OEHko datuak [laburduren azalpena]

odei- da gehien azaldu den forma, 486 ager. dituela: B 114 (Astar II, Mg PAb, AB AmaE, Itz Azald, Ag AL, Ur Dial, Enb, Laux BBa, Laux AB, A BeinB, A BGuzur, Ag Kr, Altuna, Kk Ab I, Kk Ab II, Or Tormes, Gand Elorri, Balad, Bilbao IpuiB, Erkiag Arran, Erkiag BatB); G 317: Lar SAgust, Cb Eg II, Mb IArg I, Mb IArg II, Ub, Lar Fueros, It Fab, AA I, AA II, AA III, It Dial, Izt C, Mg CC, Aran SIgn, Bv AsL, Lard, Arr GB, Bv AsL, Or BM, Or Eus, Or Mi, Jaukol Biozk, Ldi BB, Ldi UO, Or Poem, SMitx Aranz, Inza Azalp, Ir YKBiz, A Ardi, Ag G, Goñi, Urruz Zer, TAg Uzt, JMB ELG (obra honetan izen berezi gisa agertzen da), Ag G, Zait Sof, Berron Kijote, Zait Plat; Gazt MusIx, Vill Jaink, Anab Poli, Anab Aprika, Berron Kijote, Ibiñ Virgil, Or QA, Txill Let, Munita, NEtx LBB, Etxde JJ; IE 6: Bordel, Hb Esk, Mde Pr;ZuAm 26 (2 bakarrik 1900 ondoren): Bp II, Tt Onsa, Tt Arima, Egiat, Arch Fab, Ip Hil, CatS, Ip Dial, Const, Xikito, Mdg; hodei- h-dunak 53 dira eta EB (MEIG, Arti, Mde), L (Lç) eta G (Azurm HitzB) azaldu dira; hedoi formak 160 ager. ditu IE (EZ Man I, EZ Man II, EZ Noel, EZ Eliç, Mat, Volt, G, Gç, SP Imit, Lg I, Lg II, Hb Egia, Hb Esk, Gy, Zby, Arb Igand, Dv LEd, Jn SBi, Laph, HU Zez, Dv Lab, Dv Dial, Elsb Fram, Iratz, Ox, Zerb IxtS, Barb Sup, Barb Leg, JE Bur, JE Ber, Lf Murtuts, Etcham, Ardoy SFran, Xa Odol; behin Osk Kurl); edoi 21 aldiz azaldu da, gehienbat 1900 ondoko epean: B (Enb, Echta Jos, Otx, Zub); G (Ibiñ Virgil, Zait Plat) eta IE (Elzb Po, Zub); hodoi (eta hodoiztatu) Lko forma da: Harb, Ax, Hm; odoi (eta odoitu)B (Añ EL1, Añ EL2, Añ GGero, Laux BBa, G (It Fab, Or Mi, EA OlBe), BN (ChantP) aurkitu dira; odai erabili dute: Azc PB, Or Eus, JE Bur, JE Ber, JMB ELG.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(h)odei- forma da erabiliena, 198 ager.; batez ere HMko euskalkietan azaldu da (B 20, G 66); IEn 3 ager. bakarrik; (h)edoi gehienbat IEn agertu da (21 ager.tik 14 euskalki hauetan, B eta Gko ager. bana); EB-EgAs: (h)odei 99 aldiz jaso da, hedoi 5 aldiz.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: hedoi (3); hodei (16), odei (11); AB38: hodei (23); AB50: hodei (1), odei (2).

Jatorrizko forma

hodei, hedoi [hodei hobestekoa da].

Jatorrizko forma

hodei, hedoi [ez da bestea bezain gomendarri].

Euskaltzaindiaren Arauak

Sin. ostarte.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

odaiertz JE 2 ("Zeru apal urdin batek leherturik bezala zaukan; odaiertzean, urrutirat, ukurtuz harenganat jausten zela iduri baitzuen", "Odaiertzean, urrutirat, ezagun zen erresuma bat gaitza, nihun ikusten ez den bezalakoetarik"); odei-ertz A BGuzur ("Bestetik kontu egin deigun odei-ertzean doala ontzi aaaundi bet; eta i agoala ari begire").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

hodeiertz (eta odeiertz 2) 9 aldiz azaldu da, G-EB: A Ortzuri ("Ezaldakutsute argi, odeiertzean, ekaitzaren ernamuiñ beltza?"); Zait ("Bat-batean, egundañoko ekaitza sortu, tximistak odeiertz zabala istatu, ostotsak burrunba egin ta oñaztarriak irauli omen zun"); Lantziri ("Aldiz, egitura arras arrunteko hilobiak azpiko aldean daude, larreetako bideetatik urrun eta hodeiertzik gabe"); I. Unzurrunzaga ("Hodeiertza zabaltzen zen supituki"); K. Santisteban ("Harago, laino pila batek zeharo ezkutatzen zituen, hodeiertzeraino bertaraino, egon zitezkeen bestelako paisaiak"); ELA/STV 1992 ("Abertzale den edonork banaka zein talde moduan bilatzen duen helburua gure identitate kolektiboa Euskal Herri osoko autogobernu betearen hodeiertzean bizi eta garatzea da"); Deia 1991 3 izen berezi batean (adib.: "Txinparta Abesbatza eta Hodeiertz Txiki Abesbatza"); odaiertz 3, I. Sarasola (HLEHko definizioetan, s.u. hegoalde, hego-sartalde, hego-sortalde).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hodeiertz : AB38 1; HiztEn; LurE (ik. odaiertz); odaiertz : LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec; AB50; Euskalterm.

Sektore jakin bateko informazioa

hodeiertza = horizonte: HitzIrud.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

hodei-ertz : HiruMila; PMuj DVC (odei-ertz); hodeiertz : ElhHizt; EskolaHE (ik. odaiertz); XarHizt (eta odaiertze); Casve EF; odaiertz : EuskHizt; Lur EG/CE eta EF/FE; EskolaHE; DRA (JE Bur); PMuj DVC (odai-ertz) // Ez dugu aurkitu ap. HaizeG BF; Lh DBF.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "hodeiertza = horizonte".

Aldeko arrazoi handirik ez dago

forma hau nagusitu da, eskura ditugun datuen arabera.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

ostertza, horizontea.

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

odeatu G 1 (Lar SAgust); odeiatu G 1 (Lar SAgust); odeitu G 2 (Lar SAgust, Lard), ZuAm 1 (Ip Dial); odoitu B 2 (Añ).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hodeitu : HiztEn-LurE.

Euskaltzaindiaren Arauak

hodeitu, hodei(tu), hodeitzen. da/du ad.

Txostenak eskainiko duen informazioa behar da

ik. hodeitu / hodeatu / oreatu, etab.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

hodeitu, hodei(tu), hodeitzen.

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

LBeh (2014-04-03): hodeitza 53: Elhuyar (“ezin ditugu ikusi izar-multzo horiek, uhin ikusgaiek ez dutelako zeharkatzen hodeitza”), EiTB 52 (adib.: “Iparraldeko haizearen eraginpean hodeitza ugaria izango da”). // hodeitza 63: EiTB 57 (“Dena den, orduek aurrera egin ahala, hodeitza saretzen joango da eta atertzera egingo du, bereziki hegoaldean. Iparraldeko haizea ibiliko da eta tenperaturak gradu pare bat gora egingo du”), Elhuyar (“Horrek esan nahi du erradiazioaren uhin-luzera gehienak xurgatzen dituela inguruneak; begiz, esate baterako, ezin ditugu ikusi izar multzo horiek, uhin ikusgaiek ez dutelako zeharkatzen hodeitza. Bai, ordea, uhin milimetrikoek, uhin-luzera handiagoa dutelako hauts partikulen tamaina baino”), Elkar 5 (“Mollarri aldetik irten berria zen eguzkiak ez zuen goiz goizetik azaldu zen hodeitza baxua saretzea lortzen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: hodeitza 9: Pello Zabala 8 (adib.: “Orduan aire beroak, hotz eta hezearen kontrastez, hodeitza altu beldurgarriak osatzen ditu, eta horiek bai, deskarga mardulak egiteko pronto inguratzen dira”), Juan Garzia (“Baina, nola baitakusagu maiz, ekaitzaren bezperan, zeru goiak oro isil, hodeitza geldi-geldi, haize bipilak mintzogabe, eta beheko lurbira herio bezain mutu, ostots ikaragarriak duela betan ortzia urratzen”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es nubosidad / fr nébulosité: Elhuyar: hodei(ak) (Meteorol.) / Nolaerran: - / Zehazki: hodei(ak), hodeitza / Labayru: hodei(ak) (Meteorol.) / Adorez5000: hodei(ak), hodeitza (Meteorol.).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

hodeitza (Lar, Añ→A (s.v. odeite)), odoitza (Añ). "Nublado, nublo, substantivo" Lar.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm (Meteorol.): hodeitza, hodeitza oso .

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Agian teknikoegia hiztegi honetarako. Erabilera arrunterako aski izan daiteke hodeiak erabiltzea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Gaur egun erabat hedatua dago. Jasotzekoa Meteorol. markarekin.

Jakite-arloak

Meteorol.