Euskaltzaindiaren Arauak

AS: ipar-ekialde, ipar(-)haize, ipar-mendebalde, ipar-orratz* e. iparrorratz, ipar-sartalde 'ipar-mendebaldea', ipar-sortalde 'ipar-ekialdea'.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

ipar-haize.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: IPAR BELTZ (Ae, Sal, R ap. A). Viento del noroeste. "Vendaval" A. "Norte muy frío" A Aezk 288. Ipar beltzak izugarrizko odei mataza lodiak zeramazkian. Ag G 153. Iparbeltza tximistarekin eta aize-zurunbilloa. 'Mistral'. Or Mi 100. Ipar beltzak eta mendebal gorriak gure arteko euskalariak uxatuxe dituztenean. MEIG VI 98. v. tbn. Mok 13. TAg Uzt 100. Etxde JJ 258

adib.: ipar 3 iz. Iparraldetik datorren haize hotza. Kanpoan iparra dabil. Iparrak neguan elurra. Ahizpa, zoaz orain Sala-ko leihora, iparra ala hegoa denetz jakitera. Ilunak ateratzen ditu mihi gaiztoak, iparrak euria bezala. Nahiz ipar hotza dela, nahiz dela sargori. Ipar beltza: iparraldeko haize oso hotza.

Ez dugu aurkitu ipar beltz formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ipar beltz 12: Pello Zabala 7 (“Haize polarra esanda ez dakit antzemango dion gure baserritarrak, ipar beltza deitzen baitio berak”), Koldo Izagirre 2 (“Zinez esaten dizut, kapitain jauna, gerra honek baino baja gehiago egin izan dituela ipar beltzak herri hartan”), Anjel Lertxundi 2 (“Ipar beltzetik ipar zurira aldatzen ari zen haizea, eta airea altzairu-koloreko distira fina hartzen ari zen”), Patziku Perurena (“Ipar Beltza: vendabal, vent d´ouest ", euskal herrietan orohar ulertu ohi dugun bezala”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide azaldua da eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ipar sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Zerrendakoa da hobestekoa, hedatuena baita

ipar-sortalde baino gomendagarriagoa da.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Zerrendakoa da hobestekoa, hedatuena baita

ipar-sartalde baino gomendagarriagoa da; mendebal(al)de forma, berriz, bere lekuan erabakiko da.

Jatorrizko forma

ipar-orratz, orratz.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: ipar-orratz* e. iparrorratz.

Baliokideak (eta/edo ordezkoak) emango dira

iparrorratz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) ipar-: ipar -sartalde 1 (Mde Pr); ipar -sortalde 1 (MEIG); ipar -ezker-alde 1 (NEtx Antz); b) hego-: cf. OEH argitaratua: (h)ego -sartalde (EEs; Mde Pr); hego mendebalde (MEIG); ego -sortalde (EEs), ego-sorkalde (Ibiñ Virgil).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) ipar-: ipar -sartalde (+ ipar-sarkalde): G 2 (Lab; Gaztañaga, J.); ipar -mendebalde (+ ifar-mendebalde, ifarmendebalde, iparmendebalde) 20, EB-EgAs; ipar mendebal 1, EB; ipar -sortalde (+ iphar-sorthalde) 4: G 2 (Jaunaren Deia; Egia Rezola, L.), IE 1 (Mde. in, Euzko Gogoa), EB 1 (Munduan zehar: Bidaiak eta esploraketak); ipar -ekialde (+ ifarekialde, iparrekialde) 16, EB-EgAs; b) hego-: ego -sartalde G 1 (Gaztañaga, J.); hego -mendebalde (+ hego mendebalde, hegomendebalde, hego-mendebal alde) 15, EB-EgAs; hego -mendebal (+ hegoa-mendebal, hegomendebal) 4, EB; hego> -sortalde (+ egosortalde ) 3: G 2 (Bastarrika, J. M.; Egia Rezola, L.), EgAs 1 (Deia, 1983); hego -ekialde (+ hegoekialde, HE, He) 20, EB-EgAs; c) sarkalde-egoalde EgAs 1 (Ibabe, J. in Goiz-Argi, 1969); eki-iparralde (+ ekialde-ipar alde) 2, EB-EgAs; ipar-iparralde 1, EB; eki-ipar 1, EgAs; eki-egoalde 1, EB; hego-hegoalde 1, EB; I-H (ipar-hego(alde)-ren laburpena) 1, EB.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'ipar-mendebaldea'.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. ipar-mendebal(al)de: hau hedatuagoa da gaur, eta hobestekoa, tradizioak ez baitu besterik agintzen.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: 'ipar-ekialdea'.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. ipar-ekialde: hau hedatuagoa da gaur, eta hobestekoa, tradizioak ez baitu besterik agintzen.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

EH2016: “won iparkorear iz. Ipar Koreako diru unitatea.”.

