OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ONGI DA (Lar), ONGI DAGO (ZAGOK, etc.). (Sin ningún complemento). Está bien, de acuerdo, vale. "Bien está, ondo dago, ongi da" Lar. Tr. Documentado en textos guipuzcoanos (tbn. en Mendigacha e Izeta) desde mediados del s. XVIII. Al Norte se encuentra en Leiçarraga, Haraneder, J.B. Elissamburu (PAd 10 ongi duk), Joannateguy (SBi 69) e Hiriart-Urruty, y, ya en el s. XX, en Barbier y Mirande (Po 92). Eta hark erran ziezón: ungi duk, zerbitzari oná. Lç Lc 19, 17 (He ungi da; TB ongi doha, Dv, BiblE ederki, Brunet ondo dago, Or oso ederki, Ker ederto). "Ongi da", eranzun zion Jesus maitagarriak, "joanen naz zure etxera ta sendatuko dut zure aur elbarria". Mb IArg I 186. --Gero etorriko naiz. --Ongi da. Alz Bern 64. Ongi da! Igurika nezatela, othoi, ittant bat. Barb Sup 135. Ongi da, aita, ez zaitez asarretu. Etxde JJ 166. --Fabrika batean sartzeko ustea dut. --Ongi dago, ongi, erran zion Leblanc-ek. Suertea opa dizugu. Izeta DirG 108. Ongi da! Itzetik artzen zaitut. NEtx LBB 164. Ongi zegok --esan zuan aita. JAzpiroz 186. v. tbn. Urruz Urz 37. Apaol 38. Ill Testim 11. Zait Sof 72. Or Aitork 165. (Sin el vb.). Erran ziezón bere nabusiak, ungi, zerbitzari oná eta leialá, gutiaren gainean izan aiz leial. Lç Mt 25, 23. Ongi, nere kristaua eta nola joan ote gera gu Jaunaren maiera? AA I 444. Onki, erran zabein otsoak. Mdg 169. v. tbn. Mb IArg II 342. Mg CC 233. HU Zez 13. Arti Ipuin 84. --Lau urthetarik baizik ez naiz joan hiri kapitalera eta asko puxkila baitut erosi beharrak! --Ongi, ongi, ama! Barb Sup 18. --Ura baño gutxiago ez naizela agertu nai nuke. --(Jarraiturik) Ongi, ongi... Lab EEguna 102. --Mugalde maitatzen duenak, Belen maitatu behar du. --Ongi, ongi, arras ongi. Arti Tobera 284.

adib.: ongi 1 adb. Nahi, espero edo behar den bezala; era onean, egokitasunez. Ik. ondo1; ontsa; ederki. Anton. gaizki. Ongi bizi, ongi hil. Ongi dago. Ongi diozu. Dena ongi? Ez dut esango aberastasun horiek ongi banaturik daudenik. Biziki ongi. Soldadu ongi hezien antzera. Ez legoke hori nire ustez ongi esana. Norentzat argitaratu zuen ere ez dakigu ongi. Ongi baino hobeki bainekien hori. Ongi baino ongiago. Ongien dakizkigun erantzunak. Ahalik ongiena apaindua. // egon1 2 da ad. (Adizlagun bati edo kideko esapide bati dagokiola). Ongi dago. Bizirik badaude. Gaixorik egon da. Negarrez zeuden. Isil-isilik daude. Ez da inoiz alferrik egon. Lau orduz egon dira zain. Zerbaiti begira egon. Nahiz euskaraz egon, nahiz edozein erdaratan. Zerbait bere hartan egon. Zertan zaude hor? Begien bistan dagoen kontua. Lotan dago. Zutik dago. Erotuta dagoela. Ez nago ahaztuta. Makinatxo bat aldiz entzunda gaude. Horien mende behar du egon. Maitalearekin zegoen. Dohain emana zerbait hoberen eske dago (esr. zah.).

ongi da : Elkar (“Ongi da, eta eutsi horri!”), Consumer (“Eta halaxe esan zidaten: Ongi da, hator bihar 08:00etarako gurekin jatetxera gauerdia jo arte”), Berria (“Gizonak eta emaztekiak elkarri eskua eman zioten; eta bateratze xarmangarri honen zoramenean, erran zuten, On, ongi da! On da; gozoagorik ez da deus”), Argia (“Ongi da, bai; helburu duinak eta ezinbestekoak edozein gobernarirentzat”), EiTB (“Ongi da. Gero arte!”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ongi da : Berria (“Ongi da, epailea txukunago aritu izan da beste batzuetan, baina ez da normala erabaki guzti-guztiak, falta argiena ere, ezbaian jartzea”), Joan Mari Irigoien (“Ongi da, seme, ongi... - erran zidan amak, urrun eta hotz orduan”), Oskar Arana (“Ongi da, Nathan”), Fernando Rey (“-Ongi da - segitu zuen, egunkaria utzita eta niri pentsakor begiratuz -, esanen dizut zergatik etorri naizen”), Agustin Otsoa (“-Ongi da - esan zuen Théodenek -.”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide formulaikoa da, eta egokia izan liteke azpisarrera gisa jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ongi sarreran.