Euskaltzaindiaren Arauak

Vanellus vanellus.

Landare eta animalien taxonomi izena

Vanellus vanellus.

Jatorrizko forma

hegaldi, hegada.

Euskaltzaindiaren Arauak

h. hegaldi.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. hegaldi.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu gure corpusean. Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko hegakor eta hegazkor .

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Hauek dira EEBSn (ez-)hegakor lematizatuak: hegazkor (eta hegaskor) 4: Harluxet HE ("Substantzia organikoa, zuria, solidoa, kristalinoa, hegazkorra eta usain eta zapore berezikoa"), J. Urrujulegi ("ezin izan nuen izpiritu hegaskor hark irudikatu zidan amaren mezua deszifratu"), FisKim/DBH ("osagairik hegazkorrena edo irakite-puntu txikiena duena"), Hautaprobak 1994-96 ("Gizakia ez diren bizidun desberdinetan hormona-mota ugaria dago [etano gasetik aldehido hegazkorrerarte adibidez]"); ez-hegaskor 1, Elhuyar ("Solutu ez-hegaskor baten 5,40 g eransten zaizkionean 90 g urari 23,32 mmHg-koa da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ez-hegazkor : Euskalterm 1; hegaskor : AB38 2, HiztEn (Fis. lurrintzeko propietatea duen substantzia solido edo likidoa; memoria hegaskor AS Inform. elikadura elektrikoa etenez gero datuak galtzen dituen memoria...); hegaskortasun : AB38 1, HiztEn (hegaskor denaren nolakotasuna); hegaskortu : AB38 1; hegazkor : AB38 1, Euskalterm 5 (hauetan 1 bolatil sinonimoarekin); hegazkortasun : Euskalterm 3; hegazkortu : AB38 2, Euskalterm 1 // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

egakor : PMuj DVC (volátil, que vuela fácilmente); egakortasun : PMuj DVC (volatilidad); hegazkor : HiruMila (volátil), PMuj DVC (egazkor: volátil, volador, que vuela fácilmente) // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Osaeraz argibideren bat eskaini nahi da

sistemaren araberako erregularra da, formaz (erabili izan den hegazkor -z-duna, berriz, oinarririk gabe geratu da, hegaztu aditza baztertutzat ematean).

Atzizkien araberako erabakiak

-kor

Kategoria

izond.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

hegal : "Documentado desde Leiçarraga, se emplea más al Norte. Al Sur se encuentra en el s. XVIII en Larramendi y Mendiburu, aumentando algo su uso durante el XIX y sobre todo en el XX"; hego : "Propio de tradición occidental, aparece ya en RS. La forma ega es bastante menos frecuente y suele alternar con ego en los autores que la usan; hay además un ej. de egoa en Aguirre de Asteasu"; hegats : "Documentado en autores septentrionales ya desde Leiçarraga; al Sur se encuentra en Araquistain y en Ibiñagabeitia. Es frecuente (sobre todo en los textos más antiguos) con el significado de 'pluma de escribir'. La única forma documentada es (h)egats".

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1 hegal : 142 ager., epe eta euskalki guztietakoak; HMko 56 ager. (G 32, B 24) eta IE 14, EB 64; 9 adiera desberdin ditu, besteak beste arrainarena eta hegaztiarena izendatzeko; hegazti/arrain banaketan, hegaztiarena da erabiliena (32 ager.); arrainarena adierazteko bi bider agertzen da, lehenengo epean IEan eta hirugarrenean EBan; 2 hego (hegaztiarena): 63 ager.; HMko hitza: B 13, G 22; IE 2; EB 23; hego, 'hegaztiarena' izendatzeko, hegoaldean gehien erabili den forma da; EBan ere hego erabiliena; 3 hegats : 28 ager.: G 5, B 1, EB 18; IE 4; arrainena izendatzeko hegats forma da gehien agertua: 15 ager., guztiak EBan; EBan hego eta hegal formak dira 'hegaztiarena' izendatzeko erabiltzen direnak eta hegats 'arrainarena' adierazteko.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: hegal (15) eta hego (16); AB38: hegal (36) eta hego (25); AB50: hegal (5) eta hego (8); HiztEn-LurE: hegal, hegats, hego.

Jatorrizko forma

hegal, (hego).

Euskaltzaindiaren Arauak

1 'teilatuaren, kapelaren,... ertza'. 2 Ipar. eta Naf. 'hegaztien hegoa'. 3 'arrainen igeri organoa'.

