Harremana

    Euskaltzaindiaren Hiztegia

    2. Hizkuntza-baliabideak
    3. Hiztegi orokorrak
    4. Euskaltzaindiaren Hiztegia

    1 emaitza Kandelario bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.

    Kandelario
    iz. Garbikunde eguna. Kandelario inguruko sasoian. Kandelario eguna.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Esaera zaharrak

    Kandelario-lario, haitzari ura dario. Kandelarioz elurra, joan da neguaren beldurra. Kandelarioz euria, laster da udaberria.

    Aztergaia: kandelario

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1995-05-25 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2000-05-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    gandeilu IE 1: Jaur ("Birjina sainduaren purifikazioneko bestan. Edo gandeiluz [sic ¿por gandera-?]"); ganderailu (eta g. egun) IE 11: JesBih 4 (adib.: "Zelebratuko du bere besta berezia ganderailu egunean"); Barb Leg 6 (adib.: "Orain Salbatoreko elizan den ganderailua garbiturik"); JEtchep ("Ganderailuak, ximinia gainean, urhezkoak ziren"); ganderalu IE 2: O Pr ("Ganderalu hotz, negua botz, Ganderalu bero, negua Pazkoz gero"); kandelairu IE 4: EZ Eliç ("Andre Dena Maria kandelairu"), Hm 3 (adib.: "Kandelairu biharamunetik Bazkodino"); kandelario G 2: Ud ("Kandelariyoz badatorrela / berriz ere det aditu"), NEtx LBB ("Gabon inguru?... San Anton, bixigua on? Kandelario?..."); Ik. OEH argitaratuan, gainera, Elizdo EEs: "Kandelariyo-egunera iritxita egun batzuk geroz"; Inza NaEsZarr: "Kandelario, elurra dario; san Josek lagunduko dio"; kandeler (eta gandeler 1) 13: Lç 11 (adib.: "Ezen Tabernaklea edifikatu izan da, diot, lehena zeinetan baitziraden kandelera, eta mahaina, eta proposizioneko ogiak"); EZ Man II ("Kandeler urrezkoa"); JE Ber ("Eskutik eskura batek bertzeari irriz emaiten dituztela aldare-gibeleko gandeler-zango batzu"); kandelera 2: Or Eus ("Kandelera mandelera [...] / bost illaute larraiñera, / sei Larraungoa, zazpi ere bai / Uitzikoa"), Mdg ("Bihar Amaberjina kandelerazko eguna") // Ik. OEH argitaratuan, gainera, Inza NaEsZarr: "Kandelera yin bero? Negia gero"; "Kandelera otz, negue yoan da motz; kandelera bero, negue eldu da gero"; kandelero (eta k. egun) 14: B 3 (fB Ic III: "Eruan biar ditubee kandela ixiuak kandelerubetan -zeinzubai esaten jakuen zirijalak-"; Astar II 2, adib.: "Zirarginak egiten daben kaliza, kandeleru edo lanparia, Jaunaren honra eta Elexien onerako da"), G 7 (Echag: "Itxarkizaiak dauzka / parol eskukoak, / inbutu, kafe-ontzi, / olio-txarroak, / kandelero, neurriak / platerak, potoak"; Lard 6, adib.: "Argia ez du iñork biztutzen lakaripean ipintzeko, ezpada zutargi edo kandeleroan", "Kandeleroa zan urrezko abe andi bat, sei besanga berebat urrezkoak zituena"), IE 4 (EZ, adib.: "Gehiago lauda etzak Saindu zeremoniak / kandelero eguneko nola biztu argiak") // Ik. OEH argitaratuan, gainera, LE Doc: "Jesu Kristo bere gurutzean, nola argia bere kandeleroan"; Arch ap. DRA: "Andre Dena Mari Kandelero"; kanderailu (eta kh-, -ill-, -ll-, -ü) L 1, Zu 5: Arb Igand ("Kanderailutik Bazkoraino"); Bp (adib.: "Zergatik khanderaillüz benedikatzen dira khanderak?"); UskLiB 2 (adib.: "Abentüko lehen igantetik Khanderallü-artino"); Etch ("Khanderallü egünin, / ekhiaren jelkh'phüntin, / jarri ginandin bidin") // Ik. OEH argitaratuan, gainera HeH Lc 2, 22n: "Purifikazionea eta Presentazionea Kanderailuz egiten ditugu"; HerVal: "Errekaldein kondia, otxailian ganderailuz einik"; Ducq ap. DRA: "Lekhu hartan izan ere zen presentatua Jesus Haurra bere aita Jainkoari Gandeilu deitzen dugun egunean"; Dv Mat 5,15: "Kriselu bat ere ez da bizten eta gaitzeruaren azpian ematen, bainan bai ganderailuaren gainean", eta aipatuak: CatLav, Herr 24-2-1955 ap. DRA (ganderailu), SalabBN (ganderailu).

