(V-m-gip, G, L), itzartu (V), itzertu, itxartu (V-arr), ixartu, izertu Ref.: A (itzarri, itzartu); Elexp Berg; Gte Erd 173 .
Despertar(se). Azkue (Morf 986) opone itzarri 'despertarse' a iratzarri 'despertar'. "Izertu, [...] irazartu baño egokijago da. Bizkaijen esaten dabe, gexoa izertu da = se ha despertado el enfermo; umea izertu da = se ha despertado el niño" Ormetxe EEs 1916, 66 nota. v. iratzarri, esnatu. Tr. Usado por autores vizcaínos desde finales del s. XIX; a partir de aprox. 1930 tbn. se encuentra en algunos textos guipuzcoanos. En DFrec hay 1 ej. de itzarri, 2 de itzartu y 1 de itzartze .
Itzartu ninduanean / Izpiaz erlabioak. AB AmaE 468. Lotorditatik itzartu-ta. A BeinB 91 (BGuzur 131 itzertu). Itoxurak itxartu eben. Kk Ab I 48 (11 itzarri). Era berian zuek dozubez / euzko semiak itxartu. Enb 123. Itzartu diren guziek. Or Mi 77 (Tormes 55 itxartu). Itzarri (esnatu) ziranean. Ir YKBiz 242. Itxartu zun sendi guzia. Etxde JJ 214. Txomiñ Zorri, ostera, iñoizkorik itzartuen. Bilbao IpuiB 275. Baña ta zaratakaz Don Paulo ixartu, eta ostuketan atrapetan baninduan? Ib. 252. Andre Madalen itzarriko denean. Arti Ipuin 60 (MaldanB 196 itzartu). Txiki ta itxartu-barri, bildotsen artean. Gand Elorri 173 (71 itzarri). Kanpai txiki baten ots errimeak itxartu ditu. Onaind STeresa 69. Aitak ni bakarrik itzartu. Gerrika 22.
v. tbn. Otx 158. Erkiag Arran 155. Itzartu: Echta Jos 270. Erkiag BatB 133. Balad 136. AZink 171. Itxartu: Altuna 64. Laux BBa 38. Otx 163. BEnb NereA 94. FEtxeb 182.