7.2.14. Europako Parlamentuaren Ebazpena, 2016ko azaroaren 23koa, zeinu-hizkuntza eta zeinu-hizkuntzaren interprete profesionalei buruzkoa (2016/2952(RSP))[146]

(2018/C 224/09)

Europako Parlamentuak,

— Ikusiz Europar Batasunaren Funtzionamenduari buruzko Tratatuaren (EBFT) 2., 5., 9., 10., 19., 168. eta 216.2 artikuluak eta Europar Batasunaren Tratatuaren (EBT) 2. eta 21. artikuluak,

— Ikusiz Europar Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Gutuna,

— Ikusiz Gorrentzako Zeinu-hizkuntzei buruzko 1988ko ekainaren 17ko[147] eta Mimika-hizkuntzari buruzko 1998ko azaroaren 18ko ebazpenak[148],

— Ikusiz Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Konbentzioa (DBEO) eta hura Batasunean 2011ko urtarrilaren 21ean indarrean jartzea, Kontseiluaren 2009ko azaroaren 26ko 2010/48/EE Erabakiarekin bat etorriz, zeina baita Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Konbentzioa Europako Erkidegoak egiteari buruzkoa[149],

— Ikusiz 2016ko uztailaren 7ko Ebazpena, Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Konbentzioaren aplikazioari buruzkoa, eta arreta berezia jarriz Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Batzordearen azken oharretan[150],

— Ikusiz Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Batzordearen 2016ko 4. ohar orokorra, hezkuntza inklusiborako eskubideari buruzkoa[151],

— Ikusiz Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala, Giza Eskubideak eta Oinarrizko Askatasunak babesteko Europako Hitzarmena, Eskubide Ekonomikoen, Sozialen eta Kulturalen Nazioarteko Ituna eta Eskubide Zibilen eta Politikoen Nazioarteko Ituna,

— Ikusiz Kontseiluaren 2000/78/EE Zuzentaraua, 2000ko azaroaren 27koa, enpleguan eta okupazioan tratu-berdintasunerako esparru orokorra ezartzeari buruzkoa (“Enpleguko Berdintasunari buruzko Zuzentaraua”)[152],

— Ikusiz Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2005eko irailaren 7ko 2005/36/EE Zuzentaraua, lanbide-kualifikazioak aitortzeari buruzkoa[153],

— Ikusiz 2016ko apirilaren 12ko Ebazpena, Erasmus+ eta Lanbide-hezkuntza eta -heziketan (LHH) mugikortasuna sustatzeko beste tresna batzuei buruzkoa —ikaskuntza iraunkorrean oinarritutako ikuspegia[154]—,

— Ikusiz Berdintasunari eta Diskriminaziorik ezari buruzko Gazteriaren Europako Foroaren dokumentua[155],

— Ikusiz Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2015eko abenduaren 2ko zuzentarau-proposamena, estatu kideen lege-, erregelamendu- eta administrazio-xedapenak hurbiltzeari buruzkoa, produktuen eta zerbitzuen irisgarritasun-baldintzei dagokienez (COM(2015)0615),

— Ikusiz Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2012ko abenduaren 3ko zuzentarau-proposamena, sektore publikoko organismoen webguneen irisgarritasunari buruzkoa (COM(2012)0721),

— Ikusiz Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2010eko urriaren 20ko 2010/64/EB Zuzentaraua, prozesu penaletako interpretazio- eta itzulpen-eskubideari buruzkoa[156],

— Ikusiz Zeinu-hizkuntzaren interpreteen Europako Foroaren (EFSLI) argitalpena, zeinu-hizkuntzaren interpreteen ikaskuntzaren emaitzei eta haien prestakuntzarako aukera-berdintasunaren aldeko ebaluazio-jarraibideei buruzkoa eta Europar Batasun osoko herritar gorrentzako kalitatezko zerbitzuei buruzkoa[157],

— Ikusiz EFSLIk eta Gorren Europako Batasunak (EUD) nazioarteko eta Europako bileretan zeinu-hizkuntzen interpreteentzat emandako orientabideak[158],

— Ikusiz Konferentzien Interpreteen Nazioarteko Elkarteak (KINE) talde mistoetan lan egiten duten ahozko hizkuntzen interpreteentzat emandako orientabideak [159],

— Ikusiz atzerrian lan egiten dutenek edo ikasten dutenek zeinu-hizkuntza interpretatzeko zerbitzuak jasotzeko duten eskubideari buruz EFSLIk egindako txostena[160],

