1.
(Urt IV 251, HtVocGr, Lar, Dv, H, A),
eztira (SP, H). Tormento, tortura, suplicio."Torture"SP.
"Angustia"Lar.
"Dolor, miña, oñazea, estira
"Ib."Distension de membres, supplice, roue, tourment"H.
Tr. Documentado en autores labortanos del s. XVII, y en Eguiateguy, Duhalde y Duvoisin. Al Sur se encuentra un ej. aislado en EEs . La forma eztira la emplean Pouvreau, Gasteluçar y Etcheberri de Ziburu (éste junto con estira ).
[Iongoikoak] sentenzia ematen du [...] / fin gabeko eztirara doan tormentatzera / edo purgatoriora. EZ Man I 58 (92 estira). Halatan pairatzen zuten [sainduek] hanbat [...] heriotze eta martirio, dolore eta estira. Ax 487 (V 314). Ordenatu zuen azota zezatela eta estira eman ziozatela. He Act 22, 24. [Gizonak dü] estirak ezarkitü. Egiat 265. Eta zer deboilamendu, zer estira arima dohakabe haren baithan. Dh 159. Ikus detzagun damnatuak ifernuan beren estiren erdian. Dv LEd 232. Ifernuak asma ahal detzakeen toleiu eta estira garratzenak. Ib. 205 (Cb Eg II 114 tormentu ta pena guziak). Herioaren estirek ez dituzte [...] ukituko. Dv Sap 3, 1 (Ol, Ker o(i)ñazeak). Estirak (tormentos) eta oiñazerik gogorrenak eramaten. Ayerb EEs 1912, 180. Ezina egin nahian penagarrizko estiran luzaro urratzen direnak. MEIG IX 99.
azpiadiera-1.1
Instrumento de tormento (potro o similar).
Burreuek eztirez eta bertze errementez gorputza pena zezaketen. SPPhil 439.
Zatozte hunat / bethiereko burreuak; [...] / altxa suak, kheak, eztirak, / altxa burdiña-gatheak. Gç 182.
Batzu izan dire estiran tormentatuak. HeHe 11, 35 (Dv estiretan
).
3."
Estira, action violente qui pousse un corps vers un autre, et qui place un troisième corps entre les deux extrêmes qui l'étreignent"VocBN.
sense-4
4."Tendon de muscles. Zainei darraizten estirak, les tendons qui terminent les muscles"H.
azpisarrera-1
ESTIRA-EMAILE.
"Carnifex, [...] gizon hiltzaillea, presondegizaña, estira emáillea" Urt IV 251.
azpisarrera-2
ESTIRA-LEKU.
"Carnificina, [...] estira lékhua, estira eman lékhua, exekuzio lekhua" Urt IV 251.
azpisarrera-3
ESTIRAN.
a) En tensión; atormentando. v. estiratu. Berze aldiz dütielarik bihotzaren barnian kokatzen [minak] ager eztitian, die begithartia estiran ezarten. Egiat 232. Eztezazuen estiran eman zuen izpiritua bildua idukitzekotzat. Birjin 134. Ezta hargatik bethi izpiritua estiran iduki behar. Ib. 565. Mundutik ilkhitzeak, bere urhe-zilharren galtzeak [...] estiran ematen diote bihotza. Dh 195 (Dv traduce por 'ils lui mettent le cœur au supplice'). b) Estirando. Batek begi bat apenaz zuen erdi zabaltzen, / Bertzeak estiran beso biak nekhez luzatzen. Gy 78.