Euskaltzaindiaren Hiztegia
1 emaitza doan bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Aztergaia: doan
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Araua: | Z3:EArau62 | ||
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:Hletra | 1994-02-23 |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
"Documentado en autores meridionales (generalmente vizcaínos) desde principios del s. XIX. En DFrec hay 10 ejs. de do(h)an, meridionales" ik. OEH argitaratuan dohain-4 ("Documentado en textos suletinos": Tt, Mst, Mercy, Egiat, Ip; eta dohainezko AS: Aran SIgn), dohainik ("Documentado en Leiçarraga y otros autores septentrionales, sobre todo de los ss. XVII y XVIII; tbn. en Lizarraga de Elcano y, modernamente, en Aresti"), doan ("Documentado en autores meridionales (generalmente vizcaínos) desde principios del s. XIX"; eta AS doako, doango), doarik ("Exclusivamente meridional, documentado desde mediados del s. XVIII; los guipuzcoanos (además de Añibarro) emplean doarik, los vizcaínos duarik y, desde finales del s. XIX, generalmente dubarik"), debalde sarrerak; corpusean ez dugu gratis forma aurkitu; urririk 28 aldiz jaso da: G 2 (JanEd II, Lab SuEm); IE 25 (Gy, Hb, Laph, HU Zez, JE, Ox, Iratz, Barb Sup, Zerb Azk, JEtchep, Larz Iru); EB 1 (Arti Ipuin); urrurik 9 aldiz: G 3 (Or Aitork); IE-ZuAm 6 (Dv, Etcham, Casve SGrazi).
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
dohain (adlag.) formak 17 ager. ditu (EB-Eg.As.: 8; G: 7; B: 3); doan 6 aldiz azaldu da (EB); dohainik 2 aldiz (EB-EgAs), eta doarik behin (G), eta beste behin doako (EB); 'gratis' adierako dohain (+ -ik, -tasun) 12 dira (B 1, IE 1, EB 10); doan (+ -ik, -ko) 24 (B 4, G 7, EB 13): dohain 4, EB (I. Fernandez Fernandez, E. Zanala, I. Urbieta, J.J. Iribar); dohainik 6: B 1 (I. Malax); EB 5 (I. Fernandez Fernandez, L. Baraiazarra, Eustat, Kultura eta Turismo, Egin); dohañik 1, IE (Eskualduna 1908); dohaintasun 1, EB (Argia 1983); dohan 7, EB (A. Artiñano, I. Fernandez Fernandez, J.J. Uranga, Egin, Anaitasuna, Amatiño, Zeruko Argia); duan 8: B 3 (J. San Martin, I. Zubiri); G 5 (C. Echegaray, A.M. Garate, J. Goikoetxea Maiza, M. Oñatibia, Ataño); duban 1, G (A. Arrinda); doharik 1, EB (Zipristin); doarik 1, G (Vill); dohako 2, EB (GAO); dohango 1, EB (I. Fernandez Fernandez); doako 2, EB (GIE Elkartea); duako B 1 (J. San Martin); debalde- a) 'alferrik' adierakoak 26 dira: debalde 7, IE (J. Barbier, L. Leon, P. Duny Petre, P. Larzabal, F. Nesprias, E. Salaberry; E. Alkat); debaldetan 19: IE 13 (P. Duhour, Eskualduna, J. Haritschelhar, P. Narbaitz, A. Zamora, J. Pochelu, Herria); EB 6 (P. Narbaitz, J.L. Davant, J. Casenave, Ipuinak, D. Landart); b) 'doan, dohainik' adierakoak 7, EB: debalde 5 (Habe, P. Aristi, X. Amuriza, A. Urretavizcaya, Ere); debaldeko 2 (J. Gartzia, M. Atxaga); gratis 1, G (A.M. Garate); urrik 2, B (L. Akesolo) eta EB (G. Lantziri); urririk 5: IE 2 (Etxamendi, Herriz Herri); EB 3 (Otoizlari, G. Lantziri, E. Alkat).
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
debalde 'gratis': DFrec 3, AB38 1, AB50 4, HiztEn ("1. alferrik"; "2. doan, dohainik"), LurE ("1. doan, urririk"; "2. debalde, alferrik"); debaldeko : AB50 4, HiztEn; debaldetan : DFrec 2; dohain 'gratis': DFrec 7, AB38 3, AB50 23, HiztEn ("1. onura"; "2. oparia"; "3. dohainik"), LurE ("1. doe"; "2. oparia"; "3. bertute"; "4. dohainik, doarik"), Euskalterm 2; dohainik : DFrec 5, AB50 2, HiztEn-LurE, Euskalterm 5; dohainikako : AB50 1, HiztEn; dohaintasun : AB50 1, HiztEn; doain : AB50 1; dohan : DFrec 9, AB38 3, AB50 12; doan : DFrec 1, AB50 1, HiztEn-LurE, Euskalterm 5; dohanik : DFrec 1; doanik : DFrec 1, AB50 1; doarik : HiztEn-LurE; dohako : DFrec 2, AB50 6; dohango : DFrec 3, AB50 1; doako : HiztEn-LurE, Euskalterm 15; doakotasun : HiztEn, Euskalterm 1; doarikako : HiztEn; gratis : DFrec 1; urririk : DFrec 10, HiztEn-LurE, Euskalterm 1.
Sektore jakin bateko informazioa
Gaurko erabilera zenbait: EEgunk: " debalde h. dohainik / alferrik"; " doan , doarik, dohain, dohainik, doako". // BiblE: a) Testuan 4 tokitan erabili da doan eta batean dohainik; oharretan behin doan, bitan dohainik eta behin doaneko: "Hara, doan ematen dizut harpea eta soso guztia ene hirikideen aurrean" (Has 23,11); "Gogoan dugu Egipton doan jaten genuen arraina" (Zen 11,5); " Doan hartu duzue, eman doan " (Mt 10,8); "Egarri denari neuk emango diot doan biziaren iturritik" (Ap 21,6); "Egarri dena betor, eta har beza doan , nahi badu, biziaren ura" (Ap 22,17); "Jainkoaren berriona dohainik hotsegin nizuelako" (2 Ko 11,7); "Egarri denari doan emango 22,17; Is 55,1; Jn 7,37" (Ap 21,6 erref.); "Jainkoak dohainik adiskidetu du gizakia berekin Jesusen heriotzaz" (Erm 3,25-26 oh.); "berriona dohainik hotsegin Eg 18,3; 20,33-35; 1 Ko 4,12; 9,12-18" (2 Ko 11,7 erref.); "Jainkoaren onginahiaren eta doaneko salbazioaren berrionaren aurkakoa da" (Ga 1,6 oh.); b) bestelako irtenbideak ageri dira ondoko testu-pasarteetan: " hutsaren truke egin behar al duzu lan niretzat?" (Has 29,15); "... hartu ardoa eta esnea, dena hutsean , ordaindu gabe" (Is 55,1); "Jainkoak bere onginahiaz eta dohain hutsez onartu ditu" (Erm 3,24); "ez genuen inoren kontura jan geure ogia" (2 Ts 3,8). // Hezkuntza Administrazioko Hiztegia: " doako : gratuito; doako eskolatze : escolarización gratuita; doako matrikula : matrícula gratuita // doakotasun : gratuidad; doakotasun-maila : nivel de gratuidad; doakotasun-subentzio : subvención a la gratuidad // doan : gratis / gratuitamente // dohainik : gratis / gratuitamente". // Agintaritza-aldizkarietatiko Hitz-bilduma: "gratis: dohan " // "gratuidad: dohangotasun (tendencia a la gratuidad = dohangotasunerantzako joera)" // "gratuitamente: dohain ; dohainik (... ceder gratuitamente... = ... dohainik uzteko...); dohan (no podrá cederse en cualquier forma onerosa o gratuita = ezingo da ez ordain-truke ez dohan inori utzi)" // "gratuito: dohango ; dohako ; doarikako ". // Administraziorako euskal eskuliburua: "gratuidad. doangotasun . iz., est." // "gratuito. 1 doan . adlag., est.; 1 dohainik . adlag., est.; 2 doango izlg., est." // Europako Ituneen Hiztegia: "1207 Goi-Agintaritzak doan jaso ditzake (ondasunak)" // "1393 lehengaiez ordain truke edo doan hornitzea". // UZEI: Eroski-ren agirietan dohainik forma erabiltzen da, eta doako .
Bestelakoak
Jatorrizko forma
doa- /baina doan, doairik, "dohainik"/
Euskaltzaindiaren Arauak
Sin. dohainik.
Lantaldearen irizpideak
Aldeko arrazoi handirik ez dago
ezin esan daiteke forma nagusitua denik; baina honi lehentasuna eman zaio, eratorriak egiteko abantailengatik (cf. doako, doakotasun), eta lehiakideei (dohainik, doarik) bigarren mailako sarbidea emanez.
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
doako(tasun)
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E124]: "alferrik ari gara sustrai bereko hitzak bi grafiaz mozorrotzen, irakaskuntzan horrek nahasteak besterik ez baitakar. Nik neuk dohan, dohainik, dohakotasuneta dohako jarriko nituzke. Zer arrazoi dago, bestalde, gaur ia mundu guztiak darabilen dohainik hiper-ezaguna B2 jartzeko?" (1995-01-25)
- [E302]: doan / doarik / dohain / dohainik forma horiek guztiak hor direla, zehaztu beharko da erabilera. Esate baterako, ezezko esaldi batean, zer ipini behar da? Ez da hori doan / doanik / doarik / dohain / dohainik izango, ordaindu egin beharko duzue" (1994-11-10). )
Euskaltzainen oharrak
- [E109]: doan Bizk, Gip. Ik. dohainik ezarriko nuke.
- Erabakia: BAgiria (1996-09-27): doan eta dohainik onartu dira. Izenondoa oraingoz doako bakarrik.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
