Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: GORA ETA BEHERA (V-arr-gip, G-azp). Ref.: Gte Erd 159, 190. A) (Adv.). a) Arriba y abajo; de un lado a otro. "Asensorea gora eta be(he)ra ibilli zuen (G-azp)" Gte Erd 159. Doktoreak ibilli zitezen lasai eta zabal, gora ta bera, batera eta bestera. Lar SAgust 10. Jokalariaren lasterra, gora ta bera. Mg PAb 172 (en su fuente original --O Pr 269-- gora behera). Beti gora ta bera, bein jausi, beste bein jagi. Añ LoraS 31. Eskallerak gora ta bera ibiltzeko. Apaol 78. Apezak igaraiten ziren gora eta behera. Const 37. Alogerak gora ta bera erabilte ori. Eguzk GizAuz 142. Eskuzapi bana gora ta bera eragiten. Osk Kurl 112. Eztago bide oietan gora ta bera ibiltzeko. NEtx LBB 59. Sartzen omen dute [iodoa] ezur barrura, eta ori gora eta bera erabiltzen dute ikusteko. Albeniz 131. Itsasoa [...] gora eta behera ibili arren. MIH 312. v. tbn. It Fab 248. Ud 63. Sor AuOst 95. AB AmaE 463. Azc PB 70. Ag Kr 105. Echta Jos 317. Goñi 13. Kk Ab I 9. A Ardi 63. ForuAG 289. Jaukol Biozk 95. Otx 170. Or Eus 390. EA OlBe 26. SM Zirik 106. Txill Let 22. Erkiag Arran 123. Anab Poli 81. Ugalde Iltz 17. BEnb NereA 188. Zait Plat 111. Salav 88. Berron Kijote 191. Alkain 41. Gerrika 250. b) Sin cesar, insistiendo en, insistiendo sobre. Anima tristeak negar ta deadar adiaz ta inziriaz gora ta bera. Cb Eg II 205. Aspertu ezin diranak esaten leengoa gora ta beera. Mg CC 112. Zer janzi-berri dan gora ta beera aitatzen. VMg XVI. Berriz an ibilli ziran Pernandoren esaerak gora ta bera. Muj PAm 11. Gaur illargia gora ta bera; / besterik ez da entzuten. Basarri 189. Eiztariak eliza atadian, meza ostian, bere kazako abildadiak gora eta bera. Gerrika 293. Neure izena hain sarritan gora eta behera, ala behera eta gora, erabilia izan denez gero. MIH 212. B) (Sust.). Aumento y disminución. Arau orretan jartzen degu Urietan egingo dala zergaren gora ta bera osoa, Diputazioko onetsia gabe, neurri batzuben artean baldin bada. (1919). ForuAG 285

adib: gora 1 adb. Toki garaiago batera. Anton. behera. Besoak gora jasoz. Behetik gora. Gora eta behera ibiltzeko.

gora eta behera 547: Aizu 6 (“mendian gora eta behera”), Deia 19 (“kaleetatik gora eta behera genbiltzala”), Elhuyar 26 (“ez dira askotan ibiltzen zuhaitzetan gora eta behera”), Elkar 9 (“Serrano kalean gora eta behera ibili gara”), Consumer 21, HABE 2, Berria 270, EiTB 84, Jakin 13, Karmel 2, Argia 53, Laneki 5, Erlea 12, DiarioVasco 25.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gora eta behera 500: Berria 65, Anton Garikano 15, Lopez de Arana 14, Koldo Biguri 10, Edorta Jimenez, Julen Gabiria, Irene Aldasoro, Jon Alonso, Joseba Sarrionandia, Anjel Lertxundi, Unai Elorriaga, Pedro Alberdi, Pello Lizarralde…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Maiztasun handikoa eta idiomatikoa; hortaz, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Esapideei dagokien sistematika

eta. Lantaldeak aitortzen du, ez duela beti berdin jokatzen leku-denborazkoen inguruko esapideetan, kontuak nahi bezain argi ez dituelako: gora eta behera hau, kasurako, adibide gisa jaso du, "ez baita erabat librea".

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa eskaintzekoa s.u. gora 1.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da gora sarreran.