— Ikusiz Erregelamenduaren 123. artikuluaren 2. apartatua,

A. Kontuan hartuz ezen, eskubide osoko herritar diren aldetik, desgaitasuna duten pertsona guztiek, bereziki emakumeek eta haurrek, gorrek eta hipoakusikoek, zeinu-hizkuntza erabiltzen dutenek zein hura erabiltzen ez dutenek, eskubide-berdintasuna dutela, eta eskubidea dutela duintasun besterenezinerako, tratu-berdintasunerako, bizitza independenterako, autonomiarako eta gizartean bete-betean parte hartzeko;

B. Kontuan hartuz ezen EBFTk Batasunari betebeharra ezartzen diola, bere politikak eta jarduketak zehaztean eta exekutatzean, gertatzen den desgaitasun-diskriminazio ororen aurka borrokatzeko (10. artikulua), eta, era berean, diskriminazio-mota horri aurre egiteko lege-xedapenak hartzeko ahala ematen diola (19. artikulua);

C. Kontuan hartuz ezen Europar Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Gutuneko 21. eta 26. artikuluek berariaz debekatzen dutela desgaitasunagatiko diskriminazioa, eta desgaitasuna duten pertsonek gizartean baldintza berberetan parte hartzea aurreikusten dutela;

D. Kontuan hartuz ezen Europar Batasunean[161] gutxi gorabehera milioi bat erabiltzaile gorrek erabiltzen dituztela zeinu-hizkuntzak, eta 51 milioi herritar hipoakusiko daudela[162], horietako askok zeinu-hizkuntza ere erabiltzen dutela;

E. Kontuan hartuz ezen zeinu-hizkuntza nazionalek eta erregionalek hizkuntza natural baten berezko ezaugarri guztiak dituztela eta berezko gramatika eta joskera dituztela, ahozko hizkuntzek bezala[163];

F. Kontuan hartuz ezen Batasunaren eleaniztasun-politikak atzerriko hizkuntzen ikaskuntza sustatzen duela eta haren helburuetako bat dela europar guztiek, ama-hizkuntzaz gain, gutxienez bi hizkuntzaz hitz egitea; zeinu-hizkuntza nazionalak eta erregionalak ikasteak eta sustatzeak helburu hori lortzen lagun dezaketela;

G. Kontuan hartuz ezen irisgarritasuna aurretiazko betekizuna dela desgaitasuna duten pertsonak modu independentean bizi ahal izateko eta gizartean bete-betean eta baldintza berdinetan parte hartu ahal izateko[164];

H. Kontuan hartuz ezen irisgarritasuna ez dela soilik ingurunearen irisgarritasun fisikora mugatzen, baizik eta informazioaren eta komunikazioaren irisgarritasuna ere barne hartzen duela, baita zeinu-hizkuntzan aurkeztutako edukiak ere[165];

I. Kontuan hartuz ezen zeinu-hizkuntzen interprete profesionalen helburuak eta eginkizunak eta ahozko hizkuntzen interpreteenak berdinak direla;

J. Kontuan hartuz ezen zeinu-hizkuntzaren interpreteen egoera heterogeneoa dela estatu kideetan, zeren senideen laguntza informaletik hasi eta unibertsitate-prestakuntza eta kualifikazio osoa duten interprete profesionaletaraino iristen baita;

K. Kontuan hartuz ezen estatu kide guztietan zeinu-hizkuntzaren interprete profesional eta kualifikatuak falta direla, eta zeinu-hizkuntzen erabiltzaileen eta interpreteen arteko ratioa 8:1 eta 2.500:1 artekoa dela, 160:1 batezbestekoarekin[166];

L. Kontuan hartuz ezen eskabidea[167] aurkeztu dela, zeinean eskatzen baitzaio Parlamentuari onar dezala eskaerak Batasuneko zeinu-hizkuntza nazionaletan eta erregionaletan aurkeztea;

M. Kontuan hartuz ezen Europar Batasuneko Zeinu-hizkuntzei buruzko Bruselako Adierazpenak[168] zeinu-hizkuntza naturalen erabilera ez diskriminatzailearen alde egiten duela, Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Konbentzioak eskatzen duen bezala, zeina Batasunak eta estatu kide guztiek berronetsi baitute, batek izan ezik;

N. Kontuan hartuz ezen telebista publikoko eta pribatuko azpitituluen maila eta kalitatea nabarmen aldatzen dela estatu kideen artean, zeren aldatzen baita % 10 baino gutxiagotik ia % 100era, kalitatea oso aldakorra delarik[169]; kontuan hartuz ezen estatu kide gehienetan datuak falta direla telebistako zeinu-hizkuntzaren interpretazio-mailari buruz;

