OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MARKA HAUTSI. Batir la marca, superar el récord (sdos. prop. y fig.). v. MARKA ONDU, MARKA URRATU. Onenen marka iru minutuz / orrek daduka ausiya. EusJok 162. Larraun guzian ezin urratu / baitzun iñork aren marka. "Batir su record". Or Eus 230. Nork ausi zezakean, naiz arrantzalerik oituena izan, ariek egin zuen marka? TAg Uzt 234. Oraiñarteko marka guziak / autsi ditu [mixio] aurtengoak. Basarri 15. Egi ontan etzeok olako zugaitzik. Onek daukan ostaje ta itxurarekin, orain arteko markak autsiko dizkik! Ataño TxanKan 42. Lengo marka guztiak / autsitzen ditula [Perurenak]. Insausti 274. Aldatzek amabi kilometrotan eginda zeukan marka austea. Albeniz 99. Ez zuen [komerigile] hark inongo mugaz gaindi hegan egin nahi izan, ezta ere inoren markarik hautsi. MEIG III 53. v. tbn. Auspoa 39, 121. Zendoia 126.

adib.: marka2 1 iz. Kirol, norgehiagoka edo lehiaketetan, une jakin bat arte lortu den emaitza hoberena. Ik. errekor. Marka guztiak hautsi. Inoren markak hausten saiatu. Marka berdindu.

marka hautsi 136: Aizu 3, Deia, Elhuyar, Consumer 2, HABE, Berria 50, EiTB 55, Argia 5, Erlea, DiarioVasco 17.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

marka hautsi 45: Berria 32, Herria 5, Itxaro Borda, Iban Zaldua, Txillardegi, Iñaki Mendiguren, Josu Zabaleta, Fernando Morillo, Pello Zabala, Bernardo Atxaga.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta erabilia da; beraz, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa marka sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MARKA ONDU Superar la marca, batir el récord. "Oiñ arteko onenan markia ondu dau zure semiak" Etxba Eib. v. MARKA HAUTSI. Galdubagatik orrek juanda / gero markak ditu ondu. EusJok 53. Orrelako markarik / dituanik ondu, / oraindiokan beste / bat ez da izandu. MendaroTx 427. Ia zenbatek ontzen diguten / Aldazek egin dun marka. Basarri 94. Ia ontzen dezuen uriko gizonen marka. NEtx LBB 167. Bera're jardun izan zan sarri / gure markak ia ondun. Insausti 279.

adib.: luzera jauzi, luzera-jauzi Atletismo proba, abiada hartu eta marra batetik aurrera ahalik eta jauzirik luzeena egitean datzana. Luzera-jauziko munduko marka ontzen saiatu zen.

marka ondu 52: Berria 38 (“Gebrselassiek maratoiko munduko marka ondu du“), EiTB 6 (“Faboritoa ere bada, euskadiko marka ondu berria, eta ez dirudi zama horrek kokiltzen duenik”), Euskaltzaindia 2 (“Espainiako marka ondu zuela, alegia”), Argia (“Guztiok nahi izaten dugu gure marka ontzea, hobetzea…”), Erlea (“Aretxa bizkaitarraren marka ondu nuen”), DiarioVasco 2 (“Goiz partetik ez dut gose handirik izaten, baina iluntzerako edonoren marka onduko nuke”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

marka ondu 73, Berria (“Atleta basauritarra itxaropentsu dago, baina zuhur mintzo da, zaila izango da munduko marka ontzea”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta erabilia da; beraz, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa marka sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

markagailu 3, A. Alonso ("markagailuan 21-21", "markagailuak Tolosaren aldeko 12-4 seinalatzen zuen", "Sei partiduetarik bat, gainerantzekoak markagailu zabalez erabaki zirela").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

markagailu : AB38 1, HiztEn, Euskalterm 11 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

markagailu : ElhHizt, HiruMila, Casve EF (markagailü), Vox CE (Dep.) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "markagailua = marcador (aparato)".

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kirol.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EH2016: “markatze iz. Markaz seinalatzea, marka ezartzea edo egitea. Bada jada zenbait urte abereen markatze hau egiten dela Urepelen”.

LBeh (2016-10-26): markaketa 30: Laneki, Deia, Berria 12, EiTB 14, Argia, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: markaketa 4, Berria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: markaketa, markatze (termino normalizatuak biak, Kirol.).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es marcaje / fr marquage: Elhuyar: markaketa (dep.) / NolaErran: - / Zehazki: (del contrario, kirol.) markatze, markaketa / Labayru: markaketa / Adorez5000: markaketa, markatze.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia kiroletan.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kirol.

Forma baten adiera(k)

markatzea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

markasita 1 ap. ZTC (Geologia HE); ik. Geologia HE paperezkoan: markasita / en marcasite / es marcasita / fr marcassite // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

MARKAZ FUERAKO (G-azp). Fuera de serie, extraordinario.-- "Batzuk lotsagabe ibiltzen dira neskatxekin (AN-gip), oiek markatik kanporakoak dira (G-azp, AN-5vill)" Gte Erd 251.