Forma baten adiera(k)

gerora hobeto zehaztu eta mugatuko diren adieren artean, orain aipatzekoak dira: 1) ertza; 2) Ipar. hegoa; 3) hegatsa

Forma-adieren gurutzamenduak

hegal / hegats / hego

OEHko datuak [laburduren azalpena]

HEGAL-KOLPE Batida de alas. "Vol d'oiseau" Lecl. * Xori baten hegal-kolpeak [...] abisatzen zaituztela behiñtzat zure bizia are lausterrago dohala. He Gudu 140 (SP 120 xoriak airean hegaldatzen). Ez dela indarrik gabe, hegal kolpe batez bezala, igan den heinerat altxatu. Ardoy SFran 282.

LB: 2; EPG: 3; ETC: 16

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: 0, Adorez: 0, Labayru: 0

kolpe 2 iz. (Hitz elkartuetan, bigarren osagai gisa). Mailu kolpeak. Ezpata kolpe batez lepoa moztu zion. Lantza-kolpe batez saihetsa erdiratu zion. Tragaza-kolpez. Erroak barna dituen arbola bat ez du edozein haize kolpek lurreratzen. Ez dela indarrik gabe, hegal kolpe batez bezala, igo den heinera altxatu. || Bazterrak inarrosten ditu zizpa kolpeen harrabotsak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa da; kolpe hitzaren erabilera berezia azaltzeko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da hegal eta kolpe sarreretan.

LBeh (2014-04-03): hegal-pibot 45: Berria 44 (adib.: “Eskolta da, hegalekoa, eta hegal-pibota ere bai, 2,09 delako luzean”), EiTB (“19 urteko hegal-pibot kroaziarra Split taldetik dator”); hegal pibot 10, Berria (“Guztira 28 puntu sartu zituen hegal pibot kroaziarrak, baina Mumbru eta Salgado ere erabakigarriak izan ziren”); hegaleko pibot 13: Berria 4 (adib.: “Europako hegaleko pibot onena David Andersen australiarra da”), EiTB 9 (adib.: “Hrvoje Peric Zadarreko hegaleko pibotak Iurbentiako jokalaria gainditu zuen 40ko balorazioarekin, baina bere taldeak jasotako porrotagatik saria Marco Banici eman diote”). // hegal(-)pibot 115: Berria 111, EiTB 2, Elkar, Uztarria.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: hegal-pibot 40, Berria (adib.: “Gustura zabiltza orduan hegal-pibot moduan jokatzen?”, “Robert Tomaszek poloniar hegal pibota eta Roberto Gabini alero argentinarra fitxatu ditu Tau Baskoniak”); hegaleko(-)pibot 2, Berria (“Hiru entrenamendu soilik egin baditu ere, Bidorretak, joan den ostegunean fitxatutako Martin Rancik hegaleko pibotak lehen minutuak jokatu ahal izago ditu”, “Batetik, Cesar SanMartin hegalekoa, eta, bestetik, Richard Scott hegaleko-pibota erabat itxi gabe dago fitxaketa”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: pibot. Saskibaloian || pibote. Saskibaloiaz beste kiroletan.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es alero-pivot / fr ailier fort, pivot en avant: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu hegal(-)pibot formarik.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Euskalterm: hegal(-)pibot; hegaleko pibot TN dira.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da

Baztertzekoa, aski izan daitezke hegaleko proposatua eta pibot arautua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Terminoa da eta erabilia. Jasotzekoa izan liteke, Kirol. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa hegal eta pibot sarreretan.

Jakite-arloak

Kirol.

Euskaltzaindiaren Arauak

Thunnus (Thunnus) thynnus. Sin. atungorri.

Landare eta animalien taxonomi izena

Thunnus (Thunnus) thynnus.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

egal alde 1: Salav ("Guri mendiaren beeko egal aldetik tokatu zitzaigun pasatzea Villarreal aldera"); ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko hegal-alde azpisarrera.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

hegalalde 4: Xake ("Peoi guztiak xaketaularen hegalalde batean aurkitzen badira, nahiz eta peoi bat gehiago izan, 99%-tan berdinean geratuko da partida", "Abantaila baduzue ez itzazue utzi peoi guztiak hegalalde batean", "Dama hegalaldean aurrerabidetuko da posiziozko borroka", "Erdiguneaz jabetu baino nahiago dute hegalaldeko irekigunearen bidez kontrolatu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec; AB38; AB50; HiztEn; LurE; Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

hegalalde : Lh DBF (bord d'une meule de moulin); DRA (borde de una muela de molino) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt; ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; Casve EF; HaizeG BF; PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Ongi eratua da

berria, eta ongi eratua, sistemaren arabera (cf. aurrealde bezalakoak).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-alde.

