Euskaltzaindiaren Hiztegia
4 emaitza suma bilaketarentzat - [1 - 4] bistaratzen.
Aztergaia: altsuma
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:35 | 1997-07-08 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
corpusetan eta hiztegietan, ant- hasiak 'besoak, hankak gurutzatu' adierakoak dira, eta al(t)- hasiak 'kimua' adierakoak.
OEHko datuak [laburduren azalpena]
Ik. OEH argitaratuan: a) 'besoak, hankak gurutzatu' adierakoak: antxuma : Or 2 ("besoak antxuma nago"); antxumatu : EEs 1917, Or 4, Gte Erd; antzumatu : Or 2; b) 'kimua (eman)' adierakoak: alsuma 4 (AA 3, RIEV 1907); alsumatu 1 (Darric); alsume 1 (Munita); altsuma 4 (Ayerb EEs 1912 eta 1916, Munita, Ibiñ Virgil); altxuma 6 (Or 3, Zait Sof, Gazt MusIx, Ibiñ Virgil); altxumatu 1 (Or MB); altzuma eta altzumatu bana (EEs 1917).
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
a) antxumatu G 1 (Or: "eskuak antxumaturik dauden oiek"); b) 'kimua' adierakoak dira altxuma 5, G-EB (P. Goicoechea, M. Oiartzabal, S. Onaindia; E. Kortadi); altxume G 1 (A. Begiristain); altzume EB 1 (I. Aldabe).
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
a) 'besoak edo hankak bata bestearen gainean jarri' adierakoak: antxumatu : DFrec 1, AB38 1, HiztEn-LurE; antxumatze : LurE; b) 'kimua, kimatu' adierakoak: altsuma : DFrec 1, HiztEn-LurE; altsumatu : HiztEn-LurE ('kimatu'); altsumatze : LurE; altxume : HiztEn ("ik. altzuma"); altzuma : HiztEn ("ik. altsuma"), Euskalterm 2 ('renuevo').
Hiztegietako informazioa
Beste hiztegietakoak: a) 'besoak eta gurutzatu': antxumatu : EskolaHE, EuskHizt, ElhHizt; HiruMila; b) 'kimua / kimatu': altsuma : EskolaHE, EuskHizt, ElhHizt; Lur EG/CE (vástago); Lur EF/FB (rejeton, tige); altsumatu : EskolaHE, EuskHizt, ElhHizt; altsumatze : EuskHizt; altxumatu : HiruMila; altxume : CasveEF (rejeton, surgeon); altzuma : HiruMila.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Sinonimoa(k)
kimu.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'Altsuma, altsumatu: kimu-ren sinonimoa izanik ere, ene ustez, horrekin definitu beharko genuke, erabilera-hedaduraz ez baitira maila berekoak. Bestalde, altsumatu 'erne, kimuak sortu' den bitartean, toki askotan kimatu 'abarrak kendu' ere bada. Kontuz beraz'.
- [E116]: 'XK-k arrazoi osoa du. Beraz, hola utzi beharko genuke, nire ustez: altsuma iz. 'kimua'; altsumatu, altsuma(tu), altsumatzen. da ad. 'kimatu''.
- Erabakia: Erabakia (2002-10): 'altsuma iz 'kimua' / altsumatu, altsuma(tu), altsumatzen. da ad. 'kimuak sortu''.
Aztergaia: erresuma
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArauB | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-02-25 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
erreinu, erresuma
Euskaltzaindiaren Arauak
: Belgikako Erresuma.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
ez dagokio kontzeptu politikoari ('errege baten menpeko lurraldea' edo), baizik geografikoari: edozein lurralde izan daiteke erresuma, baita errepublika bati dagokiona ere
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E124]: "berez zentzu politikoa du hitz honek, 'reino, royaume' alegia, eta halaxe erabili izan da Euskal Herriak erakunde propioak zituenean, Leizarragaren garaian, adibidez. Beste kontu bat da, euskarak azken mendeotan irakaskuntza eta administraziotik izan duen bazterketagatik, gaur egun jende arrunt eta letragabeak ematen dion esangura erabat degradatua, Akademiak zertan onartu behar ez duena. Erdaraz ere hainbat erdaldunek fenómeno, envergadura, dialecto edo indígena, kasu, era arrunt eta traketsean darabiltzate ('harrigarri', 'munta handiko', 'jargoi', 'basati'), baina haien Akademiak, arrazoi handiz, ez ditu horrelako adieretan onesten. Gaur Frantziako Estatua-ren ordez, Frantziako erresuma esatea, kultura mailan bederen, anakronismoa eta desegokia litzateke. Zehaztasunik gabe, derradan bidenabar, haur ipuinetan adibidez, ohizkoa da espainieraz ere hori esatea (En un reino (= pais) muy lejano vivia hace mucho tiempo un pastor...) baina politikaz edo geografiaz ari garenean inork ez luke gaur el reino de Italia esango" (1995-01-25)
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
