Tr. Documentado en textos occidentales desde comienzos del s. XIX. Hay ejemplos seguros de narra , con -a constitutiva, en Lardizabal, EusJok y Orixe; Iturriaga emplea nar (v. infra (II, 2) ).
Onom.: Nunuso Narriateiz. (1055) Arzam.
sense-1
I .(Sust).
azpiadiera-1.1
1.
(V-ger-m-gip, G-goi; (det.).Lar→Dv, Añ, H, ZamVoc),
nar (V),
naarra (V-m; H),
naar (V, G-to),
narria (V-m, Sal, R; Añ, H(s.v. narra)),
naarria (BN-baig),
narre (AN-araq)
Ref.:
A (naar, naarra, nar, narra, narria); AEF 1960, 39; Arin ib . 61; Etxba Eib ; Satr VocP (narre); Holmer ApuntV. "Rastras de madera [...] llamadas en vascuence narrak
"IC II 162.
"Narria, rastra, es del bascuence narra, que significa la rastra cuadrada, a diferencia de lera que es triangular"Lar.
"Rastra"Lar, Añ.
"Narria, trineo rústico"A.
"
Narria [...], carrito sencillo que se lleva a mano, para transportar piedras grandes"Ib."
Naarra, trillo, parecido a la narria; con él se arrastran maderas, con él se destruyen los terrones en los campos cargándolo de piedras"Ib."
Narra, ol batzuk edo urretx-adarrak ate-antzera jarrita. Era bitakoak ezagutzen dira: esi bakoak eta esidunak"OnaindEEs 1931, 54.
"Gure aldietako baserri guztietan zan narra, basoko karriuetarako"EtxbaEib.
"
Narre, apero de labranza, naarria en Valcarlos"SatrVocP.
"Trineo con cesto y barrilete"HolmerApuntV.
Cf. VocNav s.v. narria y narriar. Naarra ka]n[tentxubakaz. Mg PAb 148.Beti arrastaka ta beti priisaka, izerdija darijuela, euren gorputzak naarrak balira legez nekatubaz. fBIc I 264.
Amontar guziak ezpataz josi eta burnizko narra orzdun-pean txeatuak izan ziran, garia larrañean trallatu edo irabiurtzen dan gisan. Lard 193.
Erbaixeruak or goian dagoz / arraina iminten narretan. AzcPB 65.
Mutrikutikan ekarri degu / narra bat izugarriye, / eramateko juntatu're bai / beratzi iri-aldiye. EusJok 98.
Narra-ertzean taketarik ez, / gerrietan bear indar. OrEus 340.
Eleusitar amaren gurdi nagiak, alperrak (lurra zapaltzekoak), narrak eta are astunegiak. IbiñVirgil 73.
azpiadiera-1.1.1
(G-goi),
nar (V-gip)
Ref.:
IzArOñ(nar);
JMBAt
. "
Nar, nárra eiñ, se hace con ramas"IzArOñ.
"Ramaje sobre el cual se acarrean arrastrando cargas de helecho, de heno, de leña, etc."JMB At. .
azpiadiera-1.1.2
"Árbol con su ramaje que se arrastra cuesta abajo detrás del carro y que sirve de freno a éste"JMBAt.
azpiadiera-1.2
2."
Narra iratsia (V-gip), reuma del ganado"AApend.
azpiadiera-1.3
3."(V, G), arrastramiento"A (se refiere tal vez a usos como narran, narra eragin, ec.).
azpiadiera-1.4
4."(V-m), movimiento"A(se refiere tal vez a usos como narran, narra eragin, etc.).
sense-2
II .(Adj.).
azpiadiera-2.1
1."Narria, mujer pesada y gruesa, en bascuence llamamos narra, nartzarra a la mujer y al hombre pesado y flojo"Lar.
"Obèse, alourdi par trop d'embonpoint"H.
"Lourdeau, lourd, pesant d'esprit et de corps, lent, paresseux, qu'il faut traîner"H.
Zure anima geratu zan onerako narra, motela eta gogorik gabe. AA I 399.
Bigarren arrasto eta kutsu gaizto bekatuetatik datorrena da onerako narra, nagia eta gogorik gabe geratzea. Ib. 540.
Zuen biotzak izango dira onerako añ narrak, nagi ta pisuak?Ib. 415.
azpiadiera-2.1.1
"
Gelpea, narra, tardo, torpe"IztC 206 (en una lista de peces).
azpiadiera-2.2
2.(Lar, Dv y A (que citan a It),H (que cita LE Urt)."Tonto", "torpe" Lar."Tonto, bobo"A.
Esango ere dezute / egiñika farra: / "ez uen orregatik / jende ura narra!". ItFab 17.
Guztiz asko jakiña / zan azeri zarra, / baña ollarra ere / ez bide zan narra. Ib. 72.
Asto madarikatu, / nar, buru-gogorra, / noiz ezkero egiñ aiz / i neretzat gorra?Ib. 64.
Bildotsak eramaten / ditugun erria, / uste nuen, nar onek, / zala ain andia. Ib. 177.
Nor da ain narra non ez duen nai pasatu zerbait trabaju Jaunaren begiratze amorosoa logratzeagatik?LEUrt 14 (ms. 5v tonto).
azpisarrera-1
NARRA EGIN.
"Resbalar" Añ.
azpisarrerakoSense-1.1
"(V-m-gip), G), correrse el terreno"A.
azpisarrera-2
NARRA ERAGIN.
Arrastar. "Narra eragin, mover por ej. una piedra arrastrándola" A. Arri orreri idiok narra eragingo deutse. ZamMan 57.
azpisarrera-3
NARRA IBILI.
Andar a rastras. Begoz or bean beko gorroto / Ardail ta iskanbil biziak, / Alkarren kaltez egun eta gau / Nar dabiltzan gutiziak. Arruti(
inOnaindMEOE 814
).
azpisarrera-4
NARRAN.
"Narran atara, sacar un objeto arrastrándolo en línea recta, a diferencia de ausian 'oblicuamente'" A. "Nárrian ekarri, traer a rastras" Iz ArOñ 184n. Gizonari, barakuloari bezela, bere oskol aztuna karriatu eziñik, bizia nar[r]an dijoakio. ElizdoEEs 1929, 177.
azpisarrera-5
NARRA-ZIL.
"Naarzil (V-m), palo del medio en la narria" A (s.v. zil).