jauna, nere othoitza entzun ezazu. Arb Igand 139. Oi, zü, Ama Birjina, / zaude gur artekari. UNLilia 20. Oi, Xoane, nere Xoane gaixo maite maitea! Barb Sup 99. Oi! ordena, / karguetan den handiena / oi! ordena. Etcham 92. Oi, ene Josu, / bijotzeko ori! Enb 104. Oi, lur, oi, lur! / Oi, ene lur nerea! Ldi BB 64. Euskara, oi, Euskara! Iratz 11. Oi! ene Tzeu! Nora goazke? Zait Sof 154. Oi! behiak, jainkosa geldiok, ez asarre izan. Mde Pr 128. Oi, zu Eskualduna! JEtchep 95. Oi, Baiona! Zer hiri alegera! Ib. 84. Oi! bihotz handiko Saindua. Ardoy SFran 359. Jakin zazue, oi, ene anai guziz maiteak, [...]. Ib. 294. Soldadu noanean / oi, nere maite! / etzazu negar egin. NEtx LBB 328. Kontseilu bat zueri, oi gazte maiteak. Mattin 54. Oi Gipuzkoa maitagarria, / egin nai dizut laguntza. Uzt Noiz 63. Oi, izarra, behar lekura gidatu Euskal-herria! Xa Odol 340. Oi, ene maite ezin ukana, zoin zaren xarmegarria! Ib. 114.
    OI ETA (Lar, Añ)."¡Ay qué dolor! ¡ay dolor! oi eta au miña!" Lar (s.v. dolor)."Oy, oy que, oi eta, oi eta miñaren miña, miñaren gogorra! o, y qué dolor tan amargo" Ib. (s.v. o)."O, o y qué, (c.) oi eta, ai ene, ai bada" Añ.
    Ene gogoko tristea! / Oi eta bardin onela bada, / andia jatort kaltea. Lazarraga A24, 1195v. Oi ta lebela / egiten asko negarrik. Ib. A28, 1202v. Ni onerean joateko / kausea oita zara zu. Ib. A, 1146r (v. tbn. A 1152r, A 1153v, A1 1159r et passim, generalmente como mero apoyo métrico). Oi eta au miñez beterikako itsaso neurri bagea! Lar SermAzc 52. Oi! eta badaki arima dohakabe hark, [...]. Dh 135. Oi ta zeinbat bider auzilari txarrai / au yazoten yaken! Zav Fab , RIEV 1907, 542. Oi eta zenbatetan ni ere debruak hunela nauen enganatu! Dv LEd 116s (v. tbn. 55).
    OIEZ. Quejándose, lamentándose. v. AIEZ (s.v. 1 ai).
    [Purgatorioan] daude aies ta oies. 'Gimiendo y quejándose'. (242) LE-Ir (s.v. ai).

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    pin up casino- Online casino in India

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper