Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-molde.

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: prácticas de conversación.

Euskaltzaindiaren Arauak

mintzarazi, mintzaraz, mintzarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

mintzarazi, mintzaraz, mintzarazten.

Euskaltzaindiaren Arauak

mintzatu, mintza, mintzatzen. da ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

mintzatu, mintza, mintzatzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. / AS: mintzo izan da ad.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

adibide gisa erantsiz: mintzo-debekua.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

mintzo izan.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Esapideei dagokien sistematika

izan.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

mintzo sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.g.er.

Forma baten adiera(k)

mutua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

mintzura (+ agur-mintzura, baritono-mintzura) 15 aldiz agertu da: IE 1 (Añ CatAN), G 14 (A Ardi 7, Ir YKBiz 6, Gazt MusIx); mintzuradun behin (A Ardi).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

mintzura behin agertu da (G. Nazabal: "Badago, aldiz, hizkuntza funtzional bat bezala eta funtzionamenduan, herriko sektore sendo batzuek babestua eta giza mintzura guztia hasi etxetik eta akademiaraino, eskolatik unibertsitateraino, talderik soilenetik erakunde publikoetaraino artikulatzeko gauza dela dioen definizio bat".

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

mintzura : HiztEn-LurE.

Gaur erabiltzen den ikusiko da aurrenik

hurrengo pasaldian berrikusteko utzi da.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-t.

Jatorrizko forma

minus. Ex: -4 "minus lau" Ex: 3 - (-4) : "hiru ken minus lau".

Euskaltzaindiaren Arauak

Mat.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

minusbaliadun 1, BAO 1997 ("Aurrikusten diren tokien %2a minusbaliadun erabiltzaileentzat izango da"); minusbaliatu 3: Zerbitzuan 1986 2 ("argi ez dago oraindik geriatrikora edo minusbaliatuen berrabiltzera zuzendu beharko lukeen", "erabiltzaileen mugimenduek garrantzi handiko lan bat egiten dute zerbitzu sozial askori dagokienean, batez ere minusbaliatuen arloan"), GAO 1990 ("Urbanizazio Proiektuak minusbaliatuentzat aurrikusitako plazak"); minusbaliotasun 2: UZEI ("Gaixotasunak eta minusbaliotasunak"), BalioUrritu 1984 ("Minusbaliotasun alorrean diharduten erakunde publikoen berezitasun, funtzio eta ekintza espezifikorik nabarmenen deskribapen arin bat"); minusbalido 1, UZEI ("Gizarte-Segurantzari ordaindu behar zaizkion kuotak txikiagotzen eta murrizten dizkie langile-modu konkretu batzuk —hogeitasei urte baino gutxiagokoak, minusbalidoak, etab.— kontratatzen dituztenei").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

minusbaliatu : HiztEn, Euskalterm 9; minusbalido : AB38 2; minusbalio : Euskalterm 1; minusbaliotasun : HiztEn, Euskalterm 2 // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, LurE // a) minusválido itzulitako besteak: balio-urri : Euskalterm 1; baliourritu : Euskalterm 5; elbarri : Euskalterm 6; ezindu : AB50 6; gutxitu : AB50 11 (hauetan gutxitu fisiko 4, gutxitu sentsioriale 1); b) minusvalorar itzulia: gutxietsi : Euskalterm 3; c) minusvaloración itzulia: minusbalorazio : AB50 1; d) minusvalía itzuliak: elbarritasun : Euskalterm 1; gutxitasun : AB50 3.

Inguruko formen erabilerak

Jabier Agirrek prestaturiko lauki batekoak: a) minusvalía/minusválido: Euskalterm: minusbaliotasun, baliourritasun / minusbaliatu, baliourritu; HezkHizt: elbarritasun, balio-urritasun / balio-urritu, elbarri; AdmHizt: elbarritasun, minusbaliotasun / elbarri, minusbaliatu; LanHizt: — / baliourritu, minusbaliatu. b) deficiencia/deficiente: Euskalterm: urritasun (buru-urritasun, adimen-urritasun), eskasia / akastun, urri (adimen-urri); HezkHizt: urritasun (entzumen-u., adimen-u., mugimen-u.) / urritu, x urriko (adimen urriko, entzumen urriko, mugimen urriko); AdmHizt: urritasun / urritu; LanHizt: — c) incapacidad/incapacitado: Euskalterm: ezgaitasun / ezgaitu; HezkHizt: ezintasun / ezindu; AdmHizt: ezintasun (lanerako e. iragankor) / ezindu; LanHizt: ezintasun (aldi baterako / iragankor, iraunkor absolutu / oso / partzial). d) invalidez/inválido: Euskalterm: baliaezintasun / baliaezin; HezkHizt: baliaezintasun (iraunkor erabateko / guztizko / partezko) / baliaezin; AdmHizt: baliaezintasun (behin-behineko, iraunkor) / baliaezin; LanHizt: baliaezintasun (behin-behineko, iraunkor). e) disminuido: Euskalterm: gutxitu (fisiko, psikiko), urritu; HezkHizt: urritu (gorputz-u., mugimen-u., buru-urritu, zentzumen-u.); AdmHizt: urritu; LanHizt: urritu (fisiko, psikiko). f) discapacidad/discapacitado: Euskalterm: — / desgaitu; HezkHizt: ezgaitasun / ezgaitu; AdmHizt: ; LanHizt: — g) handicap: Euskalterm: handicap; HezkHizt: ; AdmHizt: ; LanHizt: — h) impedimento/impedido: Euskalterm: eragozpen / eragotzi; HezkHizt: ; AdmHizt: ; LanHizt: — i) imposibilidad/imposibilitado: Euskalterm: ezintasun / ezindu; HezkHizt: ezintasun / —; AdmHizt: ; LanHizt: — j) parálisis/paralítico: Euskalterm: elbarritasun, paralisi / elbarri, paralitiko; HezkHizt: ; AdmHizt: ; LanHizt: — k) subnormalidad/subnormal: Euskalterm: subnormaltasun / subnormal; HezkHizt: ; AdmHizt: ; LanHizt: —

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

minusbaliatu : ElhHizt (heg.: minusválido, a), HiruMila (minusválido, da); minusbalio : ElhkHizt (ekon.: minusvalía), HiruMila (minusvalía); minusbaliotasun : ElhHizt (heg.: minusvalidez, discapacidad), HiruMila (minusvalía) // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

a) erdal minusvalía / handicap formen ordainak: HiztHand: 1 balio beheititze; 2 elbarritasun // HiruMila: minusbalio, azpibalio, balio-urritasun // ElhHizt: 1 econ.: minusbalio; 2 V. minusvalidez // XarHizt: kalte, makur, gibelamendu, atzerapen; (physique) elbarritasun // Casve FE: handikap, hürrüntze; (fig.) traba, behaztopo // HaizeG FB: kalte, makur, gibelamendu // T-L LBF: makur, kalte, gibelamendu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, PMuj DCV; b) es minusvalidez formarenak: ElhHizt: minusbaliotasun; elbarritasun // Ez dugu aurkitu ap. HiztHand, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV // c) erdal minusválido, a / handicapé, e formenak: balio-urritu : HiruMila; elbarri : HiztHand, HiruMila, ElhHizt; ezindu : HiruMila, ElhHizt; minusbaliatu : HiruMila, ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV; d) erdal minusvalorar / handicaper formenak: gutxietsi : HiztHand, HiruMila, ElhHizt; txikietsi : HiruMila // XarHizt: kaltetu, makurtu, gibelatu, elbarritu // Casve FE: handikapak ezarri; trabatü, behaztopatü // HaizeG FB: kalte egin, makurtu, gibelatu // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, T-L LBF, PMuj DCV // e) es minusvaloración formarenak: gutxiespen : HiruMila, ElhHizt; txikiespen : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. HiztHand, Lur EG/CE eta PMuj DCV.

Erdaretako formak

fr (DLLF): handicapé, e; it (S. Carbonell): Ø; en (Collins): 1 adj. (physically) handicapped, disable; 2 nm. minusválida: handicapped person, disabled person, etab.; de (Langenscheidts): adj. (körperlich u./od. geistig) behindert; m. Behinderte(r).

minusbaliotasun iz. Heg. Gutxiegitasun fisikoa edo psikikoa. 413 euroko laguntza dagokie % 33tik gorako minusbaliotasuna dutenei. Istripu baten ondoriozko minusbaliotasuna.

minusbaliatu 119.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

minusbaliatu 1.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: ezindu (TN), elbarri, balio-urritu, minusbaliatu.

Zerrenda osagarriak

BarnErrot: "Minusbaliatua: Minusválido; Minusbaliatuen Balorazio eta Orientazio Bulegoa: Negociado de Valoración y Orientación al Minusválido" / EEgunk: "minusbaliatua h. elbarria".

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

hurrengo pasaldian erabakitzeko utzi da, eremu bereko beste adierazkizunekin batera.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

minusbaliotasun bat duena izendatzeko behar da.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

elbarritasunen izenak batera berrikustekoak dira.

LBeh (2014-04-03): minusbaliotasun 46: Elhuyar 8 (adib.: “Hain zuzen ere, minusbaliotasunen bat duten pertsonen eta haiei laguntzen dietenen bizi-kalitatea handitzea da Biogiltzen helburuetako bat”), Consumer 8 (adib.: “2004ko martxoaren 18ko epaian zioenez, zirujauaren ebakuntzaren jomuga pazientearen egoera hobetzea zela baina, zeharo alderantziz, zoldura inokulatu zitzaiola, minusbaliotasunezko ondorio eta guzti”), Berria 2 (adib.: “Emakume haurdun bati amiozentesia izeneko aukera eskaintzen zaio, erdituko duen umea era bateko edo besteko minusbaliotasunik izango duen jakin ahal izateko”), EiTB 21 (adib.: “Adimen minusbaliotasuna zuen gaztea bortxatu, kotxeaz harrapatu eta hil zuten”), Argia 6 (adib.: “Hala, autismo mailaren arabera eta minusbaliotasun intelektuala izatearen edo ez izatearen arabera, ezaugarriak era batekoak edo bestekoak izango dira, baina oinarrian komunikazio eta sozializazio gaitasunari eragiten dio nahasmenduak”), DiarioVasco (“Besteak beste, 3 obra publiko aurreratu dira, 182 berrikuntza proiektu martxan jarri dira, 181 gazte kualifikatu kontratatu dira, minusbaliotasun baztertze arriskuko 5.500 pertsona laneratu dira”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: minusbaliotasun 2, Berri (“Diru laguntza eragiten duten seme-alabetako baten batek %33ko edo hortik gorako minusbaliotasuna izanez gero, zenbatekoak bikoitzak izango dira”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Euskalterm (Hegoaldeko administrazioan egiten den banaketa): ‘invalidez’ baliaezintasun, ‘minusvalía’ minusbaliotasun, elbarritasun; ‘incapacidad’ ezintasun, ‘discapacidad’ desgaitasun, ezgaitasun.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es minusvalía, discapacidad / fr handicap, incapacité: Elhuyar: minusbaliotasun, elbarritasun / Nolaerran: 1 (déficience physique ou mentale) (ahalmen) urritasun – desgaitasun; 2 (mobilité réduite) elbarritasun, enbaldidura, higiezintasun; 3 (sport) handikap || a) ezintasun, gaitasunik ez[a], gaitasun gabezia, desgaitasun (MD), ezgaitasun (g. er.); b) (invalidité) ezintasun, ezindura; c) (droit) (zuzenbide) ezgaitasun / Zehazki: (de una persona) elbarritasun / Labayru: elbarritasun, kadentasun, ezindura, perlesia, paralisi / Adorez5000: minusbalio, azpi-balio, balio-urritasun.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf minusbaliatu eta minusbalio sarreretan, batzorde ahaldunduak esandakoa: (H2.2 / 2011-06-14) Datuen argitan berrikusiko da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta oso erabilia Hegoaldean, bederen.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Heg.

Txostenaren laburpena

ik. oharra, s.u. letra nagusi.

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. letra xehe.

Zerrendako mailegu onartuaren pareko euskal osaerazkoa

letra xehe.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

minutu: HiztEn-LurE.

Erdaretako formak

minute: Le Petit Robert; Collins.

Jatorrizko forma

gradu, minutu, segundo.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-utu.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Zientzia-unitateak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

minutuero 6: a) Jesusen jarraitzaile 1986 ("Baina bizi, minutuero, orduero, egunero bizi behar dugu"), NaturZ 1996 3 (adib.: "Neurtu tenperatura minutuero eta idatzi taulan"); b) J. Agirre ("Gutxi gorabehera, 90 minutuero REM fase bat agertzen da"), E. Berazubi ("hamabost minutuero autobusak pasatzen ikustea bezain gauza arrunta"); minutuoro 5: a) J. R. Aizpurua ("Minutuoro 150 pertsona gehiago dago; egunero 220.000 pertsona gehiago eta urtero 80.000.000 gehiago"), DNavarra 1992 ("Minutuoro berrogei ta amar jaiotzen dira erri ortan"); b) A. Iturbe 2 (adib.: "Lehentxoago sikiera bost minutuoro begiratzen nion erlojuari"), LanIntel ("7 minutuoro prozesua errepikatu egingo da"); minuturo 2: a) Zer irakurri ("Minuturo 50 tona lur emankor higatzen dira"); b) Fisika/3 ("Informazio gehiago lortzeko, denbora tarteak laburtu beharko lirateke, adibidez, bost minuturoko batazbesteko abiadura kalkulatuz").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

minuturo : DFrec 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

minuturo : HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea

Euskaltzaindiak argitzekoa.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ero/-oro: minutuero forma dagokio honi, atzizkia -ero denez; cf. EArau 110 (2000-05-26): "[izena + -ero] gisako esamoldea [...] -ERO atzizkiaren bidez osatua". Baina arau hori berrikustekoa izan liteke, aldiro forma arautzean (2002-07-18) aipatuak kontuan izanik.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-xka.

Kategoria

iz.

Erabileremu dialektala

Ipar.

Maiztasuna

g.er.