Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

burdina: LurE-Harluxet.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenen hiztegian: Fe.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

burdina: Zehazki, ElhHizt, HiruMila, HiztHand.

Jatorrizko forma

burdina, burdin-

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: burdin barra, burdin hari Sin. alanbre, burdin sare, burdin ur Ipar. 'metal-ura', burdin ziri

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehitzeko eskatuz: burdin harri, burdin hesi, burdin salda ; eta adib. gisa: Burdin Aro.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

burdin barra, burdin sare, burdin ur (Ipar.; ik. metal-ur), burdin ziri

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Elementu kimikoak eta Mineralak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: burdingorri / LurE: burdingorri / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-elkarketari dagokion grafia

Ik. burdingorri.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexien atalean jasotzekoa da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-haga.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

palanka.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

burdiñara 1: GavS ("Atxur, burdiñara ta golde biurturik, nekazari langiñak ongi giaturik, emango digu lurrak garia ta artoa"); burniare 1: Ibiñ Virgil ("Burniareak iñoiz ikutugabeko ta gizonen mendean iñoiz izan gabeko arloak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

burdiñara eta burdiñare bana, B (S. Muniategi: "Lurrarekiko artu-emonean ta lurrinpean bizitzen ikasia oi dan gazigezatasunez burdiñaraz, labortzez itaurren edo onenean astoaz egur, bedar billa egungo beartasunez"; S.T. Rekalde: "belarra ebatekoak, jasotekoak, kamioe aundi ugarrez erdi janak, zaldi nar, burdi, burdiñare, goldak, zer ezegoan an!"); burniare EB 1 (J.L. Aramendi: "bidea argitzeko lanpara handia eta adar eta beste oztopoak bidetik kentzeko behar zuen aurreko burniarea").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

burdinare : HiztEn, LurE. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

burdinare eman dutenak: EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, DRA; burdin-ara : PMuj DVC. Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Ez dugu Nekazaritza hiztegian aurkitu.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Erabaki gabe utzi da forma

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-are.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

(are-mota).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BURDINAZKO (V-gip; Dv; burdinezko G-azp, B, BN-arb; SP, Lar, Añ (V, AN); burnizko V-gip, G, AN-gip-5vill; Lar, Añ (G); burniazko Lcc; bürdüinazko S; Casve; burrinezko V-arr, AN-erro; Añ; burnezko Bera, BeraLzM). Ref.: Etxba Eib (burdiñazkua, burnizkua); EI 104; Gte Erd 69. De hierro, férreo. "Argolla de hierro, burniazko argollea" Lcc. "Afilar cosa de hierro, burniazko gauzea afiladu" Ib. "Qui est de fer" SP, Dv. "Férreo" Lar, Añ. "Almete, yelmo, burnizko burukoa" Lar. "Burdiñazko begituna, argolla" A. "Burdiñazkua, de hierro, férreo. Oiñ, gauzarik geixenak dira burdiñazkuak" Etxba Eib. "Burnizkua, lo mismo que burdiñazkua. Eukan ontzitadi guztia zan burnizkua" Ib. "Koldea mie burrinezko (AN-erro), arado de una púa" EI 104. "Burdinezko aitzurra deuka (G-azp, B, BN-arb), burriñezko atxurre (V-arr), burnizko ankak deuzka mahai horrek (AN-gip-5vill), bürdiñazko haitzürra (S)" Gte Erd 69. Tr. La forma burdinazko, que supone burdina, es casi general en vizcaínos y septentrionales, documentándose incluso en autores que emplean burdin (como J. Etchepare y Barbier). Los escritores guipuzcoanos emplean sobre todo burnizko, aunque hallamos burniazko en Iztueta y en alguna ocasión en Aguirre de Asteasu. Ethor zitezen burdinazko borthara, zibitatera daramanera. Lç Act 12, 10 (He burdiñazko, TB, Dv, IBe burdinazko, Ol burnizko, IBk burdinezko). Emanen draukat bothere Jentilén gainean. Eta gobernaturen dituke burdinazko zihorrez. Lç Apoc 2, 26s (Ip bürdüñazko).

adib: burdina1 iz. Metal grisa, 1.535 °C-tan urtzen dena, gogorra eta, gori dagoenean, lantzen erraza, industrian gehien erabili ohi dena (Fe; zenbaki atomikoa, 56). Burdina sutegian gorritu, goritu. Burdina lantzen. Burdina urtu. Burdina ingudean jo. Burdinazko kakoak. Burdinazko kaiola batean. Burdin mea. Burdin arotza. Burdin lanak. Burdin lantegia. Burdina goriz erre. Burdin Aroa. Balizko olak burdinarik ez (esr. zah.). 2 iz. Burdinazko gauzakia. Sutan goritutako burdina bat. Talo burdina.

burdinazko 460.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

burdinazko 748.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-zko.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-zko bukaera duten orain arte araututako guztiei tratamendu bera emateko berraztertzeko eskatuko zaio erredakzio-taldeari. Orain beirazko, berinazko, kristalezko, urrezko, zilarrezko… sarrera dira EHn, altzairuzko, metalezko… azpisarrera; eta brontzezko, burdinazko, aluminiozko, zurezko, egurrezko… adibide. EHLk urrezko eta zilarrezko sarrera gisa jasotzekoak direla uste du (adiera automatikoa baino gehiago jasotzen dituelako), baina besteek maila berean joan beharko luketela.