1.Considerar.(En su uso más corriente va precedido de un sustantivo, adjetivo o adverbio con los que forma un verbo compuesto: v. askietsi, askoetsi, ederretsi, jauretsi, onetsi, hautetsi, handietsi, hiletsi, etc.).Hemos recogido algunos ejs. en los que la unión con el elemento que precede a etsi es --probablemente sólo en apariencia-- más débil. Eta guziz mirakulu esten zutén. "Ils s'étonnaient"
.LçMc 7, 37 (v. tbn. mirakulu etsi en EZ Man I 74).
Beraz hunelatan eztugu bizi gareiñoko trabaillu aphur haur sobera etsi behar. Ax 461 (V 300).
Xapelak erauntsirik, hura Iaun etsten dutela eta agur egiten diotela. SPPhil 66.
Deus guti etsten bazare, humiltasunak bozkariotuko zaituela. Ib. 213.
azpiadiera-1.1
(Algunos autores del s. XX hacen un uso más libre de etsi
). Zorra garbituten eztaben errijak, Aldundijak zorduntzat etsiko dauz. ForuAB 133.
Etzuten lenbizikoa bezain aunditzat etsi. OrMi IV. Esango dizudanari ez koipekeri etsi. OrBM 10.
Gure arteko buru-yantzienak, ez Euzkadiko, Ludi zabaleko olerkari artean zer txapela kendurik ez zualakotzat etsi ziguten Lizardi. Markiegi( inLdiIL 7s
). Gertari samiña --artakotzat etsi genizun itzez, beintzat. LdiIL 103.
Menpeko jopu aek ez ebezan gizon etsi, abere baño. EguzkGizAuz 168.
Gorrotatzen duna zapustu ta maite duna aintzat etsi. ZaitSof 110.
Beren buruak leku seguruan etsi zitunean. EtxdeJJ 207.
Zure dituzunak beuren etsiz. OrAitork 105.
Iltzat etsi zuan. BerronKijote 58.
Adizkia baita Larramendik izen-ondoko etsi duen hitz hori. MEIG VII 56.
v. tbn. Altuna 108. GMant Y 1933, 88. Ir YKBiz 362. JMB ELG 87. TAg Uzt 53. Erkiag Arran 63. Ibiñ Virgil 38.
sense-2
2.
(H, A) . (Formas verbales fuertes, en fórmulas del tipo Jainkoak baletsa, si pluguiera a Dios). Iainkoak ailliotsa liren asko. Ax 419 (V 271; tbn. en Lar Sup s.v. Quisiera Dios).
Baletsa Iaungoikoari / har nenzan zerbitzari.OPo 38.
Iainkoak ailliotsa haren seme maitea gonbidatua lizen eztei guzietara. SPPhil 391s.
Ienkoari datsala egitekoa erditi ioan dadin. TtOnsa 78.
Jinkuak baletsa enian ükhen beste deseñik batere. Mst XVI (Azkue lo atribuye erróneamente a Duvoisin).
Jinkuak detsala eni gogua haboro har erazitzeko den. Mst III 45, 4.
Jinkoak letsala, halako exenplien poroanzak eliren hain usu! AR 40.
Jaunak detsala [...] arimen hobetan ene hautian kausitu dudan! Ib. 7.
Yainkoak ala letsa!OrMi 46.
azpiadiera-2.1
(Uso no formulario). Otsoak zer baitetsa, otsemak donhetsa."Ce que le loup fait à la louve plait"
.OPr 390 (una trad. más literal sería 'lo que le place al lobo, le parece bien a la loba').
sense-3
3.(Sust.)."
Etsi, censura, parecer, dictamen. Nere etsiya au da, ése es mi parecer"BeraLzM.
Nere lanak nornairen etsipean daudeke, besteenak bezala. Zuzenez ari ezkero, orrek ez du langillea xuxperrarazten baizik. LdiIL 114.