(V, G, AN, S; Añ(V)),
uxa (V-gip, G-goi),
uxo (V-gip),
uxe (S)
Ref.:
A;
AMorf 731;
Lrq(ux, uxe);
ElexpBerg(uxa);
EibHizt(uxa, uxo)
. "Ox con que se espantan las gallinas, pájaros, etc."Añ.
"Voz con que se espantan las gallinas"A.
"
Uxa oilluak, uxa!
"Elexp Berg..
"Voz para espantar a los animales, especialmente a las aves, pero también a ovejas, cerdos..."EibHizt..
v. 1 oix, 1 uxu, 2 xu. Olloari zapi, katuari uxa: ezta guztia utsa. Ezale 1898, 174b.
Orduantxen iñori "ospa" esateko gai zegoan: edozein zakurrari "axa"; zerria izanez geroz "uxa". AnabUsauri 56.
Lauso gorri bat ikusi zula / Musulungo pagondoan; / "Ux, txerri gorri" esan ziola / alako bat zalakoan. "Le voceó ¡tus!"
.OrEus 227.
Ux... ux... zegien ibillia eragozten zioten egazti gosetiai ibilbidetik uxatu naiaz. TAgUzt 112.
Ni yaio nintzanean "Otseme Nagusi" aroa zan; eta ortik dator ni aragikoi [...] izatea. Uxa! Nazana izango nintzan ni, ni sasikumetu ninduenean ortzean izarrik garbienak kiñu egin izan baleu be. "Fut, I should have been that I am"
.LarrakEG 1958 (3-4), 277s.
azpisarrera-1
UX EGIN (V, G ap. A),
UXO EGIN.
a) "Huir" A. Arin arinka igex ux eban egin beiñgoan / arerioa beban legetxe orpo ondoan. AB AmaE 445. Bere arimak ux egin eutsan; baña gorputza / Bernardok dakus bere oñetan eroriten. Ib. 455.
(Sin egin explícito).
[Txakur] danak abiau arren batera ausika, / ez dabe bertatik ux agoak itxita? AB AmaE 260. An doaz azkar ardiak bordara / aizeagandik ux... leku berora. D. Sagarzazu "Negu illuna" (ap. DRA). b) "(AN-gip-5vill), embestir" A. c) UXO EGIN. Espantar, ahuyentar. Esnea daukaten ardiak zuek ere oso zaintzen dituzue. Baiña antzuak uxo egin eta trabatik kendu, besteak jaixteko. And AUzta 102.