Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: SUSTRAITIK (Lar, Añ; sustraietik Lar). (Arrancar, quitar, etc.) de raíz (sentidos prop. y fig.). "(De) raíz", "(de) cuajo", "acercén, de raíz" Lar. "Arrancar de raíz, errotik, sustraietik atera" Ib. "Destroncar, ondotik jo, sustraitik ebagi" Añ. v. ERROTIK. Usadio ori sustraietik ebaki edo ateratzeko. Cb Eg III 387. Oneik eragozteko, artu eben bidia izan zan orpotik eta sustraitik kentzeia onerian matrimonio zatarrak. msOñ 235v. Kenduko gendukez sustraiti oitura edo kostunbre zar ta gaistuenak. CrIc 60. Baña egun gitxiren buruban balzituten da [arpegija], jaijoten da bizarra, sustraiti atera ez zalako. Mg CO 80. Eztaukenak biotzik ateretako okasiñoak sustraitik. Añ LoraS 29. Sustraiti duda guztiak, ta atxekija guztiak pekatarijari kenduteko. fB Ic II 242. [Eztakije] mendijak sustraitik urten ete dabeen ala ez, ez lu-ikararen bat izan ete dan ala ez. Astar II X. [Ekandu txar ori] sustraitik atera eta kenduteko. Itz Azald 89. Gizartea gexorik daukan gaitz au, uskurtz edo erlejiñoak baño beste ezek sustraitik ezin atara dagike-ta. Eguzk GizAuz 186. Zelataldijak zuztraitik kenduta. EAEg 9-10-1936, 7. Bidegabekeri oiek sustraitik aterako badira. Ib. 14-2-1937, 1066. Erria ondatzen zuen izurritea zustraitik kendu omen zuen. Zait Plat 76. Etzituan athera ileak sustraitik. Osk Kurl 178. Ola au sustraitik atera ta aidean zear joango litzake. NEtx LBB 165. Olango aserre-bidea sustrai ta asieratik kentzea. Ag Kr 172. (Con reduplicación intensiva). Desonestidadeko griña zikiñ lotsagabeak sustrai sustraitik atera ta kendu arte. Aran SIgn 81. (Lar, Añ). Totalmente, radicalmente. "Originalmente, radicalmente, jatorriz, [...] sustraitik" Lar y Añ. Osatuteko sustraitik arimako gatxak. JJMg BasEsc 79. Oraindino ezpadira / sustraiti zuzendu, / betoz, ze bakit zelan / erlastarrak kendu. Azc PB 260. Gure amorrai ederrak sustraitik jango dituela. Muj PAm 45. Zaingoaren eralguntza sustraitik eraberritu bearrean gera. EAEg 6-4-1937, 1443. (G-azp ap. Gte Erd; Añ, H). "Apear alguna dificultad, sustraitik jakin, ezagutu" Añ. "Sustraitik gauzak jakin nai, vouloir savoir les choses par la racine, par le fond" H. "Sustraitik jakin bearko litzake (G-azp)" Gte Erd 269. Ameriketako berriak sustraitik jakin ditzan. Muj PAm 45. Gauza guztik sustraitik jakitea. JAIraz Bizia 92. Nik esango deutsudaz gauzaak sustrai ta ondo ondoti. Mg PAb 138.

def: [s.u. erro] errotik adb. Sustraietatik, sustraitik; sakonki, barnetik. Zuhaitz eta etxeak errotik ateraz. Erlijioa errotik ateratzeko. Euskal Herria eta Bidarrai errotik maite zituen. Errotik garaitu behar diren gaitzak. Euskara errotik aski ontsa ezin ikasiz. Gizonen jaidura tzar guztiak errotik gaitzesten. // [s.u. ipurdi] ipurditik atera, erauzi Sustraitik atera, erauzi. Zuhaitzik lerdenenak ipurditik atera beharrean. Aterako nuen nik ipurditik Anbotoko harkaitza bera ere. || Benitok etxea ipurditik ateratzen zuen horrelakoetan, baina ordu pare baterako haren trumoiak baretzen ziren. Etxea ipurditik atera beharrean arrantzaka. // agabe iz. Mexikoko landarea, sustraitik ateratzen diren hosto handi, luze, mamitsu eta arantzadunak dituena, zuntza ateratzeko edo tekila egiteko erabiltzen dena (Agave sp.). // aldakaitz iz. Sustraitik jaiotzen den kimua. Ik. puja. /// adib: sustrai 1 iz. Landareetan, zurtoinaren aurkako noranzkoan hazten den zatia, berez lurpekoa, elikagaiak hartzeko eta lurrari lotzeko balio duena. Ik. erro; zain1. Sustrai sendoak, sakonak. Sustraiak egin artean. Sustrai eta belarrak janez. Sustraitik atera. Gernikako arbola iharraren sustraiak sator batek jan omen zituen. || San Agustinengan dute sustrai ageria edo ezkutua geroko landare luze-zabal anitzek. // [s.u. bizar] bizarra kendu Ik. bizarra egin. Bizargileak apaintzen du aurpegia, bizarra kenduta; baina egun gutxiren buruan belzten da, jaiotzen da bizarra, sustraitik atera ez zelako.

sustraitik 46: Elkar 4 (“Gezur horiek sustraitik erauzten ditugunean egiarekin geratuko gara”), Consumer (“Depilagailu elektrikoa, biloa sustraitik erauzten duen aparatua da, abiada bizian jiraka doazen pintzak ilea heldu eta ateratzen duen mekanismoa baitauka buruan“), Berria (“Urakanen Zentro Nazionaleko txostenaren arabera- zuhaitzak sustraitik atera, argindar posteak bota eta eraikin ugari teilaturik gabe laga zituzten”), EiTB (“ELAk sustraitik arazoa gainditzeko eta legedia bete dezatela eskatu die erakundeei eta enpresei”), Jakin (“Eta sustraitik egoera politikoa aldatu gabe euskarak jai zuela ikusirik, borroka politikoari heldu zioten”), Karmel (“Ekaitz zikin batek zaituzure sustraitik kendu,bainan loreak ezingo duetxetik urrun distiratu”), Laneki (“sustraitik ateratzea”), DiarioVasco (“Era horretan, 48 bat landare sustraitik aterako dira eta gainerako guztiak errotik moztuko dira”), UEU (“Ezker-eskuin ardatza ordezkatzen ari dena eremu politiko ideologiko dimentsio aniztasun eta sailkatua da, alderdi politikoak sustraitik aldaraziz”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

sustraitik : Berria (“Familia argazkia sustraitik apurtuko duen istripu batek irauliko ditu tupustean rol guztiak”), Elizen arteko Biblia 7 (“Ez da ahalmen edo jendetza handirik beharko sustraitik ateratzeko!”), Iñaki Mendiguren (“Japonia izan zen errusiarren ahalegin hori sustraitik moztu zuena 1904-5ean erruso-japoniar gerra erabakigarrian.”), Agustin Otsoa (“Zuhaitz lehorra sustraitik atera zuten, baina errespetu handiz, eta ez zuten erre: Rath Dinenera eraman eta bertan utzi zuten, isilean atseden har zezan”), Juan Garzia (“Eta hura sustraitik ateratzeko, gogorra eta gupidagabea izan beharra zagok”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia, eta azpisarrera gisa jasotzekoa, errotik bezala.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa sustrai sarreran.