LB: “Azkenean guztiz atsekabetu nauena, egin didan markatik fuerako lapurreta izan da (“ (Berria) ; EPG: “Entzun ditiat politak - esan zuen -, baina hori, horratik, markatik fuerakoa duk.” (Irene Aldasoro); ETC: “Izan ere, niretzat ez eze jende askorentzat izan da garrantzitsua Gotzon Garate, beti hain xume agertuz, oso handia izan delako, gizatasunez erraldoia, markatik fuerakoa, Lizardik poema hartan adierazi zuen gizandia zirudielarik.” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

[fuera] fuerako (markaz/markatik fuerako, neurriz fuerako eta kideko esapideetan, 'ohiz kanpokoa, bikaina' adierarekin). Herr. Hau markaz fuerakoa dun, neska! Harriak oso urrun eta oso abiada biziz jaurtitzen zituzten tiragomak egiteko goma beltz markatik fuerakoak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabat ezabatzekoa da fuerako azpisarrera eta bertan jasotako esapideen adibideak azpisarrera bihurtzekoak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa marka eta fuera sarreretan.

Euskaltzaindiaren Arauak

markatu, marka(tu), markatzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

markatu, marka(tu), markatzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

markatu, marka(tu), markatzen. du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

markatu, marka(tu), markatzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan markatzaile sarrera: "Annotator, [...] merkatzaillea, erremarkalaria, erremarkatzaillea" Urt II. "Marcador" Lar. Azkue remite a markari `agrimensor'.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

markatzaile (markatzalle) 4: MarrazkiOEO/2 ("Markatzallearekin, arkatzarekin edo tenperakin margotu laranja multzo bat"), SM ("bere kondutaren etika eta moral markatzaile"), I. Egurbide ("Markatzaile inmunologikoak odol periferikoan eta hezur-muinean"), UZEI ("Tumoreen markatzaileak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

markatzaile : HiztEn, Euskalterm 10 // Ez dugu aurkitu ap. LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

markatzaile : ElhHizt, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC; markatzale : DRA, Lh DBF, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Casve EF.

Ongi eratua da

forma egokia da (berritzat har liteke erabilerari dagokionez).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: MARKAZ FUERAKO (G-azp). Fuera de serie, extraordinario. * Alimentua komeni zaigu / piska bat ardo zarretik, / baño Paulinok eztu eraten / markaz fuerako zurrutik. Tx B I 167. Markaz fuerako kañoi aundiyak. Tx B III 22. Mundu txar ontan lau eun bizi bar ta ola ibilli barra latza dun geo! Au markaz fuerakoa dun, neska! (AN-gip). PPer FLV 1987, 188.FUERAKO (G-azp) (Tras markaz, neurriz). Extraordinario. * Alimentua komeni zaigu / piska bat ardo zarretik, / baño Paulinok eztu eraten / markaz fuerako zurrutik. Tx B I 167. Markaz fuerako kañoi aundiyak. Tx B III 22. Mundu txar ontan lau eun bizi bar ta ola ibilli barra latza dun geo! Au markaz fuerakoa dun, neska! (AN-gip). PPer FLV 1987, 188.

Ez dugu aurkitu markaz fuerako formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

markaz fuerako 1, Patziku Perurena (“Zerbait harrigarri, markaz fuerako, gertatu behar duela uste dizu haurrak kontakizun bakoitzean: heroe lapurren batek galasi guziak bere zakuratu, dama lirainen batek gizandiak umetu, txingurri urdinen batek Euskal Herri osoa salbatu...”).

LB: “Jesukristoren autoa ekarri zuen, noski, atsoak. 4x4 beltz bat, Mercedesa, markaz fuerakoa.” (Aingeru Epaltza); EPG: “Zerbait harrigarri, markaz fuerako, gertatu behar duela uste dizu haurrak kontakizun bakoitzean” (Patziku Perurena); ETC: “Frantziska honek, markaz fuerako emakume galtzadun horietakoa izan behar zuen, eta hurrena, gizona hildakoan, bera ezkonduko zen Goikobordako Miel Antonio Larrea alargunarekin” (Patziku Perurena).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

[fuera] fuerako (markaz/markatik fuerako, neurriz fuerako eta kideko esapideetan, 'ohiz kanpokoa, bikaina' adierarekin). Herr. Hau markaz fuerakoa dun, neska! Harriak oso urrun eta oso abiada biziz jaurtitzen zituzten tiragomak egiteko goma beltz markatik fuerakoak.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Gaur egungo agerpen gutxi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabat ezabatzekoa da fuerako azpisarrera eta bertan jasotako esapideen adibideak azpisarrera bihurtzekoak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa marka eta fuera sarreretan.