Etim. Se trata de un préstamo: cf. lat. vespa ; v. SHLV 512 y FHV 253.
sense-1
(V, G, AN-gip; Dv(sin trad.), H),
ezpare,
ezpada (V, G, B, BN, R; Dv, sin trad.),
espara (V-ple-gip, G; SP, O-SPAd 883, O-SP 228, H),
espada (V-gip; H),
espare (BN, S; VocBN, H),
lespada (L-ain, BN-lab-baig; H),
lespara (L),
lezpada (S; Dv s.v. ezpara)
Ref.:
A(espara, espare, ezpaada, ezpara, lespada);
Lrq(espare);
Lh(lezpada);
IzArOñ(éspara, ezpadia);
ElexpBerg(ezpada);
EAEL 99
. Tábano. "Esparak, mouches longues qui se laissent prendre et qu'on a peine de chasser" O-SP 228. "Le dijo el dicho acusado que era una mosca, que en su lengua vulgar bascongada le llaman espara" (Betelu, 1679) ReinEusk 155. "Taon" H. "Espara, tábano" A. "Lespada, lespara, mosca verduzca" Ib. "Lezpada (S, Foix), var. de lespada" Lh. "Espari (S, Foix), mouche de cheval" Ib. (tal vez tema deducido de det. esparia). "Éspara bat, ésparia, mosca que chupa sangre a las vacas" Iz ArOñ. v. 2 ezpata, ezpe, ezpateuli. Deusik ez du [artxipoteak] lakasta eta lespada (edo beltzuntza) baino maiteago. Dass-ElissGH 1923, 597.
Saietsean ezpareak miztokatu balu, ez uan erneago jarkiko ta zutituko. TAgGaGo 72.
Ezpareak eztenkatu dun zezena bezela zutitu zan. TAgUzt 47.
Ostikoz eta muturrez uxatzen zituen abereak ezpare ta eulien zulatu miñak. Ib. 268.
Ezparak bialdu eutsezanean. KerPs 78, 45 (Dv ulieria, Ol ezpe ziztzikari, Or 77, 45 euliak).
Beldurtiarentzat uli guziak lespada. EZBB I 65.
Uli-lesparen ausikien erdian. LarreArtzainE 60.
azpisarrera-1
EZPARA-MALETA.
"Espare-maleta (BN), tábano pequeño" A.
azpisarrera-2
EZPARA URDIN.
"Espara-urdin (V-ple), tábano pequeño" A.