Euskaltzaindiaren Hiztegia

Aztergaia: auto

Iturria:

Formari buruzko datuak

Erabilerak

Bestelakoak

Informazio osagarria

Formari buruzko oharrak

Euskaltzainen oharrak

 - [E210]: "auto. Hitz horrek hiru adiera ditu behintzat, eta bat baino ez da ageri Hiztegi Batuan. Hori osatu beharra dago: auto 1 Sin. automobil berebil; auto 2 Zuz.: auzi nagusi baten funtsari edo formari dagozkion eta epairik behar ez duten arazoak erabakitzeko ebazpen judiziala; auto 3 Lit.: "Composición dramática de breves dimensiones y en la que, por lo común, intervienen personajes bíblicos o alegóricos"; adibidez, "autos sacramentales" (Real Academia Española de la Lengua, Diccionario de la lengua española, 2001)".

 - [E208]: "Auto-antolaketa, autobalio, autobalorapen, autoebaluazio, autoedizio, autoelikadura, autoenergia, autoernalkortasun etab. Grezierazko auto hita aurrizkitzat daukaten hitz hauei buruz zerbait esan beharra dago. Alde batetik horietako asko ez dira nazioartekoak, ingelesak kasu askotan self-, alemanak selbst- eta errusierak camo- (samo-) darabiltzatelako. Latinetiko hizkuntzek darabilten sistima aski bitxia da, kasu askotan hibridoa baita: aurrizkia grezieraz eta bigarren partea latin-errokoa. Guk bitxikeria bera eginen genuke bigarren elementu hori esukaraz jarriz gero: autoantolaketa, autobalio, autoelikadura modukoekin. Zergatik ez geure buru- bultzatu, georgierak bere tavi 'buru'rekin egiten duen bezala? Bere burua elikatzea badugu, zer arazo dago buru-elikadura onartzeko edo, bere burua ernaldu-tik buru-ernalkortasun hitza egiteko? Hortxe dira, adibidez, buruiritzi, buru-kalteko, buruentar, buru-eskaintza, burugain, burujauzi, burujope edo burujabe bezalako hitz zahar eta aspaldian sortuak, euskal sen jatorraz sortuak. Ene ustez ez genuke bide hau erabat baztertu behar. Gogoan izan, gainera, erdarazko auto-dun hitz asko euskaraz 'automobil'tzat ere har daitezkeela: zeinek dio, adibidez, erregaia ez dela auto-elikadura? Bide horretatik datozkigu auto-berina, autobide edo autobus, adibidez".

 - [E116]: "Ez dut batere argi hitz honek erdaraz dituen esanahi berberak eman behar dizkiogunik euskaraz ere: zalantzan jartzen dut literaturako esanahi hori (orduan "cantiga" ere sartu behar dugu? Edo "jarcha"? "Fede-autoa" esan behar dugu?). Oraingoz ez nuke sartuko. Badirudi zuzenbidekoa gehiagotan erabiltzen dela, baina hori ere espainolaren kontua da: ingelesak, adibidez, "epaile idazkia" esanez konpontzen ditu holakoak, biderik praktikoena aukeratuz. Horrenbestez, bere horretan utziko nuke oraingoz "auto" hori, arautua zegoen gisan. Beste kontu bat da XK-k dioena, uste baitut hor badela eztabaidatzeko puntu interesgarri bat, baina hemen ere, asmakizunetan hasi beharrean, uste dut egokiagoa dela idazleei bere lana egiten uztea. Gehienez ere, lantalde batek hartu beharko luke gai hau eta proposamena egin. Gainera, onartutako zerrendan badira "auto"-rekin sortutako hitzak. Beraz, uste dut zuhurrena dela gauzak dauden bezala uztea".

 - [I102]: "Baina arazoa aztertzeko batzordeñoa izendatu beharko litzateke".

 - [E123]: "bat nator PSren proposamenarekin auto sarrerari dagokionez. Bestalde, interesgarri izan daiteke hemen ere auto-dun hitzei batera ematea begiratu bat, banan-banan eztabidatzen ibili gabe. Nire iritziz: a) Tradizioa eta erabilera hartu behar ditugu kontuan eta ikusi zein hitzek egin duten bidea buru-rekin eta zeinek ez. Hor ere, garai bateko buru- guztiek ez baitute bide bera egin; b) Tradizioaren eta gaurko erabileraren bermerik ez dugunean, ez nuke sartuko geuk bultzatutako buru-+izena moduko berririk. Hobe, nire ustez, hitzei beren bidea egiten uztea".

 - Erabakia: Erabakia (2004-02-27 / 2004-03-26): "PROPOSAMENA: "auto | EArau: Sin. automobil, beribil; AS: auto(-)argi oraingoz hori sartu bakarrik. Eta bi eskaera: auto zuzenbideko esanahiarekin zuzenbideko lantaldeak aztertu behar du, eta autoebaluazio, autoantolaketa, autoedizio, etab. hiztegiko lantaldeak aztertu behar ditu eta proposamenak egin".