LBeh (2016-10-26): iparkorear 20: Berria 7, EiTB 12, Argia; ipar korear 5: Berria, Argia 4.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: iparkorear 7, Berria; Ipar-Korear 1, Herria.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2016: Dirua: won iparkorear.

Onomastika batzordeak argitzekoa

Onartzekoa da, won iparkorear arautua dagoenez, baina Exonomastikak du azken hitza.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

iparrafrikar izond. 2: EHHistoriaz (“aurkikuntza iparrafrikarrak”, “hominido iparrafrikarrek”); Elhuyar (“Asiatiko-Ipar Afrikarra”), LMuj (“kaukasiarrak, ipar-afrikarrak, zeltak”), J.A. Urbeltz (“Izenburu honek musika onomatopeiaz gain Euskal Herrian iparrafrikatarra mito bihurtzen duen mairu generikoa biltzen du”), P. Apalategi (“puertorricotarren inmigrazioak New Yorken edota ipar-afrikarrenak“); cf. ipar-afrikano 1, Herr (“Ipar-Afrikano gazte bati”).

LB: 3, EPG: 3, ETC: 36.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

ipar 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Ipar Amerika. Ipar Afrikatik etorritako herriak. Ipar afrikarren artean. Ipar Atlantikoa. Ipar Euskal Herria.

Onomastika batzordeak argitzekoa

Lantaldeak proposatua du bigarren itzulikoetan, eta Onomastika batzordeak argitzeko utzia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta ipar-afrikar adibidea zena sarrera gisa, hau da, lotuta, jasotzekoa iparrafrikar forman, iparramerikar formarekin egin den bezala.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: iparraldeko.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

iparraldeko.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Mde Pr (“ipar-amerikatar itsusia dauka izenburutzat”); cf. ipar-amerikano 1, MEIG (“Zozokeria handia litzateke oraingo linguitika osoa Ipar-amerikanoen eskuetan dagoela sinestea”).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

izlag. 19 eta izond. 25: a1) A. Gerenabarrena (“ipar-amerikar eleizgizonak”, “ipar-amerikar irakurle orrek”), Kondairan zehar (“Eisenhower ifaramerikar gudalburuarekin”), Egin 1977 (“Iparamerikar banku gizonak”), Agur 1974 (“Larogeitak Ipar-amerikar ikasle”), Onaind (“Ipar-amerikar literatur idazlea”), A. Sagarna (“Lazarfesld ifarrameriketar soziologilariak”); a2) A. Gerenabarrena (“ipar-amerikar erri dontsu oni”), X. Mendiguren B. (“iparramerikar linguistika”), J.A. Agirre (“Ifaramerikar hezkuntza sistema barruan”, “Ifaramerikar kultura”, “ifaramerikar unibersitateak”), Munduan zehar (“Iparamerikar kontinentea”), Egin 1977 (“Ipar amerikar Gobernuak“, “Iparramerikar legeen arabera”), X. Amuriza (“Ipar Amerikar teknologiaren azken asmakizuna”), Intelektuala (“iparramerikar zientzia”, “iparramerikar asmo inperialekin), X. Mendiguren B. (“iparramerikar kostaldea”); b1) Elhuyar (“Burril iparramerikarra”), UZEI (“ibero amerikanista ipar amerikarra da”, “tratatugile ingeles eta iparramerikarrengan”), P. Iparragirre (“bere lagun iparamerikarrak”), I. Iñurrieta (“Amstrong astronauta iparramerikarra”), G. Nazabal (“John Glenn iparramerikarrak tripulatuta”, “White astronauta iparramerikarra”, “fisikari iparramerikarra”), EMBOroi (“irakasle iparramerikar eta kanadarra”), Gaur express (“idazle ipar-amerikar handienetako bat”), Egunk (“Estatu idazkari iparramerikarrak”), Zehar (“neodadaista iparramerikarren environment-arteari ematen zaion izena”), Arte modernoa (“artista iparramerikarrak”), P. Agirrebaltzategi ("adiskide ingelesek eta iparramerikarrek”); b2) T. Sarasola (“herri iparramerikarra”), JM. Rodriguez Ibabe (“enpresa ipar amerikarra”), G. Nazabal (“kapsula iparramerikarren topaketa”, “politika iparramerikarra”), MetalurFisi (“elkarte iparamerikarra”), K. Izagirre (“zinema iparramerikarrak”), Berrigara (“talde iparamerikarrak”), Artearen Historia (“komiki subertsibo iparramerikarraren bide berean”), A. Bolinaga (“telebista iparramerikarreko katea”). // A. Gerenabarrena (“ipar-amerikarren igarobide-baiespenak”, “ipar-amerikarren gogapetan”), Zabal 1973 (“Ipar-Amerikatarren laguntzak”, “Ipar-Amerikatarrek beren muturrak sartu dituzte”), E. Garmendia (“Iparramerikarrak bere produkzio osoa kontsumitu eta asko inportatu beharrean aurkitzen dira”), B. Bakaikoa (“Ipar Ameriketarren partizipazioa dauka”), Egin 1977 (“ezkertiarrek iparramerikarren gezurrak gogorki salatu dituzte”), P. Iparragirre ("iparamerikarren nahiak”), K. Busturia (“iparramerikarrek dioten moduan”), P. Zubizarreta (“Saidek ipar amerikarren batena dela esan dit”), P. Sudupe (“Ipar Amerikatarrak”).

