Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OINEN GAINEAN En pie. Egonen diratek bere oinén gainean. Lç Apoc 11, 11 (He xutik bere oiñen gaiñean, Dv oinen gainera jaiki; Ol zutitu, BiblE zutik jarri). Aurrean dagozala oñaen gañean Ochoa Onsaluch burua dala, [...] onen bean eskutaririk asko (Escrituras de Andramendi, 1588). TAV 3.2.9. Hillak oñen gañean / altxaturen diradela munduaren fiñean. EZ Man II 200. Goizean billhatzen banauzu oñen gañean izanen eznaizen. EZ Eliç 311. Es nas bada ni elefantea oiñen ganean loo eteko. Mic 12r. Oñen gañean ere doi-doia ibilli zen denbor orretan. Mb IArg II 342. Oñen gañean ezin egon, ta illak erorten ziran. Cb Just 54. [Pobre batzuek] dabiltzala oñen gañean argal, erkin ta itxuratik irtenda. Mg CC 219. Mundu guztijak dakusaz ordirik, [...] oñen ganian ezin egonak. Astar II 123. Zeña on egingo diodan bigar ordu onetarako, baldin Jaungoikoak oñen gañean banau. Izt C 165. Osta-osta, senda-berriya oraindik oñen gañean zebillela. Aran SIgn 17. Eziñ niteke geiago oñan gañean egon. Ill Testim 23. v. tbn. Azc PB 107. Oñen: Añ EL2 225. It Fab 221. Enb 101. Oiñen: AB AmaE 85. Ag AL 85. Or Eus 36. Ifini-erazo omen zeban Artza altxagarriakin lau oñen gañean bera berez bizirik bazegoen bezalaxen. Izt C 192. En pie (uso fig.). Pekatubak oñen gañian dagoz, okasinoe ezagunak oñian badagoz. Mg CO 249s. (Con reduplicación intensiva). Basoa, ez aritzez zirudidan osatua, baizik... norbaitzuez: oin-oñeen gañean luze-luze egiñak. Ldi IL 29. (oinen gain). Badoa, oiñen gain, erdi zanbuluka. Erkiag BatB 197. (oinen gainera). "Bethi oinen gainera eroriko da, il tombera toujours sur ses pieds, il s'en tirera d'avantage" H.

adib.: oin 1 iz. Gizakiaren zangoaren beheko zatia, hura zutik dagoenean lurra ukitzen duena. Ik. hanka; zango. Eskuak eta oinak. Eskuineko oina. Oina okerra daukana beti dabil herrenka. Oinak loturik zituelako. Oin hotsak entzun. Oin aztarnak (Ik. oinatz). Oinen gainean ezin egon direla.

oinen gainean 9: Argia (“Ez dakite bi oinen gainean ibiltzen zen ala ez, besoak oso luzeak zituen-eta, baina gizakiaren arbasoa dela ziurra da”), Elkar 2 (“Pisutsuegiak zaizkit gorputz-atalak, pisutsuegia arima, nire bi oinen gainean eraman ditzadan”), Elhuyar (“Bi oinen gainean ibiltzea, entzefalo garatua izatea eta hortz-egitura jakin bat izatea erabat ezaugarri fisikoak dira”), Consumer (“Haurrak oinen gainean hazten dira, eta oinak, zapaten barruan”), Berria 3 (“Beso bat altxatuz gero jokoan sartzen diren indar eta muskuluen kontzientzia bat lortzen du, haiei esker. Oinen gainean dagoen presioarena...”), EiTB (“Brock bere oinen gainean zutitzea nahi dut”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

oinen gainean 32: Herria (“Itxaro Bordak eta Belardi kantari laukoteak gutarteratu dute "Neanderthalen ametsa", alabaina ametsak egin baititu gizakiak gibeleko oinen gainean ibiltzen ikasi bezain laster”), Irene Aldasoro (“Ikusten dizkio zenbait akats ere, bai diseinuan eta bai errendimenduan: lau hankan ibiltzetik bi oinen gainean ibiltzera igarotzeari egotz dakizkiokeenak batzuk, eta erraz esplikatzen ez direnak beste batzuk.”), Patziku Perurena (“Gizonaren miraririk haundienetakoa, bi oinen gainean zutitu izana baita.”), Josu Zabaleta (“Van Daan andrea etzan eta burua nire oinen gainean jarri zuenean esnatu nintzen”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da, eta egokia izan liteke azpisarrera gisa jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa oin sarreran.