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Erabileremu dialektala

Heg.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.

Kategoria

adlag.

Euskaltzaindiaren Arauak

hegaldarazi, hegaldaraz, hegaldarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

hegaldarazi, hegaldaraz, hegaldarazten.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'hegalaria'.

Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da

Ipar. Ik. hegalari.

Euskaltzaindiaren Arauak

hegaldatu, hegalda, hegaldatzen. da ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

hegaldatu, hegalda, hegaldatzen.

Jatorrizko forma

hegaldi, hegada.

LBeh (2014-04-03): hegaleko 884: Berria 650 (adib.: “Alavesek Raul Llorente hegalekoa fitxatu du”, “ezker hegaleko atzelari bat eta aurrelaria behar ditu taldeak”), EiTB 225 (adib.: “ordezkoen artetik zelairatzearekin ez da asetzen ezker hegaleko erdilaria”, “Baskoniako hegalekoak 37 puntu egin zituen”), Argia 7 (adib.: “berdin pasatzen dute baloia, berdin egiten dute korrika, izan hegalekoa edo pibota, teknika berdina, joko estilo berdina denek!”), DiarioVasco 2 (adib.: “Iñaki hegaleko jokalariak falta bat jaurti eta baloia langara bidali zuen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: hegaleko 342: Berria 340 (adib.: “Halere, ezker hegaleko jokalari bat gehiago izateak ez dio kalterik egingo Aguirreri”, “Hegalekoa jaurtitzaile ona dela erakusten ari da kanpoko lerrotik”), Joan Mari Irigoien 2 (adib.: “Hura bai fenomenoa! - esaten zidan aitak, hegaleko brasildarraren balentriak aipagai“).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: estremo* e. hegaleko. Futbolean erabiltzekoa || futboleko postuak. Atezain, alboko (atzelari) [lateral*], eskuin alboko (atzelari), ezker alboko (atzelari), erdiko atzelari [zentral*], libero, euskarri [pibote*], erdiko erdilari [mediozentro*, erdizentro*], erdilari [interior*], eskuin erdilari, ezker erdilari, aurrelari, hegaleko [estremo*], eskuin hegaleko, ezker hegaleko, erdi-punta [punta-erdi*], punta aurrelari

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es extremo / fr ailier: Elhuyar: (Dep.) hegaleko / Nolaerran: (kirol) hegaleko / Zehazki: (fútbol) hegaleko / Labayru: (deporte) hegaleko / Adorez5000: (Dep.) hegaleko.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Kirol.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: HEGALEZ. Volando. Geroztik nabilazü hegalez airian. ChantP 24. Bi arrano gothor[r]ik, hegalez. SGrat 13. Xoritto bat heldu da beti / Nere herritik hegalez. Elzb Po 181. Beliak hegalez bazabiltzan zelian. Mde Pr 130. Bihotzez bihotz mundu guzia kurri dezala [amodioak] hegalez. Xa Odol 322.

hegalez 2: Berria (“Behin bide horretaraz gero, bada, ezkerretik segituko dugu, eta Elzarre mendi tontorreko mazela oihantsuan ibiliko gara, hegalez hegal”), Erlea (“Haatik inozokeria horrek asko lagundu ninduen, fisikoki ez nuen askatasunetik anitz ekarriz ametsaren hegalez, gure mendien artera itzuli artean”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

hegalez 6: Herria 2 (“Zeruan zehar hegalez ari”), Pello Zabala 3 (“Gau-ainhara badoa hegalez firrindan”), Itxaro Borda (“Ibaia hegalez kilikatzen zuten noiztenka, desafioz bezainbat gosez”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide gisa jasotzea komeni da.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Adibide gisa jasotzekoa hegal sarreran.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. hegape

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pe.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan hegaldaz sarrera: Lç Ap 4, 7 ("Hegaldaz dabilan arranoa bezalako zen"), Mst III ("Hegaltaz igaraiten diren elhetzaz" #mdash# v. tbn. Egiat), Arch Fab ("Hegaltaz joaiten"), Ip Dial ("Egün lürrian herrestaka dabilan har baten bihar hegaltaz [...] ikhustia").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hegaltaz : HiztEn (Zub.) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

hegaltaz : EuskHizt (1757; hegaldaz 1571, Zub.), ElHizt (Zub.), HiruMila (Zub.), DRA // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

adlag.

Erabileremu dialektala

Zub.

Forma baten adiera(k)

hegan, hegaldaka.

Euskaltzaindiaren Arauak

Thunnus (germo) alalunga. Sin. atunzuri.

Landare eta animalien taxonomi izena

Thunnus (germo) alalunga.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: hegan egin.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

hegan egin.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

Liter. 'basoiloa'.

Euskara batuan hobestekoa

Ik. basoilo.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

(h)egalpe 'lugar bajo las alas': Bp II, Egiat, LE, Dv Mt, Zub, Ir, Iratz, Etxde JJ, Or Aitork; egope : Mb IArg I; AA II; ETZ; Izt C; Echta Jos; ArgiDL; SMitx Aranz; Ker Ps; egape : GavS; CrIc; Añ EL; Ur MarIl; AB AmaE; A Ardi.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: hegalpe 1, egape 1; AB38: hegape 1; HiztEn-LurE: hegalpe, hegape.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-pe

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-o/-a-.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

1 'luma': "Documentado en autores septentrionales ya desde Leiçarraga; al Sur se encuentra en Araquistain y en Ibiñagabeitia. Es frecuente (sobre todo en los textos más antiguos) con el significado de 'pluma de escribir'. La única forma documentada es (h)egats"; 2 'teilatu': "Documentado al Norte desde mediados del s. XVII; Al Sur lo emplea Orixe. La forma que predomina es hegatz": hegats JE Bur; hegatz JE Ber; egatz VocB, Iz Ulz; 3 'hego': hegats Lg II; Or BM; egatz: Ur Lev; EA; egatx: Ol Lev.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

1 (h)egats : 18 ager. Horietatik 15 EBkoak dira eta 3 Gkoak; 'arrainaren hegatsa' da forma honen adierarik nagusiena (18tik 14 adiera honekin); 2 (h)egatz : 10 ager: IEko euskalkietan (4 ager.) eta Gz (2). EBz 4 bider agertu da; gehienetan (10etik 8tan) 'teilatu' adieran agertu da.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: hegats (txoriarena) (2), hegats (arrainarena) (1) eta hegatx (1); AB38: hegats (arrainarena) (11); AB50: hegatz (arrainarena) (1); HiztEn: hegats (arrainarena).

Jatorrizko forma

hegatz, -ts.

Euskaltzaindiaren Arauak

'luma'.

Forma baten adiera(k)

1) luma; 2) arrainen organoa

Formen arteko bereizketa semantikoak

ik. hegatz ('teilatua') eta hegal / hego

Euskaltzaindiaren Arauak

hegatu, hega, hegatzen. da ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

hegatu, hega, hegatzen

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-o/-a-.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

egatxabal 'langosta (insecto)' Or Mi.

Euskaltzaindiaren Arauak

Alauda sp.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-o/-a-

Landare eta animalien taxonomi izena

Alauda sp.

Euskaltzaindiaren Arauak

Larus ridibundus.

Jatorrizko forma

hegatz, -ts.

Euskaltzaindiaren Arauak

Ipar. 'teilatu ertza'.

Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

erabilera urriko forma da, tradizioak ez du ezer agintzen (ik. informazioa s.u. hegats); Iparraldean hegatz (eta hegaztegi) da gaur ahoz erabilia, eta hori jaso du Casenaveren hiztegiak: horiek eskainiko dira

Erabileremu dialektala

Ipar.

Forma baten adiera(k)

teilatua

Formen arteko bereizketa semantikoak

ik. hegats ('luma; arrainen organoa') eta hegal / hego

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

batez ere Bizk. / AS: hegaz egin.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

hegaz egin

Erabileremu dialektala

Bizk. batez ere.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

batez ere Bizk.

Erabileremu dialektala

Bizk. batez ere.

Euskaltzaindiaren Arauak

batez ere Bizk.

Erabileremu dialektala

Bizk. batez ere.

Euskaltzaindiaren Arauak

batez ere Bizk.

Erabileremu dialektala

Bizk. batez ere.

Jatorrizko forma

abioi, hegazkin, aireko; uregazkin.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: hegazkin-ontzi , hegazkin txiki [ik. araua s.u. abioneta*].