O. Kontuan hartuz ezen hizkuntza-teknologia berrien garapena zeinu-hizkuntzen erabiltzaileentzat onuragarria izan litekeela;

P. Kontuan hartuz ezen DBEOren arabera, arrazoizko egokitzapenak ukatzea diskriminazioa dela, eta, Enpleguko Berdintasunari buruzko Zuzentarauaren arabera, arrazoizko egokitzapenak egin behar direla tratu-berdintasunaren printzipioa errespetatzen dela bermatzeko;

Q. Kontuan hartuz ezen gaur egun ez dagoela irispiderik herritar gorrek, gor-itsuek eta hipoakusikoek Europako Parlamentuko diputatuekin eta Europako instituzioen administratzaileekin eta Batasuneko instituzioetatik pertsona horiekin zuzenean komunikatzeko;

Zeinu-hizkuntzaren interprete kualifikatuak eta profesionalak

1. Nabarmentzen du ezen zeinu-hizkuntzaren interprete kualifikatuak eta profesionalak behar direla, eta ikuspegi honen bidez soilik erantzun ahal izango zaiela:

a) estatu kideetan eta Batasuneko instituzioetan zeinu-hizkuntza nazionalak eta erregionalak ofizialki aitortzea,

b) prestakuntza arautua (unibertsitatekoa edo antzekoa, hiru urteko arduraldi osoko ikasketen baliokidea, zeina baitagokio ahozko hizkuntzen interpreteen derrigorrezko prestakuntzari)[170],

c) erregistroa (egiaztatze ofizialeko sistema eta kalitate-kontrola, etengabeko lanbide-hobekuntza bezala),

d) lanbidearen aitortze ofiziala;

2. Aitortzen du zeinu-hizkuntzak interpretatzeko kalitate handiko zerbitzuak ematea:

a) kalitatearen ebaluazio objektiboaren mende dagoela, eta alde interesdun guztiek parte hartzen dutela,

b) lanbide-kualifikazioetan oinarritzen dela,

c) gorren erkidegoa ordezkatzen duten adituen parte-hartzea behar duela;

d) zeinu-hizkuntzaren interpreteak prestatzeko eta enplegatzeko baliabide nahikoak izatearen mende dagoela;

3. Aitortzen du zeinu-hizkuntzaren interpretazioa ordainsari egokia merezi duen zerbitzu profesionala dela;

Irisgarritasunaren eta arrazoizko doikuntzen arteko bereizketa[171]

4. Aitortzen du ezen irisgarritasunak talde jakin batzuei mesede egiten diela eta pixkanaka aplikatzen diren arauen multzo batean oinarritzen dela;

5. Jakitun da ezin dela zama neurrigaberik edo bidegaberik alegatu irisgarritasuna bermatzen ez dela justifikatzeko;

6. Aitortzen du ezen arrazoizko egokitzapenak pertsonari buruzkoak direla eta irisgarritasunaren eginbeharraren osagarri direla;

7. Era berean, adierazten du ezen pertsona batek neurriak eska ditzakeela arrazoizko egokitzapenak egiteko, baita irisgarritasuna bermatzeko betebeharra bete ondoren ere;

8. Uste du ezen zeinu-hizkuntzaren interpretazioa ematea irisgarritasuneko neurri bat edo arrazoizko doikuntza bat izan daitekeela, egoeraren arabera;

Irisgarritasuna

9. Nabarmentzen du ezen herritar gorrek, gor-itsuek eta hipoakusikoek gainerakoen informazio eta komunikazio bera iritsi behar dutela zeinu-hizkuntzaren interpretazioaren, azpitituluen, ahots-ezagutzaren edo komunikazio-modu alternatiboen bidez, ahozko hizkuntzen interpretazioa barne;

10. Azpimarratzen du ezen zerbitzu publikoek eta gobernu-zerbitzuek, lineako edukiek barne, zuzeneko bitartekarien bidez irisgarriak izan behar dutela, in situ dauden zeinu-hizkuntzaren interpreteen bidez, bai eta Internet eta urruneko zerbitzu alternatiboen bidez ere, hala komeni denean;