    EEBSko datuak [laburduren azalpena]

    kandelabro EB 1: I.M. de Lezea ("Deabruak beste txalo bat egiten du eta mahai bat agertzen da bi kandelabrorekin eta gauza goxoz beteta"); kandeleio G 1: J.A. Ugarte ("Garizuma ta Abenduko egun guzietan, Urteberriz, Erregenez, Kandeleioz, Andra Maria Martxokoz, Pazkoa Garizumako, ta Mayatzekotan..."); kandelero G 1: Juan Azurmendi ("elizetan argizaria emanez, kandeleroak auts txuriakin garbituz"); ganderailu EB 1: M. Legasse ("zilarrezko zazpi ganderailuak ikusten ditut"); kandelario egun EB 1: Mintzo eta kantu 1989 ("Kandelario egunez, Gabon-jaien azken-oihartzun bezala, argiak leku berezia izaten du").

    Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

    ganderailu : HiztEn (ik. kanderailu); kandelabria : AB38 1 ('candelabro'); kandelari eguna : AB50 1; kandelaria : HiztEn (ik. kandelerio); kandelario : AB38 3 (hauetan k. egun), AB50 1, LurE; kandelerio : HiztEn, Euskalterm 1 ('candelaria'); kanderailu : HiztEn, LurE (ik. kandelario) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec.

    Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

    gandeilu : DRA (candelaria); gandelairo : PMuj DVC; gandelairu : Lh DBF (chandeleur); ganderailu : EuskHizt (ik. kanderailu), HiruMila (ik. kanderailu), Lur EF/FE (ik. kanderailu), HaizeG BF (chandeleur), Lh DBF (chandeleur), DRA, PMuj DVC; kandelairu : HaizeG BF (chandeleur), Lh DBF, DRA; kandelaria : DRA, PMuj DVC; kandelario : HiruMila; kandelera : PMuj DVC; kanderailu : EuskHizt (1696; kandelairu 1636; ganderailu 1831. Ipar. Garbikunde eguna), HiruMila (1 ik. kandelario; 2 ik. argimutil), ElhHizt (Erl. Ipar. Fiesta de la Candelaria), Lur EF/FE (1 chandeleur; 2 candélabre), Casve EF (kanderailü), Lh DBF (Var de kandelairu), DRA (kanderaillu), PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE.

    Bestelakoak
    Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

    'Garbikunde-jaiaren izena' // H. Knörr: "Falta". // BAgiria (1997-12-19): "Bigarren itzulirako utzi dira [...] kandelario".

    Lantaldearen irizpideak
    Batera bizkaiera eta gipuzkera euskalkietakoa da

    B eta G da batera.

    Informazio osagarria
    Maileguen egokitzapen sistematikoa

    -ario.

    Informazio lexikografikoa
    Forma baten adiera(k)

    Garbikunde-jaiaren izena.

    Kategoria

    iz.

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [E301]: kandelerio [grafia hobetsiko genuke] (1996-01-08)

    Euskaltzainen oharrak

     - [E109]: 'Falta'.

     - Erabakia: BAgiria (1997-12-19): 'Bigarren itzulirako utzi dira [...] kandelario'.

     

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa

    ORDUTEGIA
    9:00 - 14:00

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

    Bibliotekaren katalogoa Artxiboaren katalogoa
    ERAKUSKETA BIRTUALAK

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak