(V-och-m, Gc ap. A; Lar, Hb, Dv, H (V, G)),
murgila. Zambullida, chapuzón."Chapuz", "sumersión", "zabullida" Lar. Noiz egingo dago uretan murgilla. LdiUO 20 (cf. infra MURGIL EGIN).
[Erregiñak] egunean baiño egunean murgilla luzeagoak egiten zituala Sardineroko uretan.(In EtxabuKontu 146
).
azpiadiera-1.1.1
Buceo."
Gure denboran, Ferruelek eitten eban murgillik luziena
"Etxba Eib..
"Buceo, acción de nadar bajo el agua. Bi minutuko murgilla eitte ei zeban Ubitta zarrak
"ElexpBerg.
Murgillak ala urpeko igariak ez du zailtasun aundirik bein gañian igari egiten ikasi dan ezkero. AnabEEs 1919, 242.
Ein dabe posturia norek murgil luziagua ein. SMZirik 38.
sense-2
II.(Adj.).
azpiadiera-2.1
1."(V-gip, Gc), calado de agua"A.
azpiadiera-2.2
2.Humillado. Biotz damutua ta murgilla gutxiesten ez duna. "Cor contritum et humiliatum"
.OrAitork 78.
1.Bajo el agua."
Murgil urean sartzea, entrer dans l'eau en plongeant"H.
Murgill igeriyan. Arrantz 104.
Murgil yo du buruz [egunak] sarkalde-leizean. LdiUO 21.
MURGILEAN(V-och-m-gip, AN-gip; Lar). Ref.: A; Elexp Berg; Gte Erd 225. Nadando bajo el agua, buceando. "Bucear [...], murgillean itsasondotik gauzak ateratu" Lar. "(Nadar) con la cabeza sumergida" A. "Murgillian pasatzen zeban presia aldenik alden" Elexp Berg. Eguzkia itxaso barruan mustuger edo murgillean igeri balebil bere. AEzale 1898, 42b.
Murgillan luzaro irautiak. AnabEEs 1919, 244.
azpisarrerakoSense-2.1
"
Murgillian sartu, entrar bajo agua"IzArOñ.
"
Murgillean sartu da (V-gip)"GteErd 225.
Murgilean sartu ta azalera irten baino lenago topoa arkitu. AArdi 40.
azpisarrera-3
MURGILEAN EGIN (V-gip).
Bucear. "Igaritaa sartuta murgillian ein dau" Iz ArOñ. "Igaraberiak leztxe eitten eban murgillian" Etxba Eib. "Ederki eitten dau orrek murgillian" Elexp Berg.
azpisarrera-4
MURGIL EGIN.
(V, G-azp-goi-to; Lar, VocZeg 288, H). Ref.: A; Elexp Berg; Gte Erd 225. a) Sumergir(se); zambullirse, tirarse al agua. "Somorgujar, somormujar" "zabullir", "zabullirse" Lar. "Presa gaiñetik murgill eitte zeban buruz bera" Elexp Berg. v. murgildu. Indar guztiarekin murgil egitera bezela zetorrenean. Anab Usauri 76. Egoaizeak bazterrak erre ta kiskaldu zorian darabiltzkianetan [...] uretan murgil egitea. TAg Uzt 38. Ardo kupel batean murgil eginaz. MEIG III 46.
(Murgila egin). Beste batzuei murgilla maiz egitekotan buruko miña egiten zaie. Anab EEs 1919, 244. Murgilla eitekotan gelditu giñuan. SM Zirik 39.
(Fig.). Gudaritzan murgil egiten dunak. Etxde JJ 66. Pentsamentu ezti aietan biotza murkil egiteko gogoakin. Manzi GPatroi 85. Ikaslea koldarra baita gai sakonagoetan murgil egiteko. Zait Plat 61. Egia-eremuetan murgil egitekotz. Lf ib. XV. Nere utsean murgil eginik. J.A. Etxebarria "Jaungoikoari" (ap. DRA). Uste ortan nere fedeak murgill / egiten du. Berron Kijote 129.
(V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. "Nadar bajo el agua" Etxba Eib. b) "Faire le plongeon, s'esquiver, disparaître" H. c) "Faire le plongeon, perdre, se ruiner en affaires" H.