Etim. La forma primitiva sería *lena . Se trata de un préstamo románico; cf. bearn. eslees 'trineo', arag. eslenarse, eslená 'resbalar, caerse' (v. DCECH, s.v. deleznarse ).
sense-1
(V-gip, G-goi-azp-to, AN-5vill-araq-ulz, L, B, Sal; Lar, Hb, Dv),
lea (G-azp, Sal),
leria,
leña (L-côte),
liña (BN-ciz; VocBN→Dv, H),
leda,
lega (G-azp-to-bet-nav, AN-5vill),
liga (L; H(BN)),
lia (BN-mix, S)
Ref.:
A (lera, lea, leña, liña, lega, liga, lia); Lrq /liák/; Satr VocP ; Arin AEF 1960, 61; Izeta BHizt ; Iz ArOñ (lurkateia), To (lega), Ulz; Elexp Berg; ZestErret (lea/lega/lera)
. Narria, trineo. "Puesto sobre una lera, como se acostumbran llevar semejantes troncos" (Lizaso, 1562)" LexHNav I 101. "Viniendo parte del camino en carros y parte en leras (que es en que se portean las cosas en Guipúzcoa y Vizcaya por no poder andar carros por la aspereza y fragosidad de la tierra) (1648)" Historia de Aránzazu atribuida al P. Fr. Gaspar de Gamarra. "Traîneau" VocBN. "Narria, carro rústico sin ruedas" A. "Liak, n. plur., le traîneau sans roue, pour descendre du fourrage sur les pentes" Lrq. "Ni aberatsa banitz leran ibilliko nintzake, leran; aberatsa banitz norako presa izango nuke ba?" Zt (comunicación personal). "El carromato" Iz Ulz. "Len, leran karrio-lan asko eitte zan basarrixan" Elexp Berg. Cf. Echaide Orio 122: "Lega, narria", y VocNav: "Lera, especie de trineo". Goldartea; idikatea; lera [...]. IztC 232 (en una lista de aperos de labranza).
Larda edo liga baten gainean jarria. Prop 1895, 187.
Lothu nere zakhurrak birazka nere larda edo lerari eta haren gainean jarria [...]. Prop 1903, 91.
Hekieri erraiten zaijote heuskal-herrietan [...] lardaijak, lerak, leriak, narrasak, baita asko bertze izenik ere. DarricRIEV 1912, 225.
Iru bei-uztarrikin arrastaka eraman omen ziten bein lera montzean kañoe bat. TAgUzt 86.
Baso-zuaitzak eman dizkitzu [...] burdi eta lerak. Munita 29.
Simaurra ukullutik simaurtegira egunero eramateko [...]. Errexena, lega edo leda batekin egiten da. OñatibiaBaserria 26.
Lera baliatzaileek zioten aldiz, urhats guziz, hango patarretan, guurdiak irauliak izanen zirela. LarzGH 1959, 93.
Hazpa horien gainean erabiltzen da delako lera.Etchebarne 48.
Mendi-bideak bear dan bezela ebaki edo egin gabe gurdi edo lera ibiltzeko.Albeniz 36.
v. tbn. JAzpiroz 18. Zendoia 17.
azpisarrera-1
LERA-HATZ.
"Liñahatz (BN-ciz), rastros de la narria" A.
azpisarrera-2
LERA-BIDE(AN-5vill), LEABIDE (G-goi). Ref.: EI 326; Arin AEF 1960, 59. Camino de narria. "Camino ancho" EI 326. "Los lorbideek, narrabideek y leabideek son caminos utilizados para [el arrastre de géneros resbalando sobre el suelo]" Arin AEF 1960, 59. Arizti-buru hortarik, lera-bide goiti ardi-borda bat. FIr 158.