Jagonet

Gerra urreko liburu batean, bizkaierazko adizki bitxi batzuk aurkitu ditut, <aditz jokatua + -danik> atzizkia dutenak (zandanik, yakundanik, ebendanik...). Dirudienez, denborazko perpaus mendekoen balioa dute. Arruntak al dira? Euskara batuan lekurik izango al lukete?

Zuzena al da Nik ez dut uste gu IZORRA GAITEZEN egiten dutenik, baina kalte egiten digute esaldia?

Zuzenak al dira sentitu aditzaren hiru erabilera hauek?

1. Estu hartuta daukatela sentitzen du.

2. Faxisten biktima sentitzen da.

3. Gazterik sentitzen naiz.

Zein da zuzena: Etortzen direneino ez dugu alde egingo ALA Etortzen ez direneino ez dugu alde egingo?

Eta zein da zuzena ‘zu joan arte ez naiz isilduko’ adierazteko: Joaten EZ zareneino ez naiz isilduko ALA Joaten zareneino ez naiz isilduko?

Egoeraren arabera, etxearen edo etxeko erabiltzen dugu: etxearen neurriak, etxeko leihoak... Horrela jokatzen al da NORAKO eta NORENTZAT kasuetan ere? Adibidez: Diru hau etxea erosteko da, eta beste hori, autoa erosteko. Testuinguru horretan, zuzena al da Diru hau etxearentzat da, eta beste hori, autoarentzat esaldia?

Honako bi esaldi hauek egokiak dira, gure ustez:

Bihar euria egingo duela entzun dut.

Bihar euria egingo omen du.

Baina honako hau egokia al da?:

Liernik esan du bihar euria egingo omen duela.

Berdin erabil al daitezke -t(z)eke eta -tu gabe formak?: Lana bukatu gabe utzi dut = Lana bukatzeke utzi dut?

Amak ez zuen bere alaba haurtzaindegira bidaltzen: aitona-amonekin uzten zuen merkeagoa izateagatik esaldian -t(z)eagatik zuzena da ala -(e)lako erabili behar da?

Denborazko -tzean eta -tzerakoan nola bereizi elkarrengandik?

Zein da zuzena: eskerrak etorri dela ala eskerrak etorri den?