Euskaltzaindiaren Hiztegia
1 emaitza fraide bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Esaera zaharrak
Hisiaz fraide sartu nintzen, eta ahalkez jalgi ez nintzen.Aztergaia: fraide
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau69 | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1994-07-29 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: fraide-bizar: Usnea barbata; fraide-buru: Globularia alypum; cf. itsas txakur fraide: Monachus monachus.
Txostenaren laburpena
datuak labur, eratorri-konposatuak barne direla: OEHan, fraide formakoak 361 dira (B 33, G 19, IE 309); fraile (eta -ill-, -ll-) formakoak 203 (B 88, G 44, IE-Zu 18, EB 53); fraire 6 (Zu); praide 5 (G); praile (eta -ill- 110, -ll- 42) 304 dira (B 114, G 182, IE 2, EB 6); EEBSan, fraide formakoak 155 dira (B 10, G 6, IE 106, EB 33); fraile (eta -ill-) 89 (B 19, G 10, IE 11, EB 49); praile (eta -ill-, -ll-) 125 (B 15, G 85, EB 18, EgAs 7).
OEHko datuak [laburduren azalpena]
fraide 340: B 28 (Añ, Balad, Akes Ipiña, Alzola Atalak 13 eta "fraide-gela"); G 16 (Mb IArg I 12, Or Eus, Lek SClar); IE-Zu 296 (Lç Ins, Mat, EZ, Harb, Ax, O Pr, Hm, SP, Tt, INav, Gç, Bp II, Ch, Lg II, Mst, Dh, AstLas, JesBih, MarIl, Jaur, Gy, Elzb, Jnn SBi 92, HU, JE Ber, Etcham, Zub, Barb Sup, Iratz, Mde Pr, Ardoy SFran; horietakoak dira Iratz "euskal fraide" 2, "fraide boz", "fraide gela" 3, "fraide itzal" 6; Jnn SBi: "fraide arropa", "fraide-aintzindari"; EZ MAn I: "fraide mundu"); fraide etxe IE 1, fraidetxe B 1, fraide-etxe 2 (cf. infra); fraide gai IE 1 (Jnn SBi); fraidegai IE 1 (Iratz); fraide ohi IE 1 (HU Aurp); fraidearri B 3 (Alzola Atalak); fraidanza G 1 (Mb IArg I); fraidego IE 2 (Jnn SBi, Mde Pr); fraidetegi IE 1 (Iratz); fraidetu 7: B 1 (Alzola Atalak); G 1 (Lek SClar); IE 5 (EZ Noel, Jnn SBi, Iratz); fraile 141: B 28 (Mg CO, Astar II, Azc PB, Itz Azald, Balad); G 43 (Mg CC, Gco I, Izt C, PE, Ud, Xe, Arr May, A Ardi, Tx, ABar Goi, Uzt Noiz, Azurm HiztB, Berron Kijote: "fraile-mutill", "fraile-jazkera"; Inza Azalp: "fraile jantzi"); IE-Zu 17 (Gy, Laph, Zerb Azk, Ardoy SFran, Casve SGrazi); EB 53 (MEIG, Osk Kurl 42 eta "fraile-konbentu"); fraile-etxe B 1 (cf. infra); fraile-harri B 1 (Alzola Atalak); frailetegi Zu 1 (Casve SGrazi); fraille B 52 (JJMg BasEsc, Bilbao IpuiB, Etxba Ibilt 49); G 1 (And AUzta); frailletza B 1 (Etxba Ibilt); fralle B 5 (Etxba Ibilt); fraire Zu 5 (Egiat, Ip Hil) eta frairetu Zu 1 (Egiat); praide G 5 (Lek SClar); praile 130: B 53 (Mg PAb, fB 45 eta "praile aldra", "praile errezkada", "praile konbentu", Itz Azald, Balad); G 72 (Ud, Bv AsL 29, Or 16, Tx, Alz Burr, ABar Goi, NEtx LBB, Or QA, Lek SClar, Uzt Sas, And AUzta, Gazt