Zerrendako forma hobetsiari dago(z)kion bigarren mailako forma(k)

abioi, aireko bigarren mailakoak (ik. oharra s.u. abioi)

adib.: hegazkin iz. Airean ibil daitekeen ibilgailua, airea baino astunagoa, hegoduna eta motorduna. Ik. aireko Hegazkinez joan. Hegazkina aireratu, lurreratu. Gerra-hegazkina. Air France hegazkin konpainia. Garraio hegazkina.

hegazkin(-)konpainia 205: Aizu 5, Argia 8, Berria 77, EiTB 48, Elhuyar, Elkar 5, Consumer 51, Espainiako Gobernua, Laneki 9.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

hegazkin(-)konpainia 90: Berria, Herria, Edorta Jimenez, Iñaki Heras, Oskar Arana, Pello Salaburu, Javi Cillero, Anjel Lertxundi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

EHn aire(-)konpainia azpisarrera gisa jasoa dago. Hau ere azpisarrera izan liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa hegazkin sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

hegazkineria 1, MerkatZuzenb ("Hegazkineria Zibilaren Zuzendaritza Nagusiak 1991ko urtarrilaren 7an emandako ebazpenak titulu aeronautiko zibilak lortzeko arauak ezarri zituen").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hegazkineria : AB38 1 (Saioka/7 #mdash# 'aviación'), HiztEn (hegazkinen multzoa), Euskalterm 1 (hegazkineriarentzako zerbitzu meteorologiko) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, LurE.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

hegazkineria : Egunk 1999-06-25 ("Espainia Nazionalean ez dago hegazkineria alemanik, ezta atzerritarik ere. Hegazkineria bertakoa, espainiarra dugu. Hegazkineria espainiar prestu eta heroikoa"); ik. 2002-06-25 (A. Olabarri: "Gernika [...] matxinatuei laguntzen zien hegazkineriak suntsitu zuela").

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

hegazkineria : ElhHizt (aviación: conjunto de aparatos), HiruMila (ik. abiazio), Casve EF (aviation: ensemble des appareils) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal aviación / aviation formen ordainak: HiztHand: 1 hegazkintza, abiazio; 2 aire armada; hegazkinak // HiruMila: 1 fabricación y transporte: hegazkintza, abiazio; 2 conjunto de aviones: hegazkineria, abiazio // ElhHizt: 1 hegazkintza, abiazio; 2 hegazkineria, abiazio, hegazkinak, abioiak // Lur EG/CE eta EF/FE: hegazkintza // Casve FE: aidezebilka, hegazkintza // HaizeG FB: egazketa // PMuj DCV: 1 acc. de volar: egazketa, egazkada, egada; 2 tiempo de vuelo: egaztaldi, egakaldi, egaldi; 3 modo de vuelo: egazkera; 4 deporte del vuelo: egazkintza, egazkunde, egazketa, egazkaritza // Ez dugu aurkitu ap. XarHizt, T-L LBF.

Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak

gutxitan erabili da, baina -teria osaerako erregularra da.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-teria, eta multzokariak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan hegazkigintza sarrera 'fabricación de aviones', EEs 1930 ("Egazkia, Egazkigintza. Egazkiaren ibilkuntza zergatiak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

(h)egazkingintza 4: J. Oregi ("Autogintza, eletronika, egazkingintza eta nukleoarena bezalako industriek aituak behar dituzte"), Saioka/8 ("Funtzionatzen duten maketen artean, aeromodelismoa edo hegazkingintza dugu arlo berezia"), FisKim/DBH 2 ("Garrantzi handiko aleazioen artean, altzairua daukagu, burdina eta karbonoaren disoluzioa, edo eta duraluminioa, hegazkingintzan erabilia", "Aluminioa oso arina da, eta horregatik erabiltzen da hegazkingintzan, leiho-markoak, jakiak biltzeko papera, etab. egiteko"); hegazkin eraikuntza EB 1: Garraioa ("Hegazkin eraikuntzarako lehen konpainia Gabriel eta Charles Voisinek fundatu zuten Frantzian").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

hegazkigintza : AB38 5 (fabricación de aviones); hegazkingintza : AB38 3 (industria aeronáutica, construcción aeronáutica), AB50 3 (hauetan 1 egazkingintza; 'fabricación de aviones'), Euskalterm 1 (fabricación de aviones); hegazkintza : AB50 3 (egazkintza: hauetan e.-injeniero; denak 'aeronáutico' itzuliak), HiztEn (1 airea baino astunago diren ibilgailuen bidezko aire-nabigazioa; 2 hegazkinen azterketa eta fabrikazioa helburu duen teknika), LurE (hegazkinei eta hegazkin bidezko garraioari bereziki dagokion zernahi) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