LBeh (2011-03-03): iparramerikar 102: Consumer 2 (adib.: “BBC ingelesake ta ABC telebista kate iparramerikarrak halaxe egiten dute”), Berria 33 (adib.: “Fulton biologo iparramerikarrak”), EiTB 37 (adib.: “Gobernu iparramerikarra”), Jakin 12 (adib.: “iparramerikarren lehentasunak”), Argia 17 (adib.: “Lehendakari iparramerikar berria”), DiarioVasco (“pelikula iparramerikarrei aurre egitea oso zaila da”); iparamerikar 24: Deia 2 (adib.: “Kubako izen bereko badian dagoen base iparamerikarrean dagoen presondegia”), Elhuyar (“Henry David Thoreau idazle eta naturalista iparamerikarra klima-aldaketari buruzko ikerketan ari da parte hartzen”), Berria (Howard Zinn idazle iparamerikarra), EiTB 17 (adib.: “Texasko 66 urteko iparamerikarra”), Jakin (“Theodore Roszak historialari iparamerikarrak bataiatua”), Argia 2 (adib.: “iparamerikarrak batez ere”); ipar-amerikar 3: Berria (“zinema beltz ipar-amerikarrak badu halako fijazio berezi bat”), EiTB 2 (adib.: “Emanaldiaren zuzendaria Marin Alsop ipar-amerikarra izango da”); ipar amerikar 6: Berria 2 (adib.: “Michel Foucault-en testuak zituen oinarri, Butler eta ipar amerikar ikerle askoren antzera”), Argia 4 (adib.: “Sagar ipar amerikarrak eulien aldaketa genetikoen erantzule”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: iparramerikar 51: Berria 13, Edorta Jimenez 7, Iñaki Mendiguren 5, Ramon Etxezarreta 3, Joxe Azurmendi 3, Iban Zaldua 2, Juan Garzia 3, Joxean Agirre 2, Josba Sarrionandia 2, Josu Zabaleta 3, Amaia Lizarralde, Xabier Mendiguren Elizegi, Koro Navarro, Iñigo Aranbarri, Fernando Morillo, Txiliku, Harkaitz Cano, Iñaki Heras; iparamerikar 4: Berria 2, Txema Ramirez de la Piscina, Filosofiako Gida; ipar-amerikar 5: Herria 3, Ramuntxo Etxeberri, Koro Navarro; ipar amerikar 11: Herria, Berria 4, Patxi Zubizarreta 4, Ramuntxo Etxeberri, Pello Salaburu.

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: iparramerikar. Ipar Amerikakoa.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es norteamericano / fr nord-américain: Elhuyar: iparramerikar / Nolaerran: Ipar Amerikako, iparramerikar / Zehazki: iparramerikar, Ipar Amerikako / Labayru: Ipar Amerikako, iparramerikar / Adorez5000: iparramerikar, Ipar Amerikako.

Onomastika batzordeak argitzekoa

Egokia dirudi, baina Onomastika batzordeak argituko du.

Eratorri-konposatu egokia da, beste gabe onartzekoa

beste gabe onartzekoa da, ongi eratua. Gainera, Euskaltzaindiaren 169. arauan erabili da Samoa iparramerikar forman.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-orratz (cf. eguzkiorratz, imanorratz)

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.