OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ERRAN DELAKO. Susodicho, dicho, citado. v. delako (2). --Amodiua ützi eta indarrez dügün boroga. --[...] Errandelako indartto hura bestetan enpleg'ezazü. ChantP 78. Vitoriako erretora etzen haatik erran delako ermitainaren herrokakuetarik. Const 39. Egüerdixaltin, erran delako aizuk ükhen zia depexa hau: [...]. "Le susdit voisin". Lrq Larraja RIEV 1935, 140. v. tbn. GAlm 1952, 50 (ap. DRA). Pharka, othoi, ez bainintzan erran delako ostiralean zien etxera jin. Mde Pr 362. (El) llamado. Sean Ó Riordàin gaztea, Eirebeall Spideoige erran delakoa. Mde Pr 245

erran delako 10: Argia 7 (“ikusten da munduan, edo erran delako lurralde batean, hizkuntza asko direla elkarren ondoan, hizkuntza ezberdinetako hiztunak”, “Eta dio erran delako Guerrak: “Gogoratzen naiz, egun batean, kaparrategi batean, biok bakarrik ginela, konpainia oso baten kontra borrokatu behar izan genuela”), Erlea 3 (“Erran delako Arratibel hura nor zen ez nekienez, han hasi zitzaizkidan Ereinen: «Hori fraidea duk. Estibalitzen bizi duk”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

erran delako 3: Herria (“Erran delako zelaian üngürü zonbait egin dütüe aldika adin desbardinetako taldeek.”), Piarres Xarriton 2 (“eta erran delako San Martin horretan Irakasle Nafarrak eman zituen egun guztiez kanonezko bi irakasgai eta ordutik beste urtean”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa Ipar. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa erran sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ERRAN ETA ERRAN. Hablando sin parar; diciendo una y otra vez. v. ERRAN ETA MERRAN. Eta, nola bertzea hari baitzitzaion erran-eta-erran, bethi gauza beren erraten. Jnn SBi 158. Solas alfer andana bat erabili ondoan, orok sortzetik gogoz dazkiten batzu, badoatzi biak, erran eta erran, ostaturat. JE Bur 169s. Lauek, belhauniko, othoitz egiten dute, eta badoatzi erran eta erran. Ox 48. Bainan norekin othe mintzo da, / Erran-et-erran, nor du partida? Ib. 115. Hedatu zuen dafaila, erranez: "Dafaila, heda hadi!". Bainan, erran eta erran hura arizana gatik, dafail-basa hutsik gelditu zen. Barb Leg 64. Hari zen artzain xaharra erran eta erran nola otsoek ardi hainitz ebasten zuten. Zerb Azk 39. Orduan zuen Partarrieu apezak erran eta erran mintzatu behar izan, bergarioa doi bat luzatuz. Larre ArtzainE 27

Ez dugu aurkitu erran eta erran formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

erran eta erran 44: Herria 35 (“Horiek hola, Raffarin-ek segitzen du halere erran eta erran "décentralisation" delakoa nahi duela azkarki sustatu eta sobera luzatu gabe gauzatu”), Janbattitt Dirassar 5 (“Treina Tolosan gelditu zenean, ordukotz kasik gauerdi edo holako zerbait, gu ahantziak ari erran eta erran, senar-emazte adinetako batzuk jin zitzaizkigun”), Piarres Aintziart 2 (“Eta hasi zait Nafarroaz erran eta erran, behin betiko konklusioa botatzen didala: "Nafarroa es un Estado"”), Aingeru Epaltza (“Berehala hiri ostia pare bat emateko maneran egonen dela ari duk atzotik erran eta erran.”), Jean Baptiste Etxarren (“Hasi zitzaion semeari erran eta erran: "Joka hadi holaxet! Orai hemendik! Ez, handik!”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa esan eta esan bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa erran sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide azaldu gisa eskaintzekoa erran 1 sarreran.

