Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: UR-HEGI (SP, Hb ap. Lh; hur-hegi BN ap. Lh). Orilla del agua; costa. Biaia on bat egiteko dizuela grazia, / bai zuei ardiasteko kontentik ur hegia. EZ Man II 140. Harea utzten baitute bazterrean ur hegiaren gainean. SP Phil 311. Ur hegian den tantaia gottor bat. Mih 71. Babiloniako ur-hegi / ederretan. Monho 88. Handik urhegiz yohanez [= 'siguiendo la costa en barco'], heldu ginen Rhegerat. TB Act 28, 13 (Lç inguru eginik, IBk itsas bazterrez bazter). Duenekotz ur-hegian urzo laiñoa ikhusi. Gy 54. Jesus agertu zen ur hegian. Dv Io 21, 4 (Lç ur bazter). Badoazi ur hegiari behera. HU Zez 58. Beha eman ziren, xarboak ur hegian bezala, ahoa xabal xabala. Barb Sup 46. Miarritze bere ur-hegi distirantarekin. Leon GH 1923, 530. Mats-mordo ugariz zamatutako ur-egi orlegiak. Zait Sof 193. [Pariseko] ur hegi batean salgei ziren liburu zahar batzuen artean. Zerb Azk 64. Orduan, berriz behar ginuen itzuli Leizpartzeko Aparainerat, laburzkan moztuz ur-hegiz ur-hegi. Larre ArtzainE 103s. Ur hegiko lizar nahiz makal lerdenen andanak bezala. MEIG II 143. v. tbn. Lg II 293. Zby RIEV 1909, 291. Arb Igand 157. Dass-Eliss GH 1923, 419. JE Ber 44. (Alativo en función de part.). Armada ur hegirat zenean. Lg I 211.

adib: ur 5 iz. (Ibai, aintzira edo itsasokoaz mintzatuz). Ur ertzetik joan. Ur hegiko lizar lerdenen andanak. Txalupa ur azalean ikusi zuenean. Ur azpian isuritako olioa urez gain ateratzen da. Ur-haizeen joera lagun ez dugunez gero. Itsasaldi handi edo ur biziak. Ur eremu handia. Gure aitari urak eraman zion etxea. Baina geroztik hona urak bide egin du. Hizkuntza gaietan urak bere bidera itzuli direnean. Urak ez daramana, uharrak (esr. zah.). // hegi 1 iz. Ertza, bazterra. Lapurdiko itsas hegian. Ibaiaren hegietan. Ur hegiko tantaiak. Lur hegi goraxko batean. Arroparen hegia. Ontziaren hegia. Teilatu hegietan. Betezpal hegiak gorri zituen. Bide hegian jarri nintzen. Ganibeta mahai hegian pausatu. // andana 3 iz. Ilara, errenkada; saila, segida. Ostatu eta kafe andana bat bazen bat bestearen ondoan. Horra hor soldaduen andana jarria. Hitz andana luzea. Ur hegiko lizar nahiz makal lerdenen andanak. Urte andana horretan ez zuen maiz ikusi. Xinpleegia litzateke ahozko hizketan fonemak eta fonema andanak baino ez ikustea. Andanan joan.

ur-hegi 1, Elkar (“Etorkizuneko zorionek, tropikoetako ur-hegiek bezala, aurretik duten neurtezinekoaren gain proiektatzen dituzte beren sorburu-samurdurak, haizexka lurrintsu bat, eta hordidura horretan lokartzen zara, hautematen ez den ikusmugaz arduratu ere egin gabe”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ur hegi : Herria 17 (“Dena den, ur hegi hortan etxe guti zen oraino hamaseigarren mendearen hastean”), Aurelia Arkotxa 2 (“Halere, ur-hegiak jateko hautak diren arrainez estaliak dira, baina ez dira bertze itsasoetan bezalakoak”), Itxaro Borda (“Frantxua horrela ikustean, bera baino bi urte zaharrago eta apeztu zen Gilen anaia irudikatzen zuen: seminario txikitik oporretara zetorrenean grekera edo latinerako perpausak goraki arrapasatzen zituen, biak ur hegian kabala zain zeudela”), Piarres Aintziart (“Hona beste zubi bat, eta Río Salado famatua, egiazki gatza baduena, ur hegi xuri xuriek erakustera emaiten duten bezala”), Michel Oronoz (“Zer erran? Gogoratu zitzautan honaratekoan, ene herrian berean, agoten auzotik pasatu nintzala, ur hegian, zubiz bertzalderdian... jauregia bezala, funtsean..., baina jauregitik deskart“).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke iz.+ iz. formakoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ur sarreran.