MusIx, MAtx Gazt); IE 1 (Mattin); EB 4 (MEIG); praile gai B 1 (fB Ic III); prailegai G 3 (Gazt MusIx); EB 1 (MEIG); praile-etxe B 2, G 14, praileetxe G 1 (cf. infra); praille 102: B 41 (AB AmaE, Azc PB, Or Tormes, Enb, Bilbao IpuiB 10 eta "praille-konbentu", SM Zirik, BEnb NereA, Gand Elorri 19 eta "praille-bizitza"); G 59 (GavS, Aran SIgn, Ag G, Goñi, Urruz Zer 11, Muj PAm, Or 5, Tx B, Ldi UO, Inza Azalp, NEtx eta "praille aide", Basarri, Uzt Noiz, Vill Elorri 6 eta "praille-bizitza" 2, Gazt MusIx, And AUzta 12); IE 1 (Mattin); EB 1 (MEIG); praille-etxe G 3 (cf. infra); praile-tegi B 1 (fB Olg); prailetegi G 3 (Gazt MusIx, Or QA); prailetza B 1 (fB Ic III); pralle 41: B 14 (AB AmaE, Ur MarIl, Ag Kr, Kk, SM Zirik); G 27 (Aran SIgn, Ag G, Tx B, Ldi IL, SMitx Aranz eta "pralle-abesbatza", "pralle-errezkada"; Munita, NEtx Nola); pralletegi B 1 (Ag Kr).
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
fraide 133: B 10 (L. Akesolo 8 eta "fraide-bizitza", X. Kaltzakorta); G 6 (J. Yurre); IE 84 (B. Babaquy, S. Ostopetarra, J. Etchepare, J. Elissalde, B. Joannateguy, Iratz 19 eta "fraide-bizitza", D. Dufau, T. Monzon, M. Sein, G. Aresti, J. Hiriart-Urruty eta "fraide bokazione", Eskualduna 22, Otoizlari 16 eta "fraide buruzagi", Herria); EB 33 (J. San Martin, Vill, L. Baraiazarra, E. Zabala, K. Alkorta, M. Dupac, P. Urkizu, A. Arana, X. Arzelus, J. Arregi, X. Kintana; E. Knorr "fraide ikastetxe"; I. Aldabe: "fraide-leku"; Kondairan zehar, Bizia lurrean, Balea eta euskalduna, Euskal Gramatika)); fraidegai IE 6 (Otoizlari 4 eta "fraide gai", Iratz); fraidego IE 1 (Iratz); fraidetegi IE 2 (Iratz); fraidetu IE 6 (Iratz, Otoizlari); fraidetxe IE 6 (cf. infra); fraidetze IE 1 (Iratz); fraile 74: B 5 (Oskillaso, T. Etxebarria); G 10 (J.A. Ugarte, G. Aresti, J. Iturria, A. Arrinda); IE 11 (P. Larzabal, L. Dassance, A. Astiz, J. Aguerre, P. Lafitte "fraile-gela"; Herria eta "apez fraile"); EB 48 (M. Atxaga, Y. Iguaran, K. Iturria, Elhuyar, P. Altuna, Euskadi jaietan, S. Ariztondo, G. Garate, A. Zelaieta, F. Olariaga, M. Legasse, J. Belmonte, P. Zabaleta, I. Mendiguren eta "fraile-jantzi"; I. Urbieta, Amatiño, J.J. Iribar, I. Orbea, X. Mendiguren Bereziartu, E. Etxezarreta, R. Egiguren "fraile kupel(a)"; Zeruko Argia, Ihintza); frailetegi EB 1 (A. Zelaieta); frailetza B 1 (A. Zubikarai); fraille B 11 (T. Etxebarria 9, L. Akesolo eta "fraille bizimodu"); fralle B 2 (T. Etxebarria); praile 32: G 19 (M. Apalategi eta "praile-etxe", P. Biguria, Bastarrika, A. Arrue, I. Unzurrunzaga, D. Irigoyen, Jaunaren Deia, D. Garmendia, A. Sorrondegi, A.M. Labayen "praile-antzezlari"); EB 13 (I. Baztarrika, E. Muxika, Jaunaren Deia, T. Ureta, J.A. Arana