11. Konpromisoa berresten du prozesu politikoa, besteak beste, ahalik eta irisgarrien egiteko zeinu-hizkuntzen interprete profesionalen zerbitzuen bitartez; adierazten du ezen horrek hauteskundeak, kontsulta publikoak eta bestelako egintzak barne hartzen dituela;

12. Nabarmentzen du ezen hizkuntza-teknologiek gero eta zeregin handiagoa dutela eremu digitalerako irispidea berdintasunean eskaintzeko mundu guztiari;

13. Irisgarritasuna bermatzeko gutxieneko arau batzuen garrantzia aitortzen du, batez ere teknologia berriei eta goraka ari direnei begira, hala nola Internet bidez zerbitzuak ematea zeinu-hizkuntza interpretatzeko eta azpitituluak jartzeko;

14. Adierazten du ezen osasun-arreta ematea estatu kideen eskumena den arren, gorren, gor-itsuen eta hipoakusikoen beharrizanez arduratu beharko lukeela, adibidez, zeinu-hizkuntzaren interprete profesionalak emanez eta langileak sentsibilizatzeko prestakuntza emanez, eta arreta berezia eskainiz emakumeei eta haurrei;

15. Aitortzen du ezen gorren, gor-itsuen eta hipoakusikoen justiziarako irispidearen berdintasuna soilik berma daitekeela, baldin eta kualifikazio egokia duten zeinu-hizkuntzaren interprete profesionalak jartzen badira;

16. Jakitun da oso garrantzitsua dela interpretazio- eta itzulpen-zerbitzu zuzen eta zehatzak izatea, batez ere auzitegietan eta beste ingurumari juridiko batzuetan; beraz, errepikatzen du ezen garrantzitsua dela zeinu-hizkuntzen interprete profesional espezializatuak eta oso kualifikatuak izatea, bereziki ingurumari horietan;

17. Nabarmentzen du ezen laguntza eta neurri espezifikoak areagotu behar direla, hala nola zeinu-hizkuntzen interpretazioa, eta hondamendiei buruzko informazioa denbora errealean eta idatziz iristea, betiere desgaitasunen bat duten pertsonen alde, arrisku-egoeretan, gatazka armatuetan, giza larrialdietan eta hondamendi naturaletan[172];

Enplegua, hezkuntza eta prestakuntza

18. Adierazten du ezen arrazoizko doikuntza-neurriak hartu behar direla, besteak beste, zeinu-hizkuntzaren interprete profesionalen zerbitzuak ematea, betiere enplegurako, hezkuntzarako eta prestakuntzarako irispidea baldintza berdinetan bermatze aldera;

19. Nabarmentzen du ezen informazio orekatua eta osoa eman behar dela zeinu-hizkuntzari buruz eta entzuteko desgaitasuna dakarren guztiari buruz, horrela gurasoek erabakiak jakinaren gainean hartu ahal izan ditzaten, seme-alaben interesik onena zainduz;

20. Nabarmentzen du ezen goiz esku hartzeko programak funtsezkoak direla haurrentzat, bizitzarako gaitasunak garatzeari dagozkionez, hizkuntza-gaitasunak barne; era berean, adierazten du ezen egokiena dela programa horiek gorren portaera-ereduak txertatzea;

21. Azpimarratzen du ezen ikasle gorrek, gor-itsuek eta hipoakusikoek eta haien gurasoek aukera izan behar dutela beren inguruko zeinu-hizkuntza erregionala edo nazionala ikasteko eskolaurreko eta eskolako zerbitzuen bitartez[173];

22. Behin eta berriz dio zeinu-hizkuntza ikasketa-programetan sartu behar dela, zeinu-hizkuntzaren inguruan sentsibilizatzeko eta haren erabilera areagotzeko;

23. Azpimarratzen du ezen neurriak hartu behar direla gorren erkidegoen hizkuntza-identitatea aitortzeko eta sustatzeko[174];

24. Estatu kideei eskatzen die zeinu-hizkuntzaren ikaskuntza sustatzeko, atzerriko hizkuntzena bezalaxe;

25. Nabarmentzen du ezen zeinu-hizkuntzaren interprete kualifikatuek eta zeinu-hizkuntzan gaituta dauden eta hezkuntza elebidun inklusiboko inguruneetan eraginkortasunez lan egiteko behar diren gaitasunak dituzten irakasleek funtsezko ekarpena egiten dutela haur eta gazte gorren eskola-arrakastarako eta arrakasta akademikorako, eta irakaskuntzan emaitza hobeak eta epe luzerako langabezia-tasa txikiagoak lortzen laguntzen dutela;