Forma baten adiera(k)

ez dago esan beharrik.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa ematekoa erran 1 sarreran.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Jainkoaren erresuma, erran nahi da, Eliza; hilko naiz, erran nahi da gauza guztiez gabetua izango naizela.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan erran nahi azpisarrera.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erran nahi izan 43: Eskual 1905-1909 2 ("Horrek erran nahi baitu artha handirekin eman behar zakola aihenari mitriola lehen aldietan", "Izen arrotza badu ere, deus ez du erran nahi"), Lander ("Huna beraz hemen behera, hitz hetarik erran den Hiztegian aurkhitzen ez direnak, edo han aurkhitzen direlarik, han diotenaz zerbeit gehiagoko erran nahi dutenak"), Jnn Bihotz-2 2 ("Eztu horrek erran nahi debozione hau orduan hasia dela [...] eztu horrek erran nahi saindu harren ohoretan eman behar direla"), Zerb GH 1927 ("hoin prediku gustagarririk aditu horrek ez baitu batere erran nahi orai arteko mezak etzirela ederrak ez-eta predikuak gustagarriak"), Lf 4 (adib.: "Eztu horrek erran nahi ithurburu beretarik heldu direla biak", "Ez du horrek erran nahi jendea estimatzen dela...."), FIr ("Las dos hermanas, euskaldunek deitu zuten Axarte eta erran nai du foz edo mintxate bezala"), A. Hillau ("Zer erran nahi dik horrek?"), Euzko Deya 1937 ("Gurutzekundeak, gurutzearen defenditzaile erran nahi baitu; giristinotasunaren, Kristoren erlisionearen defenditzailea"), Haurren arthatzeaz ("botoila edo fiola bat untsa hetsirik ezar urian eta han irakitaraz 20 minuta au bain marie, horrek erran nahi baitu esnea barnean izanen duela"), Katixima 1940 4 ("Sinesten dut haragiaren phiztean, hitz horiek zer erran nahi dute? Erran nahi dute Jainkoak bere botereaz phiztuko dituela gizon guziak munduaren azken egunean [...] Sinesten dut bethi iraunen duen bizitzean, hitz horiek zer erran nahi dute? Erran nahi dute bizitze hunen ondotik hasiko dela bertze bat, sekulan bururatuko ez dena"), Iratz ("Zer erran nahi duzu, diozunean Jainkoaren Semea Gizon egin izan dela?"), Zerb Herr 1944 ("batzuek badakite oraino zer erran nahi duten mintzaira grekazko hirur hitz bitxi hauk"), Herr 1946-1989 bitartean 3 (adib.: "Ez baitu haatik horrek erran nahi denetan akort direla, aperentziarik ere"), Dass ("Batasunaren izena Broussain eta bertze zonbeiten arabera behar zen Eskual-botitza, Eskual batasuna erran nahi duen Ziberotar hizkuntzatik atheraia"), Mde 2 ("denek dakite bertzerik ez duela erran nahi deutsch izenak [...] Irlandara ba da izan kultura-bide Irlandarrentzat, horrek ez du erran nahi den ttipien aiherkunderik ba zutenik Latin handiaren eretzean"), D. Landart 2 ("zer erran nahi du, besta hitz horrek? Zer erran nahi dut, aipatuz itsuskeria?"), Lantziri ("Zer dira karatoxak? Espaiñol hitzak maskatua erran nahi du"), Zabal 1973 ("Pentsatzen dugu Euskal Herriaren alde izateak erran nahi duela, Euskaldunen problema guzietaz axolatzea, eta bakoitzak bere bizi lekutik munduaren hobetzea"), Ardoy Gog ("Alcoran "liburu saindua" arabez al Qur'an erran nahi baitu "irakurtza""), Hiriart-U 3 (adib.: "Hautu horrek zerbait erran nahi zuen [...] Sakramendu hori hartu nahi duenak behar du konbertitu, hitz horrek erran nahi baitu: itzuli"), HerrizH 1988 ("Haien falta dela erraiteak, huts bat egin dutela erran nahi luke"), V. Huici ("Turisma nahasi bati lotua den 2-egoitzen omendatze horrek, erretretadunen ekartze haundia sortzen du, 2-egoitzak erran nahi baitu orduan xahartasuneko egoitza"), J.M. Artzalluz 2 ("Orrek erran nai du gure opor egunak ondo antolatu bear ditugula, programa ona egin bear dugula", "Izketaldiari, itzegiteari komunikazioari baietza emateak egian eta jatortasunean bizitzeko aukera egitea erran nai du"), XArb ("Eskualdun! Hitz horrek laburra delarik, asko gauz erran nahi du"), J. Muñoz ("zeren lehenik ezezaguna izateak ez baitu erran nahi bortitzagoa denik"), J.L. Davant ("Baina zer erran nahi du horrek?"), Tx. Heguy ("kultur eskaintza baten antolatzeak zerbait erran nahi du"), Enbata 1998 2 ("Horrek ez du erran nahi ez dugula jendetasunik", "Horrek ez du erran nahi oztoporik ez dakiekeela bide bazterretik jalgi"), Leihotik 1999 ("Jendeen izpirituan kontserbatzeak erran nahi du ere ondarearen zaharberritzea eta beraz balorean ezartzea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erran nahi izan : DFrec 7 (Herr 1977 4: "hunek erran nahi du", "hitz horren erran nahi baitu ganbera","horrek ez du erran nahi ez duela bere bidean aurkitu trabarik", "gaurko egunean ez du horrek fitsik erran nahi"; Euskaltzainburuaren agurra in Euskera XXI 2: "egungo bilkura hunek zer erran nahi duen aditzera emanez [...] hori erran nahi du izen horrek"; Hiriat-U "artalde bat dela eliza horrek ez du erran nahi batek mee besteak mee denek marraka bera...") // Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erran nahi izan : ElhHizt (AS: 1 significar, querer decir; 2 ser importante, significar) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erran 1 sarrerari dagokion azpisarrera.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-zahar.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erran 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-zuhur.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erran 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 25 (II.2.d): "Marrarekin idaztekoak [dira (...)] barra-barra, plisti-plasta eta zehatz-mehatz modukoak (...) erran-merran (...) Ikus, salbuespenetarako bereziki, AAAren 16. atala".