Martija eta "praile izen", I. Zaldua, E. Osa, I.A. Berriotxoa, I. Garmendia, R. Zapirain); prailegai G 1 (D. Garmendia); prailetxo EgAs 1 (Zeruko Argia); praille 66: B 13 (Orixe, K. Enbeita, S. Onaindia eta "praille ekintza", P. Solozabal eta "praille zuzendari", S. Onaindia, A. Zubikarai); G 42 (I. Albisu, P.M. Urruzuno, J.M. Azkue, J. Garmendia, Arantzazu, A. Ibiñagabeitia, K. Enbeita, K. Iturria, A.M. Labayen, S. Mitxelena, Vill, A. Sorarrain eta "praille-sukalde", M. Elizegi, L. Akesolo, S. Onaindia, L. Egia; B. Latiegi: "praille-jende"; A. Albisu: "praille-etxe"; Jakin 1960: "praille-apaiz" 2); EB 5 (M. Urkola, A. Zubikarai); EgAs 6 (Zeruko Argia, Karmel, Punto y Hora de Euskal Herria); prale G 2 (T. Garbizu); pralle 19: B 1 (J.A. Goiria); G 18 (J.M. Apalategi, N. Etxaniz, A. Aiztondo, S. Mitxelena, J. Etxaide, A. Etxarri-Aranaz, A. Arrinda, Arantzazu); pralletegi G 3 (S. Aranbarri); prailletza B 1 (S. Onaindia).
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
fraide : DFrec 17, AB38 7, AB50 2, HiztEn-LurE, Euskalterm 7 (eta fraide-bizar, fraide-buru, fraide-horma); fraidegai : HiztEn-LurE; fraidego : HiztEn-LurE; fraidetu : HiztEn-LurE, Euskalterm 1; fraidetza : HiztEn-LurE; fraidetze : LurE; fraile : DFrec 15, AB38 7, AB50 1, HiztEn (1 fraidea [hau hobetsiz, alegia]; 2 trinketekoa), LurE ("fraidea' gisa definituz, eta hau hobetsiz); praile : DFrec 11, AB38 9, AB50 1, HiztEn ("Ik. fraide").
Bestelakoak
Jatorrizko forma
fraide, fraile
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
Euskaltzaindiaren esku utzi da azken erabakia
Sektorekoei galdetzekoa da zer darabilten
Ordena erlijiosoetako dokumentu ofizialetan eta zer erabiltzen den jakitea komeni da
Hainbat irizpide gurutzatzen dira
-l-duna da B-Gko forma nagusia (cf. 31.21 irizpidea), eta -d-duna IE eta B-Mendebaldekoa; bi muturrak bat etortzean, horietako forma da hobestekoa (bestalde, erabili samarra ere bada); erabakitzera iritsi gabe, fraide formaren aldeko agertu da batzordea
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: fraide-etxe .
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E124]: "euskal fonetika jatorraren arabera, aldaki eboluzionatua fraide (< *fraire) dugu, eta hori hobetsi beharko genuke, erdarazko fraile hori barik" (1995-06-16)
- [I102]: "badirudi zalantzarik ez dagoela fraide behar duena, testuan bertan ematen diren argudioengatik (mendebaldea + ekialdea). Nik esango nuke fraile gaztelaniaren ondorioz zabaldu dela, bestea oso zaharra ematen baitu, bokalarteko /l/a /r/ bihurtzeko bestekoa eta /r/ hori gero /d/, edan ---> eran kontrako prozesua, alegia" (1995-06-29)
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