26. Nabarmentzen du ezen, oro har, ez dagoela zeinu-hizkuntzaren eskuliburu elebidunik ez eta material didaktikorik formatu eta hizkera irisgarrietan;

27. Eskatzen du Batasunean gorren, gor-itsuen eta hipoakusikoen zirkulazio askearen printzipioa errespetatzen dela bermatzeko, bereziki Erasmus+ eta antzeko mugikortasun-programen ingurumarian, eta orobat eskatzen du jagon behar dela parte-hartzaileei neurriz kanpoko zamak ez emateko interpretazio-beharrizanez arduratu behar izateagatik;

28. Pozik hartzen du Desgaitasunaren Europako Txartelaren inguruko proiektu pilotua; deitoratzen du zeinu-hizkuntzen interpretazioa ez egotea proiektuan sartuta, horrek nabarmen oztopatzen baitu langile eta ikasle gorren, gor-itsuen eta hipoakusikoen zirkulazio-askatasuna Batasunean;

Europar Batasuneko instituzioak

29. Aitortzen du ezen Batasuneko instituzioek jardunbide egokien eredu izan behar dutela, bai langileentzat, bai kargudunentzat, bai bekadunentzat, baita Batasuneko herritarren aurrean ere, betiere arrazoizko doikuntzei eta irisgarritasunari dagokienez, besteak beste, zeinu-hizkuntzen interpretazioari dagokionez;

30. Pozik hartzen du ikustea gaur egun Batasuneko instituzioek, beharrizanen arabera, ekitaldi publikoen eta batzorde-bileren irisgarritasuna aurreikusten dutela; uste du ezen azpitituluak eta ahots-ezagutza neurri alternatibotzat hartu behar direla, zeinak bidezkoak eta beharrezkoak baitira zeinu-hizkuntza erabiltzen ez duten hipoakusikoentzat, eta garrantzitsuak baitira, era berean, Batasuneko instituzioetako enplegatuentzat, arrazoizko doikuntzei dagozkienez, betiere Enpleguan eta okupazioan tratu-berdintasuna emateko esparru orokorrari buruzko 2000/78/EE, 2000 Zuzentarauaren 5. artikuluarekin bat etorriz;

31. Aitortzen du ezen Batasuneko instituzioek badutela sistema bat zeinu-hizkuntzen interpretazioa errazteko euren interpretazio-zerbitzuen bidez, irisgarritasuna bermatze aldera; instituzioei eskatzen die lehendik dauden sistemak ere erabil ditzatela langileei edo kargudunei arrazoizko egokitzapenak egiteko orduan, bai pertsonek bai instituzioek jasaten dituzten administrazio-zamak eraginkortasunez murrizte aldera;

32. Instituzioei gogo beroz eskatzen die ofizialki eman diezaietela zeinu-hizkuntzen interpretatzaileei ahozko hizkuntzen interpretatzaileei ematen zaien kontsiderazio bera instituzioei edota haien langileei eta kargudunei ematen dizkieten interpretazio-zerbitzuei dagokienez, laguntza teknologikorako, prestatzeko materialerako eta dokumentuetarako irispidea barne;

33. Eurostati eskatzen dio zaindu dezala zeinu-hizkuntzaren erabiltzaile gorrei, gor-itsuei eta hipoakusikoei buruzko estatistikak eman diezazkiela Batasuneko instituzioei, azkenok desgaitasunaren eta hizkuntzen arloan dituzten politikak hobeto zehaztu, aplikatu eta aztertu ditzaten;

34. Parlamentuko bisitarien zerbitzuari eskatzen dio kontuan har ditzala bisitari gorren, gor-itsuen eta hipoakusikoen beharrizanak, betiere zeinu-hizkuntza erregional edo nazional batean zuzenean sartzeko aukera eta ahotsa ezagutzeko zerbitzuak eskainiz;

35. Instituzioei eskatzen die Batasunaren INSIGN proiektu pilotu osoa exekuta dezaten; proiektu horrek Parlamentuaren 2012ko abenduaren 12ko erabakiari erantzuten dio, zeina baita zeinu-hizkuntzaren aplikazio eta zerbitzu bat denbora errealean ezartzeari buruzkoari, eta haren helburua baita gorren eta hipoakusikoen eta Batasuneko instituzioen arteko komunikazioa hobetzea[175];

36. Lehendakariari agintzen dio ebazpen hau Kontseiluari, Batzordeari eta estatu kideetako gobernu eta parlamentuei helarazteko.