Tr. Usado por autores vizcaínos desde el s. XVII (en dialecto guipuzcoano lo emplea V. Moguel, en la var. ezpaere ).
sense-1
1.
(V ap. A
; Lar, Añ, H),
ezpabe,
ezpaere (Añ). De lo contrario, si no.v. ezperen. Bai, zeren ezpabere ezta errezibietan graziarik. Cap 60s.
Itaun bekio ezpabere / egun Gipuzkoari, / esango dau zerren baki. BBizk 1.
Pagau eidazuz ixil ixillik neure eskudo bijak, ezpabere jakingo dot zer egin. MgPAb 75.
Artu bear dirala jakintsuen zuzenbide edo konseju onak, ezpaere gogoango degula noiz edo noiz. VMg 26.
--Zelan ondo bateatuten da? --Ura ezarriaz albadedi burura, ezpabere gorputzeko zatirik andienera. CatBus 53.
(CatLlo 58 ezpabere)Ezakit ondora etorri buruba austen ezpa'dautsak, ezpabe neuk saietsok berotuko dauskadaz. KkAb I 33.
Ori ames utsa baño eztala edonok daki. Ezpabe esan: ondasun orreik nok erabilliko leukez?EguzkGizAuz 169.
v. tbn. Oe 94. Acto 251. Añ LoraS 121. fB Olg 62. Astar II 116. Ezpabe: Belaus Andoni 23. Bilbao IpuiB 87.
sense-2
2.+ ezpadabere,ezpabe. (No)... sino, sino que. v. ezpada. Hostie edo Formea, konsagradu azkero, ezta ogie, ezpabere esan dogune legez Iesu Kristoen gorputze. VJ 11.
Zein [blasfemia] eztan besterik, ezpabere berba lotsagarriren batzuk [...] esatea. (V-oroz). BOEv I 378.
Ez egidazube deitu Noemi [...] ezpadabere deitu egidazube Mara. (Ruth 1, 20). Ur( inBOEv 888s
). Etzan belura artean / etzunda egon oian, / ezpabere goizeti / iagi ta ioan zan. AzcPB 145.
Jitanoak ezekien euskerarik eta ezagun zan mutikoa etzana eurena, ezpabere, nonbait ostuta ekarrena. EchtaJos 16.
Au ez diñogu olgetan, / ezpabe zigur benetan. Enb 90.