Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: PIRRITAN a) Dando vueltas, rodando. "Mouvement d'un objet qui roule. Pilota pirritan doha, la paume va en roulant, sans aucunement bondir. Harrixkak eta harriak urak pirritan ekhartzen ditu aldapa behera, l'eau porte en roulant les graviers [...]. // Par extension: mouvement d'une chose qui glisse sur une pente. Pirritan iauts hadi belhar metatik, descends en glissant" H. Lekaideak, borobillaren-borobillaz balantzaka pirritan asteko unean, ibilli eziñik. TAg GaGo 88. Antxoren sataia ala palasta aundia antzo; / arenek sortu dute istillu ta txalo. / Besteak --ortan baitzun itxaropen oso-- / iztarpe ta pirrikan asteke egin du uko. "La suerte de bajo-pierna y la de 'a vueltas'". Or Eus 34. [Arri-konkorretako bat] pirritan gainbera amilka dijoala, ez du aren ibilliak oztoporik izango. TAg Uzt 90. b) FIRIKAN. "Por encima del hombro. Firikan bota arria, tirar la piedra por encima del hombro" Ond Bac.

pirritan 9: Argia (“Suizida oholtza baxu soil batean jarriko da, parean zulo bat edo saski bat duela, burua mozten diotenean, pirritan joan ez dadin”), Elkar 4 (“Gizonak poltsak askatu zituen. Kristal hotsa entzun zen eta tomate lata batzuk pirritan atera ziren”), EiTB 2 (“Ez nuen araurik apurtu eta ez nintzen inolako arriskurik segurtasunarentzat, adierazi du Smithek sare sozialaren bidez, ¿zer gertatuko litzateke, beste bidaiari baten gainera pirritan joatea?”), Laneki 2 (“ahoz gorako jarreretatik ahuspez jartzera igarotzeko eta alderantziz, arrastatzeko, pirritan ibiltzeko, esertzeko, zutik jartzeko, lau hankatan ibiltzeko, etab.”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

pirritan 9: Lopez de Arana 4 (“Malko bero eta lasaigarriez bete zitzaizkion begiak eta masailetatik belarrietara pirritan irristatzen zitzaizkion.”), Xabier Aranburu 2 (“Malko bero eta lasaigarriez bete zitzaizkion begiak eta masailetatik belarrietara pirritan irristatzen zitzaizkion.”), Pello Lizarralde (“Gure aitak laxatu nahi izan zuen, eta abiada handia hartuz aurrera jo zuen eta bere bidean zorioneko sillarekin topo egin eta lurrean pirritan joan zen.”), Aitor Arana (“Gizona lurrera erori zen berriro eta, konortea galtzen zuen bitartean, bere eskuetatik ihesi joandako pistola eta linterna ikusi zituen, azken hau zoru gainean pirritan zihoala, eta argitasuna behetik gorako itzal bitxiak sortuz zabaltzen zuela”), Karlos Zabala (“Zurrumurruz beteriko merkatuaren hondotik oihartzunak altxatzen ziren, hotsak eta azantzak pirritan zihoazen goraino, urrutiko ekaitz baten soinua entzuten zen gauaren isiltasunean”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adberbioa da, azpisarrera gisa jasotzekoa litzateke, baina pirrita formarik ez dago eta, beraz, zuzenean sarrera gisa jasotzekoa.