Euskaltzaindiaren Hiztegia
1 emaitza txirrika bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Aztergaia: txirrika
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau105 | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1996-10-30 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
12 ager. dira guztiak, B-G (eta FIr, Izeta, MEIG); ik. beherago txirringa-ri dagozkionak; a) adizlagun-erabilerako txirrika 1 (Laux AB: "Maiatzeko lai apala txirrika dabil zeure ederrez!"); b) 'polea' adierakoak: txirrika 4 (Or 2; Etxde JJ; MEIG); zirrika 2 (FIr; Berron Kijote): Or Eus, 180: "Goi-abearen gaiñetik txirrikan kiribildurik, eskutik soka, gora ta beera, mutil bat ari da azpitik"; Or Mi, 75: "Ez al duzu txirrika koipatu-bagearen negarra entzuten?"; Etxde JJ, 204: "Zutabeok txirrika bat zuten buru-alboan soka saiets batetik bestera erabiltzeko"; MEIG IX, 133: "Txirrikatik esegita dauden zur horiek, ertilariaren begietarako, gero izango diren hartan, izan behar duten eran bukatuak agiri dira..."; FIr, 134: "Bi zirrika andiek ibiliazten dute sokatik dilindan paratzen dituzten burdinezko zareak"; Berron Kijote, 124: "Eta ez zegon alferrik egonean arako adar-kopa ura; an zebillen jira-biran maiz-aski, utsik naiz betea, putzu-zirrikaren urontzia bezela"; c) 'harigintzako makinaren zatietako bakoitza' adierako txirrika 1 (Ldi UO: "Matazak arildu, txirrikak bete..."); d) 'panderoaren metalezko pieza' adierako txirrika 1 (Or Eus: "Amalau txintxil, lau kana girgil, txirrikaz jantzi du dena"; itzulpena: "Su gran pandero (...) está lleno de rodajas de metal (movibles y que suenan)"); e) 'gurpila' adierako zirrika 1 (Izeta DirG: "Apirilen lenbiziko egunetik asi ziren bakantzeko bear zituzten yauntziek prestatzen, eta batez ere Peugeot txikiaren zirriken berritzen'); f) adiera erabakigaitzekoak: txirrika (JMB ELG: "Zardaiak, naiz biribillak, naiz erdi-biribillak; eztenak, eiz-koskaz marreztutako ezurrak, makil zulatuak, artzi, jostorratz, zulodun-txirrika eta beste nun nai azaltzen dira garai ontako aztarna-tokietan") eta zirrika (AB AmaE: "Ez dakizu txoria zirrika zepoan Badabil jausten dala nozbait lakioan?").
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
a) adizlagun-erabilerako txirrika 1 (X. Mendiguren Bereziartu: "Baina punpa berriro kirrinka eta txirrika hasi zen"); b) 'polea' adierakoak: txirrika EB 6 (T. Arregi 4: "Argi tinko eta aldakorrak, txirrikak eta beste honelako teknikarekin..."; "Leku horretara, txirrika baten bidez jaso daitezke ormirudiak..."; "Txirrikatik pasatu dugun kordelak goiko listoia atzitu behar du"; "Txirrika bilatu edo egin ere egin dezakegu, noski"; K. Alkorta: "Ibilian jartzeko, lau edo sei gizonek sokaz eta txirrikaz baliatuz habaila lurreraino jaitsiko dute"; Xabier Mendiguren B.: "txirrika haietatik zintzilik, txatxar bat baizik ez zen ikusten"); xirrika 1 G (Anab: "Abe batzutik lotuta xirrika batzuen bidez erori"); c) 'carrete' adierako txirrika 3: G 1 (J. I. Uranga: "Bañan bere betiko pozezko ametsak zabal arazitzen zizkan, jostorratz eta ari txirrika irudiz ikustearekin"); EB 2 (J. Gonzalez: "Bestela, zer gertatuko litzateke fotogintzako txirrika, bonbila hari, lotugailu elektriko (...) e.a. arauturik ez baleude?"; M. Ugalde: "Bazirudien argi honen zain zeudela bakoitzak bere txirrikaz amu gorria jasotzeko"); d) 'gurpila' adierako txirrika 1, EB (Antxon M. Abate: "Horiez gain polborazko txirrikak eta etxaperoak erre zituzten, hiriari jaikizun zoragarria eskainiz").
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
txirrika : HiztEn ("ik. txirringa"); 'gurpila': LurE; 'haga edo hodia': LurE; 'kanaberako pieza': HiztEn; 'pieza zilindrikoa': AB38 1; AB50 1; HiztEn; 'polea': AB38 5; HiztEn-LurE; Euskalterm 2 (eta txirrikadun); txirrita : HiztEn ("ik. txirrika"); zirrika : DFrec 1; HiztEn ("ik. txirrika).
Bestelakoak
Jatorrizko forma
(t)xirrika.
Jatorrizko forma
(t)xaratila, (t)xirrika.
Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna
tx-/x-.
Informazio lexikografikoa
Adiera nagusiak bakarrik jaso dira
es polea, fr. poulie.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
