(AN-ulz; Lar, Añ), xorikume (L, BN, S; Urt, Ht VocGr 401, Dv, H (s.v. kumea)), txorikuma (G-nav), xori-hume (S) Ref.: A (xorikume); Lh (xori-hüme, xori-kume); Iz Ulz, Als (txorikuma).
Cría de pájaro. "Columbarium fictile, [...] xorikumeak egiteko eltzea" Urt V 384s. "(Bravo) páxaro, ha zer txorikumea!" Lar (v. tbn. Añ). "Hijo, [...] y en composición: [...] txorikumea" Añ. "Petit d'oiseau" Dv.
Meazatu zuan Santuak bat bateko eriotzarekin, eta ill zan beriala txorikumia. Bv AsL 183. Txorikumeak kabiyan beren ama inguratzen duten moduan. Etxeg EE 1885b, 368. Beti bizi izan dira / gizon asko alperrak, / inor mutulduteko / txorikume ederrak. Azc PB 331. Bainan, Jainkoaren Probidentzia, xorikume bat bera bere pikorra gabe uzten ez duenak, hartaz artha bazukeen. Prop 1910, 50. (ap. DRA) Txorikumeak artzera. Or SCruz 27 (v. tbn. QA 51). Goiko areztira / juan zan aurtemin, / abijatik txorikumak / artzen gure Txomin. Enb 56. Neskatxa agertu zan saminki negarrez, txoriak kabia utsik, txorikume gabe ikustean bezelatsu txio-min zorrotzak egiten. Zait Sof 172. Txori kabiak arrapatu ta txorikumeak bizirik erre. Etxde AlosT 24. Udabarriko txorikumea / egaz asten dan antzera. BEnb NereA 258. Txorikumeak amari galde egiten zioten. NEtx LBB 130. Il da bota zituztela txorikumeak. BBarand 42.
v. tbn. AB AmaE 310. Vill Jaink 161. MMant 77.