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

errima-bikoteak.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erran 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan: erran(n)ahi 2, Ip (Ap 17,9: "Eta hau da erranahia, zuñtan beita jakitatia: zazpi büriak dira zazpi mendiak, zuñtan gañen jarririk beita emaztia"; Hil: "Ageri da zoinen ontsa Mariari dohazkon sinifikazione edo errannahi horik oro").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erranahi (eta erran nahi) 3: F. Krutwig ("Eta huntara ikhus zezaketen, ezen igibarziak pragma biziduna bere baithan zedukala, zi syllabêak #mdash#zeinen erran nahia bizia bait da#mdash# erraiten duenez"), Filosofia/3 ("Baina egoera ez da baitezpadakoa eta guk geuk hautatzen ditugu egoeren erranahiak"), Tx. Heguy ("Maila profesionaleko kultur egitarau bat diru publikoz sustengatzea Xiberoan edo Amikuze aldean adibidez, ez du erranahi handirik Paue, Bordele edo Pariseko arduradun politiko eta administraziokoentzat"); erranahitsu (eta erran nahitsu) 2: Herr 1983 ("Ikusgarriaren idekitzea arras guztagarria iduritu zauku ikurriña gure euskal lurraren muinetarik ateratzen balitz bezala: sortze bero eta erran nahitsua"), F.J. Mangado ("Edo eros dezala, erreumaren beldurrez badago... Bai erranahitsua, lizentziatuaren erantzuna").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erran-nahi : AB50 (significado) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erran-nahi : Lur EF/FE (signification); erranahi : DRA (significado) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-n+n-: esanahi formakoa den arren lehendik arautua, sudurkari biak jasoz eskainiko da hau, kontu eginik batez ere Ipar. dela (cf. nonahi / non-nahi bikotea).

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH argitaratuan erranairu , erranaire sarrera: "(Amar) erranáire, refrán" Iz Ulz. "Esaera zaharra; refrán, dichos" Izeta BHizt; eta Iz Ulz aipatuz erran-aire : MEIG ("Badakit euskarazko esaera lasaiegi datorkigula, nolanahiko esanak "esaerak" direlako ezinbestean: dena den, nik esaera zaharrak direla entzun dut haurtandik hemen ahotan hartzera noanak, Ultzaman Izagirrek jaso zuenez erran-aireak omen direnak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erran-aira 1, Herr 1957 (izenburu gisa: "Erran-Zahar eta Erran-Airak"); erranairu 3, Izeta (""Goiz negu bi negu" eta bai egia ere erranairuak erakusten duena [...] Erranairuak badira eta huna bat hemen [...] Abenduan ere sartzen gara eta badira erranairuak hilabete huni ezarriak").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten

urriegiak dira lantaldearen datuak, -e ala -u amaitua izan behar duen erabakitzeko.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ERRANAK ERRAN. Dicho esto, después de lo dicho. "Erranak erran, barka; inak in, barka (Sal), lo dicho, dicho, perdón" A. Erranak erran, eta ezpanu bertze xehetasunik ematen, geldi nindeke saindu hau, ez-eta ere erdizka, ezagutarazi gabe. Jnn SBi 168. Janak jan, edanak edan, erranak erran, ez badenez deus bertzerik? HU Zez 144. v. tbn. Ox 104. Napoléon III eta Eugenia Larrunen izan dire. Erranak erran, badakizue betbetan zer heldu zaukun gogorat? Ez ote zabiltzan Larrungo urrearen ondotik? Zerb Azk 39. Horiek hola, erranak erran, joanen gira orai urrunxago. "Cela étant ainsi, cela dit". Ardoy SFran 23. Erranak erran, zilatuak zilatu, eta hoin luzaz bainan behar zen, ez gira harrituko ez balinbadu ere San Frantses Jatsukoa bezalako Saindu paregabe bat Eskual-Herriak moldatu ahal izan. "Ce qui a été dit étant dit". Ib. 28. Amets pollit bat zertako ez gaur sala elgarri orobat? / Eginak egin, erranak erran, noizko berriz holako bat? Larre ArtzainE 333.

erranak erran 5: Berria 3 (“Erranak erran, baieztapen segur bat egiten ahal dut eta, beraz, baitut egiten”), Jakin (“Erranak erran, mekanismo horiek mehatxu izatera ailega daitezke estatuaren paper arautzailearentzat zein negoziaketa kolektiboarentzat, gobernuen jarduera pribatizatzaile eta desarautzailearen alde eginez”), Argia (“Ez nago ados, eta erranak erran, ni telebista zalea naiz, erratea politikoki zuzena ez bada ere”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

erranak erran 9: Herria 2 (“Hala ere, bego hortan, erranak erran!”), Berria (“Erranak erran, halere, literaturaren mundua ez du hain arrotza Etxeberrik”), Harkaitz Cano 2 (“Erranak erran, amari ez zion graziarik egingo, berriro ere, hamaikagarrenez, berak oparitutako eskularru aparatoso bat galdu nuela jakiteak”), Aingeru Epaltza 2 (“Erranak erran ondotik, ordea, ez zitekeen bertze ondoriorik atera”), Itxaro Borda (“Erranak erran Xarles...”), Janbattitt Dirassar (“Erranak erran, hobeko nuen nik ere aitzina ixilik egon banintz, baina nihaurek solasa segitu nuen”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa esanak esan bezala, Ipar. markarekin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa erran sarreran.

Erabileremu dialektala

Ipar.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erranaldi 5: M. Dupac ("Gezurra erran edo beren erranaldien gogorkeria ezti zezaketenik ez zuten iduriz asmatzen ahal ere Murek"), P. Xarritton ("Bada hor erranaldi zorrotzik, oharpen zehatzik eta irudi aberatsik"), J.B. Orpustan ("Neurtitzean, aldaketa osoa errana da: erditik egin du Oihenartek hamabortzeko luzea zortzikorat ttipituz; bainan ere berdintasuna ezberdindu du: laueko bertsu zuzena lehenean, bi neurtitzeko erranaldiak bi, hirur, laur, bederatzi eta hamargarrenean"), Enbata 1998 ("Hastio ditut "beti hola izan da" edo "deus ezin da egin" antzeko erranaldiak"), E. Bachoc ("Aipatu nahi nuke René Lévesque-k erran zuen erranaldi famatua [...]: "Montrealek aurpegi frantsesa izanen du Torontok aurpegi ingelesa duen bezalaxe"").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm, ez ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

erranaraz, erranarazten.

Aditz-erregimena

dio ad.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka ad.ekin: eratorbide aski librea dirudi, baina aditz jakinekin bakarrik ageri da (cf. botaka, gordeka, joka), eta hiztegian horren berri ematea komeni da; formatuaz, berriz, zalantzak daude: sarrera berariazkoa ote dagokion ala erran aditzaren azpisarrera gisa ematekoa den.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

zernahi erranka ari izan zait.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -