Tr. Documentado al Sur desde principios de s. XIX. Al Norte lo emplean Axular, Pouvreau, Eguiateguy y Duhalde. La forma mejor atestiguada es laztasun . Hay latztasun en Axular, Pouvreau, fray Bartolomé, Astarloa e Iturzaeta, y ambas formas en Añibarro e Iztueta. Uriarte emplea laztasun y lastasun ; Eguiateguy laztarzün y en el msOñ se encuentra la forma latzitasun .
sense-1
1.
(L ap. A
; Dv, H),
latztasun. Miedo, terror. Gaixtoari bethi dagoka bere beharrietan beldurtasunaren soiñua, konzientziaren latztasuna. Ax 433 (V 282).
Onen aotik entzun dauanak, bestelako laztasuna sartuerazo deutsa azurretaraiño. ErkiagBatB 189.
sense-2
2.(c. sg. A; Urt, Lar, Añ, Izt, Dv, H), lastasun (VocCB), latztasun (V-gip ap. Etxba Eib; Urt, vEys, VocCB), laztarzun (VocS 130). Aspereza, rudeza, dureza, tosquedad (sentidos prop. y fig.). "Aspredo, [...] latztasuna, gogortasuna, [...] laztasuna" Urt II 435. "Desabrimiento, aspereza, "acrimonia, aspereza y severidad en el reprehender" Lar. "Despego", "escabrosidad" Ib. "Acerbidad, rigor, aspereza", "dureza, aspereza", "fragosidad", "aspereza", "austeridad" Lar y Añ. "Accreté" VocS. "Raer, [...] laztasuna kendu" Añ. "Rigidez, rigor" Ib. "Âpreté, rudesse" Dv. "Latztasun aundixa astelenetan lanian jartzia" Etxba Eib. [Debozioneak] mortifikazionetan kausitzen den khiratstasuna eta latztasuna khentzen du. SPPhil 9.
Estüdioak dü gerlako laztarzüna eztitzen. Egiat 256.
Karra-egiten dau kardoaren latztasunaz odol edendua ateretera. AñLoraS 115.
Zeinbat naibage, larritasun ta latztasun igaro zenduzan mundu onetan bizi zinian irurogeta amabi urteetan!AñNekeA 262.
Ikhusten du bere burua Jainko hartaz gaitzetsia eta laztasun guziarekin madarikatua. Dh 156.
Nai dozu juzgadu zaizan gogor eta latztasun ikaragarri bategaz. Astar II 185.
Nun da basuetako lastasuna?UrCancB III 98.
Laztasun eta morroi-bildur dana-guztiya oso urruti egiten [da]. AranSIgn 110.
Ederto dakie esakera batzuen laztasuna gozatuten. AgKr 7.
Naigabe zelai andiak igaro bear dituk, laztasuneko bidearen asieran abill. AgG 328.
Prakerre beti Prakerre ta Motrollo beti kirten andi bat ixango ziran, txikitatik ekarren laztasunagaitik. KkAb I 40.
Kirikioaren laztasuna ezpa eban bere, aren buruko uleak artzarena zirudian. ErkiagBatB 34.
Bizibideko laztasunean / sentitzen ez dan arantza. BEnbNereA 245.
Mardul eman maitasuna, / baztartuaz laztasuna.Olea 242.
Gorputzeko azalean azaltzen diren irekiak, laztasuna edo aundidura baretzeko. Ostolaiz 159.
azpiadiera-2.1
Aspereza del terreno. [Gipuzkoaren] laztasun geiegikoaren bidez neke andiko lan gogor asko egiten gizonari leialkiro laguntzen [diote abereak]. IztC 167 (25 latztasun).
Gure mendiak erbestekoentzat dauzkaten aldapa ta laztasunakgatik. AgSerm 410.
sense-3
3.(V ap. A; Añ, H), lastasun (Dv (que cita el ej. de Ur en CancB), VocCB), latztasun (Dv, VocCB), latzitasun.Mortificación, tormento, penitencia."Cilicio"Añ.
"Penitencia, mortificación del cuerpo"Ib. Aragiaren latzitasuna. msOñ 120v.
Baraua, zilizioa edo beste laztasun bat. AñEL1 41 (
LoraS 137 latztasunak
).
Ermitaino Santuben barubak [...], latztasuna, azotiak ta gorputzaren penagarrijak. fBIc II 296.
Artu laztasun ta nekegarriren bat konfesoriagaz itunduta. UrMarIl 6.
Nola ihes egiten da aragiarenganik? Laztasunaz, gorputza eziaz ta barutuz. Legaz 49.
Alan egin bear da latztasuna, gogorra ta neketsua izan arren. ItzAzald 191.
Latztasunagaz eziten badozue aragia, biziko zare. Ib. 192.
Oiekin negarra, laztasuna, hildura eta errukitasunezko eginkizunak alkartzen badira. KortazarSerm 300.
Euzkadigaitik zenbat laztasun / igaro daben gau eta egun. Enb 135.
Otoitz, neke-eskeintza ta laztasunen bitartez. MAtxGazt 102.
v. tbn.
CatArrig 92 last-. Belaus Andoni 17.
azpiadiera-3.1
Begitaurrean izaten ebazala Pantzeskar lekaide aen ebanjeliotar txirotasuna ta ezeukia, aen apaltasun ta bizitzaren latz eta estutasuna. BelausAndoni 6.