1. (V-ger-och-m ap. A; Zam Voc ), marats.
Diligente, hacendoso, laborioso. " Ugazabandrea jasoa ta maratza eztanean, parasmak be igarri dakie egiten; eta gero or sare bat, an amaraun bat, alako taiurik! (V-m), cuando la ama de casa no es hacendosa y diligente, [...]" A. Tr. Documentado en autores vizcaínos y guipuzcoanos de los ss. XIX y XX. La forma general es maratz ; hay marats en D. Aguirre e Inzagaray (RIEV 1923, 502).
Emazte zintzoa, iasekoa, ganoraduna ta maratza. A BeinB 41 (v. tbn. Ezale 1897, 143b). Manterola irasle gomutagarri errime maratz maitagarriak. A ( in Azc PB 16 ). Garibaiko Ana Josepa, emakume marats, pixkor ta begiratua. Ag G 17 (v. tbn. marats en EEs 1917, 171). Etxeko lanak egiten gizon maratza ta ganorakua zen. Etxde JJ 67. Lilietan auts-kiman ari ziran erle maratz langille urrezko gerrikodunak. Erkiag Arran 10. Gabontzaren emazteak, maratz eta mazala emoten dau. Erkiag BatB 123. Illargia edo eguzkia bezain eder aurpegia eta maratza ta pobreenganako biotz-bera. "Hacendosa" . Berron Kijote 137.
v. tbn. Gand Elorri 65.

2. (Uso adv.).Diligentemente.
Arduraz eta maratz bere burua zaintzen dauan gizakumea. Pi Imit III 45, 2 (SP zuhurziarekin, Ol zurki). Bazkari-ontzen maratz ari da / Garaziren amandrea. "Diligente" . Or Eus 235.