Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu biziraun eta biziraupen formarik.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

EB dira bizi-iraupen 1 (M.K. Garmendia: "Euskara dugula euskaldunok, zinez eta beraz, bizi-iraupenezko herri-gogoz hornitzen eta osatzen gaituen zimentarri nagusi eta lehena") eta biziraupen 4 (Azterketa historikoak/1: "Biziraupenezko krisialdiari prezioen eta errenten igoera eta komunaren galketa erantsi zitzaizkion"; UZEI: "Uretan igarotzen dute beren bizitzaren zatirik handiena, larba eta ninfa-faseetan alegia, helduen biziraupena oso laburra izaten delarik"; A. Martinez: "Hori izango da eboluzioaren lehenengo legea: Egokienen biziraupeneko legea"; Egin 1989: "Gaur egungo sistema politikoak ez du Euskal Herriaren biziraupenerako aukera errealik eskaintzen"); biziraun ez dugu aurkitu.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

biziraun : AB38 1, HiztEn ("bizirik iraun"); biziraupen : DFrec 5; AB38 1 ("longevidad"); HiztEn ("bizirik irautearen ekintza eta ondoria; biziraupen-tasa. Ekol. Populazio batetik, denbora-tarte bat iragan ondoren bizirik gelditzen direnen ehunekoa"); Euskalterm 11 (ekologian: biziraupen-kurba, biziraupen-tasa; historian eta administrazioan: biziraupen-taula; filosofian: bizirapen baldintza, biziraupen sen; geografian: biziraupen-tasa). // 'sobrevivir' itzuliak: Euskalterm: bizirik iraun, superbizi, aurrera-bizi, bizirik jarraitu, bizirik iraun, bizigoitu; AB38: bizirik jarraitu, biziraun; 'sobrevivencia, supervivencia' itzuliak: Euskalterm: superbizipen, biziraupen; AB38: bizitzaren iraupen, superbizimen, superbizipen. // Ez dugu aurkitu iturriotan: AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

biziraun : ElhHizt, HiruMila; biziraupen : ElhHizt, HiruMila, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdarazko supervivir, sobrevivir, survivre / supervivencia, survie formen ordainak beste hiztegietan: ElhHizt: bizirik irten / atera, bizirik iraun, biziraun / bizirik iraute, biziraupen; HiruMila: bizirik iraun, biziraun / bizirik gelditze, biziraupen; Lur EG/CE: bizirik atera, onik atera, bizirik iraun, onik iraun / ø; Lur EF/FB: bizirik atera, bizirik iraun / ø; XarHizt: bizirik iraun / biziraupen, geroko bizi; Casve FE: bizirik egon (baratü), (fig.) irain; (se-) haurtü / geroko bizi, ondoko bizi, bizirik baratze, ondotik bizitze; HaizeG FB: zaharragotu, ondotik bizi / geroko bizi, ondoko bizi; PMuj DCV: bizirik gelditu / geroko bizi.

Erdaretako formak

es supervivir, sobrevivir / supervivencia formen ordainak: fr (DLLF): survivre / survie ; it (S. Carbonell): sopravvivere / sopravvivenza; ca (DCC): sobreviure / supervivència; en (Collins): to survive / survival; de (Langenscheidts): überleben / Überleben.

biziraun 98: Oier Guillan, Mikel Garcia, Elisabeth Pombo, Pello Zubiria 3, Nagore Irazustabarrena, Miel Anjel Elustondo 4, Unai Brea 2, Xabier Paya, Sustrai Colina, Uxue Alberdi, Aritz Galarraga, Angel Erro, Patxi Zubizarreta, Harkaitz Cano, Mikel Garcia 3, Juan Mari Arregi 2, Garbiñe Ubeda, Gotzon Barandiaran, Argia, Gorka Bereziartua, Iñigo Astiz, Allande Sokarros, Berria 4, Xan Harriague, Igor Urrutikoetxea, Castillo Suarez, Jokin Sagarzazu, Ibai Maruri, Izibene Oñederra, Mikel Irastortza, Leire Ventas, Irune Lasa, Juan Maria Uriarte, EiTB.com 40, etab. // biziraun 973: Aizu, Argia, Berria, Deia, Deustuko Unibertsitatea, DiarioVasco, EiTB, ElCorreo, Elhuyar, Elkar, Erlea, Consumer, Espainiako Gobernua, Euskaltzaindia, Goiena, Gomylex, HABE, Jakin, Karmel, Laneki, UEU, Uztarria.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: biziraun 17: Berria 8, Joseba Sarrionandia 2, Iñaki Segurola, Urtzi Urrutikoetxea, Iñaki Iñurrieta, Marzel Etxehandi, Itxaro Borda, Xabier Amuriza, Arantxa Iturbe. // biziraun 25: Berria 12, Itxaro Borda 2, Xabier Amuriza 2, Joseba Sarrionandia 2, Iñaki Segurola, Txema Ramirez de la Piscina, Urtzi Urrutikoetxea, Marzel Etxehandi, Arantxa Iturbe, Joxerra Garzia, Iñaki Iñurrieta.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da

eratorri-konposatu baztertzekoa; ez dago premiarik, aski baita iraun, bizirik iraun, bizirik atera, onik atera esapideekin.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ez da beharrezkoa, baina asko hedatu da eta praktikoa da.

Elkarketa nahiz eratorpen zalantzazkoak

osaeraz zalantza handiak daude (ez dirudi posible bizi-rik iraun > bizi(i)raun moduko trinkotzea); eta a) beharrezkoa al da hitz bakarreko forma? #mdash# cf. bizirik iraun/iraute; b) gehienetan aski izan litezke iraun/iraupen soilak; baina c) beti balio al dute?