hegazkintza : EuskHizt (*1977, 1993; hegazkinei eta berezk. hegazkin bidezko garraioari dagokion zernahi), HiruMila (aviación, ciencia que estudia los vuelos aéreos), ElhHizt (1 aeronáutica; 2 aviación), EskolaHE (hegazkinei eta, bereziki, hegazkin bidezko garraioari dagokion zernahi), Lur EG/CE (aviación) eta EF/FE (aviation), Casve EF (aviation - science des vols aériens), DRA (egazkintza: aviación), PMuj DVC (egazkintza: aviación, deporte del vuelo); hegazkingintza : EuskHizt (egazkigintza 1930; hegazkinak egiteko jarduna) // Ez dugu aurkitu ap. HaizeG BF, Lh DBF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gintza.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

goi-egaizkindari: Enb; egazkari ('aviador'; beste batzuk 'hegazkin' adiera dute): Enb.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

hegazkilari EB 2 ager. (Mendiguren Bereziartu, X.: Gizartea; Urbistondo, D.: Amona); egazkari EgAs behin (Arozena, A.: DV, 1981); aviatur IE 1; piloto eta aldaerak (pilloto, pilotu, pillotu) dira gehien agertu direnak (19 ager.), HMan: B 4, G 3. EB-EgAs 12; IEan ez da agerraldirik jaso.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

DFrec: abiadore (3); piloto (18); pilotu (4); AB38: piloto (1); pilotu (4); AB50: piloto (10); Euskalterm: abiadore, pilotu; HiztEn: hegazkinlari; pilotu, pilotutza; LurE: pilotu, pilotutza.

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

hegazkinlari -n-duna da erregularra, eta ez dago -n-gabea hobesteko daturik.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-pe.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

aterpea.

Euskaltzaindiaren Arauak

'teilatua'.

Forma baten adiera(k)

teilatua (ik. hegatz).

Euskaltzaindiaren Arauak

'pauma'.

Landare eta animalien taxonomi izena

Pavus Cristatus.

Jatorrizko forma

hegazti(n).

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: hegazti(-)hazkuntza.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: hegazti-azienda, hegazti-denda .

Lexemen erregulartasuna

-n zalantzazkoa

LBeh (2014-04-03): hegazti-gripe 42: Elhuyar 13 (adib.: “Hegazti-gripeaz asko hitz egin zen duela hilabete batzuk”), Berria 2 (adib..: “Izan ere, ikerketa horietan, bi taldeek H5N1 hegazti-gripearen aldaerak sortu dituzte mutazioz laborategian, eta ikusi dute aldaera berriak gai izan direla hudoak arnasbideetatik kutsatzeko”), EiTB 27 (adib.: “Albistegian, Derion hegazti-gripeari buruz egindako jardunaldiaren berri emango dizuegu”); hegazti gripe 44: Consumer 5 (adib.: “Orain arte, gizakiengan hegazti gripea agertu den kasu guztietan, hegaztiek kutsatu dituzte gizakiak”), Berria 28 (adib.: “Zentzu honetan, behi zoroak eta txerri eta hegazti gripeak sortzen ari garen gizarte arriskutsuaren ondorio zuzena dira”), EiTB 9 (adib.: “ez genuen nahi hegazti gripearen gaineko film soil bat egin”), Argia 2 (adib.: “Hegazti gripeak, behintzat, nekez akabatuko gaitu”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: hegazti(-)gripe : Berria 343 (adib.: “Hegazti gripeak bi haur hil ditu, lehen aldiz Asiako ekialdetik at”), Iñigo Aranbarri (“Azkenean hegazti griperik baldin balitz, "responsables" zein diren markatzeko ote?”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: hegazti gripe.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es gripe aviar / fr grippe aviaire: Elhuyar: - / Nolaerran: - / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta erabilia.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa onartzekoa hegazti sarreran.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Med.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

'hegazti-okela'.

Txostenaren laburpena

OEHko corpusean ez da jaso; EEBSkoan behin azaldu da: egaztizaiñ (G); HiztEn: hegaztizantza.

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

berria da, baina egokia.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zain- osoa dagokie eratorri berriei, ez forma zaharretako -zan-.